در بررسی تخصصی گوش، تشخیص تفاوت بین کیست‌های خوش‌خیم پوستی و کلستئاتوم‌های تهاجمی اهمیت زیادی دارد. کیست‌های ساده معمولاً رشد آهسته و بدون تخریب دارند؛ اما کلستئاتوم‌ها می‌توانند با تولید آنزیم‌های مخرب، باعث خوردگی استخوانچه‌ها شوند. به همین دلیل، آگاهی از انواع کیست گوش و کلستئاتوم به پزشک کمک می‌کند تا با تشخیص زودهنگام، از بروز عوارضی مانند کاهش شنوایی یا درگیری ساختارهای عمقی جلوگیری کند.

به نقل از UpToDate – Clinical Review on Cholesteatoma (مرجع علمی بالینی پزشکان در آمریکا):

تشخیص زودهنگام کلستئاتوم نقش مهمی در جلوگیری از کاهش شنوایی دائمی و عوارض داخل جمجمه‌ای دارد.

درک تفاوت میان انواع کیست های گوش، بیماری سیاه شدن استخوان گوش و همچنین شناخت انواع کلستئاتوم، بسیار مهم است. کیست‌های رایج گوش مانند سباسه، اپیدرموئید و درموئید معمولا در لاله یا کانال خارجی گوش ایجاد می‌شوند و ماهیت خوش‌خیم دارند. در مقابل، کلستئاتوم یک توده پوستی غیرطبیعی است که در گوش میانی یا استخوان پشت گوش رشد می‌کند و رفتاری تهاجمی دارد. در این مطلب از وبسایت دکتر کوهی، به بررسی دقیق هر یک از این موارد می‌پردازیم تا شما را با علائم، دلایل و ماهیت هرکدام از انواع کیست گوش آشنا کنیم.

کیست سباسه

کیست سباسه، یکی از شایع‌ترین انواع کیست های گوش است که در اثر مسدود شدن غدد چربی یا سباسه پوست به وجود می‌آید. این غدد، وظیفه تولید چربی یا سبوم را برای نرم و مرطوب نگه داشتن پوست بر عهده دارند. زمانی که مجرای خروجی این غدد مسدود شود، چربی تولید شده راهی برای خروج پیدا نمی‌کند و در زیر پوست جمع شده و یک توده برجسته و نرم ایجاد می‌کند. این کیست‌ها، معمولا روی لاله گوش، پشت گوش یا نرمه گوش دیده می‌شوند.

محتویات کیست سباسه، اغلب ماده‌ای زرد رنگ، چرب و بدبو است. این کیست‌ها در حالت عادی دردناک نیستند؛ اما در صورت عفونی شدن می‌توانند قرمز، ملتهب و دردناک شوند. اگرچه این نوع از انواع کیست گوش خوش‌خیم است و خطری جدی ندارد؛ اما عفونت یا رشد بیش از حد آن می‌تواند نیازمند مداخله پزشکی باشد. درمان، معمولا شامل تخلیه کیست یا برداشتن کامل آن با جراحی است. رعایت نکات پس از درمان بسیار مهم است؛ همان‌طور که توجه به مراقبت های بعد از عمل کلستئاتوم برای جلوگیری از بازگشت بیماری ضروری است.

کیست اپیدرموئید

کیست اپیدرموئید، یکی دیگر از انواع کیست گوش است که اغلب با کیست سباسه اشتباه گرفته می‌شود. این کیست در اثر تجمع سلول‌های مرده پوست یا کراتین در زیر لایه سطحی پوست ایجاد می‌شود. در حالت طبیعی، سلول‌های پوستی پس از مرگ از سطح پوست جدا می‌شوند؛ اما گاهی این سلول‌ها به لایه‌های عمیق‌تر نفوذ کرده و در آنجا، تکثیر می‌شوند و دیواره کیست را تشکیل می‌دهند. محتویات این کیست‌ها، ماده‌ای سفید و پنیری شکل به نام کراتین است.

کیست‌های اپیدرموئید، می‌توانند در هر نقطه‌ای از بدن ظاهر شوند؛ اما در ناحیه صورت، گردن و گوش بسیار شایع هستند. این کیست‌ها معمولا به آرامی رشد می‌کنند و بدون درد هستند. با این حال، در صورت پارگی یا عفونت، ممکن است متورم و دردناک شوند. تشخیص دقیق کیست اپیدرموئید، از سایر عارضه‌ها اهمیت زیادی دارد. این وضعیت با انواع بیماری های گوش میانی که ساختارهای داخلی‌تری را درگیر می‌کنند، متفاوت است و معمولا به نواحی سطحی‌تر پوست محدود می‌شود. شناخت این تفاوت‌ها در انتخاب روش درمانی صحیح برای انواع کیست های گوش بسیار کلیدی است.

در ادامه به برخی علائم مشترک که ممکن است با انواع کیست گوش همراه باشند اشاره می‌کنیم:

• وجود یک توده یا برآمدگی کوچک روی پوست لاله گوش یا اطراف آن
• احساس درد یا حساسیت در ناحیه کیست، به خصوص اگر عفونی شده باشد
• قرمزی و تورم در اطراف توده
• خروج ترشحات سفید، زرد یا پنیری شکل از کیست

این علائم هشداردهنده هستند و نشان می‌دهند که برای تشخیص دقیق و درمان مناسب باید به پزشک متخصص گوش، حلق و بینی مراجعه کنید. نادیده گرفتن این نشانه‌ها، می‌تواند منجر به عفونت شدیدتر یا بزرگ شدن کیست و پیچیده‌تر شدن فرایند درمان شود.

کیست درموئید

کیست درموئید نوعی کیست مادرزادی است که از زمان جنینی در بدن شکل می‌گیرد و جزو انواع کیست های گوش کمتر شایع محسوب می‌شود. این کیست، زمانی ایجاد می‌شود که ساختارهای پوستی مانند فولیکول‌های مو، غدد عرق، غدد چربی و حتی گاهی مو، دندان یا بافت عصبی در حین رشد جنین در زیر پوست گیر می‌افتند. به همین دلیل، محتویات کیست درموئید برخلاف کیست‌های سباسه و اپیدرموئید، بسیار متنوع‌تر است.

این کیست‌ها معمولا در بدو تولد وجود دارند؛ ولی ممکن است تا سال‌ها بعد قابل توجه نباشند و به آرامی رشد کنند. در ناحیه سر و گردن، کیست‌های درموئید اغلب در نزدیکی ابروها، روی بینی یا پوست سر یافت می‌شوند؛ اما ظاهر شدن آن‌ها در اطراف گوش نیز محتمل است. این نوع از انواع کیست گوش، معمولا بدون درد است؛ مگر اینکه عفونی شود. به دلیل ماهیت مادرزادی و احتمال وجود بافت‌های پیچیده در داخل آن، درمان قطعی کیست درموئید، همیشه برداشتن کامل آن از طریق جراحی است تا از عود مجدد و بروز عفونت جلوگیری شود.^{Middle Ear Cholesteatoma}

کلستئاتوم مادرزادی

کلستئاتوم مادرزادی، یکی از انواع کلستئاتوم است که از بدو تولد در گوش میانی وجود دارد. این عارضه در اثر باقی ماندن سلول‌های پوستی یا اپیتلیال در فضای گوش میانی، در دوران رشد جنینی ایجاد می‌شود. برخلاف نوع اکتسابی، کلستئاتوم مادرزادی در کودکی با پرده گوش کاملا سالم و بدون سابقه عفونت‌های مکرر گوش تشخیص داده می‌شود. این توده پوستی به شکل یک کیست سفید مرواریدی در پشت پرده گوش قابل مشاهده است.

از آنجایی که این نوع از انواع کلستئاتوم، در ابتدا علائم خاصی ایجاد نمی‌کند، تشخیص آن معمولا به صورت اتفاقی در حین معاینات گوش کودک صورت می‌گیرد. با رشد تدریجی، این توده می‌تواند به استخوانچه‌های ظریف گوش میانی آسیب برساند و باعث کاهش شنوایی انتقالی شود. اگر کلستئاتوم مادرزادی به موقع تشخیص داده و درمان نشود، می‌تواند به ساختارهای اطراف مانند عصب صورت یا حلزون گوش نیز آسیب جدی وارد کند. درمان قطعی آن جراحی برای برداشتن کامل توده پوستی و جلوگیری از آسیب بیشتر است.

به نقل از National Institute on Deafness and Other Communication Disorders (NIDCD) (مؤسسه ملی ناشنوایی و اختلالات ارتباطی ایالات متحده):

تجمع مزمن سلول‌های اپیتلیال در گوش میانی می‌تواند منجر به فرسایش استخوانچه‌ها و ماستوئید شود.

در جدول زیر، مقایسه‌ای بین انواع کیست گوش و انواع کلستئاتوم ارائه شده است:

منشا و محل درگیری در انواع کیست گوش و انواع کلستئاتوم متفاوت است که این موضوع مستقیما بر روش درمان و اهمیت پیگیری پزشکی تاثیر می‌گذارد.^{Cholesteatoma}

کلستئاتوم اکتسابی

کلستئاتوم اکتسابی، شایع‌ترین نوع از انواع کلستئاتوم است و برخلاف نوع مادرزادی، پس از تولد و معمولا در نتیجه مشکلات مزمن گوش ایجاد می‌شود. دلیل اصلی تشکیل آن، اختلال در عملکرد شیپور استاش است. شیپور استاش لوله‌ای است که گوش میانی را به پشت بینی متصل می‌کند و وظیفه تهویه و تنظیم فشار گوش میانی را بر عهده دارد. در صورت عملکرد نادرست این لوله، فشار منفی در گوش میانی ایجاد شده و باعث کشیده شدن پرده گوش به داخل می‌شود.

این فرورفتگی یا پاکت، محلی مناسب برای تجمع سلول‌های مرده پوست می‌شود. این تجمع سلولی، به تدریج توده‌ای به نام کلستئاتوم را تشکیل می‌دهد. عفونت‌های مکرر گوش میانی نیز می‌توانند به این فرایند کمک کنند. کلستئاتوم اکتسابی، یک بیماری پیشرونده و مخرب است. آنزیم‌های تولید شده توسط این توده، می‌توانند استخوانچه‌های شنوایی، استخوان ماستوئید و حتی ساختارهای حیاتی مغز را تخریب کنند. علائم آن شامل کاهش شنوایی، سرگیجه، ترشحات بدبوی گوش و درد است. درمان این نوع از انواع کیست گوش که در واقع یک توده تخریب‌کننده است، همیشه جراحی فوری برای حذف کامل توده و بازسازی ساختارهای آسیب‌دیده است.

تفاوت‌های مهم انواع کیست گوش با کلستئاتوم:

1. کیست‌های گوش معمولاً خوش‌خیم و سطحی هستند

2. کلستئاتوم یک توده پوستی مهاجم و تخریب‌کننده است

3. کیست‌ها اغلب بدون آسیب به شنوایی‌اند

4. کلستئاتوم می‌تواند باعث کاهش شنوایی دائمی شود

5. درمان کلستئاتوم همیشه جراحی تخصصی است

به نقل از مجله Otolaryngology–Head and Neck Surgery (نشریه تخصصی گوش، حلق و بینی انجمن جراحان آمریکا):

کلستئاتوم یک ضایعه خوش‌خیم است، اما رفتار بالینی آن تهاجمی بوده و می‌تواند باعث تخریب استخوان گوش میانی شود.

انتخاب هوشمندانه پزشک؛ کلید درمان موفق انواع کیست گوش

انواع کیست گوش و انواع کلستئاتوم، طیف وسیعی از توده‌های خوش‌خیم و بی‌خطر تا بیماری‌های تهاجمی و مخرب را در بر می‌گیرند. تشخیص نادرست یا نادیده گرفتن علائم می‌تواند منجر به عواقب جدی از جمله کاهش شنوایی دائمی، آسیب به عصب صورت و حتی عوارض داخل جمجمه‌ای شود.

تشخیص دقیق نیازمند معاینه کامل گوش با ابزارهای تخصصی، انجام تست‌های شنوایی و گاهی تصویربرداری مانند سی‌تی اسکن است. انتخاب یک جراح ماهر و باتجربه نقشی حیاتی در موفقیت درمان، به خصوص در موارد پیچیده‌ای مانند کلستئاتوم، ایفا می‌کند

• تلفن: 02191346260
• اینستاگرام: @drkouhi
• آدرس: تهران، خیابان ملاصدرا، خیابان شیخ بهایی، خیابان صائب تبریزی غربی، پلاک 34، کلینیک بساوا

شناخت دقیق انواع کیست گوش و کلستئاتوم نقش کلیدی در پیشگیری از آسیب‌های جبران‌ناپذیر دارد. پاسخ علمی به این پرسش که انواع کلستاتوم گوش چیست؟ نشان می‌دهد برخی از این توده‌ها می‌توانند عامل اصلی انواع سیاه شدن استخوان گوش و تخریب تدریجی ساختار شنوایی باشند. مراجعه به‌موقع به متخصص گوش، حلق و بینی، بهترین راه برای حفظ شنوایی و جلوگیری از پیشرفت بیماری است.