بیماری اتواسکلروز چیست؟(علائم، تشخیص و درمان آن)
بیماری اتواسکلروز (otosclerosis) امروزه افراد زیادی را با خود درگیر کرده است. این بیماری گوش میانی را درگیر می‌کند و باعث کاهش حرکت استخوانچه‌های گوش میشود.
در واقع هر چیزی که مانع از حرکت استخوان رکابی شود، روی شنوایی شما تاثیر خواهد گذاشت.
در این بیماری نیز استخوانی اضافی به تدریج شروع به رشد می‌کند و استخوان رکابی را در جایگاه خود ثابت نگه می‌دارد. در نتیجه شنوایی فرد به تدریج کم و کمتر خواهد شد.
در این مقاله قصد داریم شما را با این بیماری، علائم و تشخیص آن، همچنین عمل اتواسکلروز گوش، عوارض بیماری اتواسکلروز و هر آنچه درباره آن لازم است بدانید، آشنا کنیم.
آنچه در این صفحه می‌خوانید:
چه زمانی اتواسکلروز در افراد پدید می‌آید؟
گوش یکی از اصلی‌ترین حس‌ها به شمار می‌رود. زیرا وظیفه حفظ تعادل و ایجاد ارتباط با دیگران، برعهده گوش است. شناخت روند کار این عضو، به کسب آگاهی درباره بیماری‌های مرتبط با آن کمک خواهد کرد. زمانی که صدایی به گوش می‌رسد، این ارتعاشات وارد گوش خارجی میشود.
این ارتعاشات با گذر از کانال گوش خارجی به پرده صماخ گوش برخورد می‌کند. با به حرکت در آمدن پرده گوش، این ارتعاش به سه استخوانچه درون گوش می‌رسد. این استخوان‌ها شامل سندانی، چکشی و رکابی خواهد شد.
آنچه که باعث جابه جایی مایع درون گوش داخلی میشود، حرکت استخوان رکابی است. این جابجایی مایع گوش داخلی باعث به حرکت در آمدن ارگان‌ها و سلول‌های مویی شنوایی میشود و این حرکت باعث تحریک عصب شنوایی میشود.
در صورتی که یکی از مراحل مذکور به خوبی انجام نشود یا به طور کلی اتفاق نیفتد، در روند شنوایی اختلال ایجاد میشود که این امر در بیماری‌های مختلف گوش دیده میشود.
بیماری اتواسکلروز چیست؟
اتواسکلروز به بیماری سخت گوشی نیز شهرت دارد. براثر این بیماری عملکرد طبیعی گوش به مخاطره می‌افتد و استخوان اطراف استخوانچه رکابی دچار تزاید و رسوب میشود و با کاهش حرکت پذیری استخوانچه ارتعاش ایجاد شده بر اثر صدا که در بالا توضیح داده شد، امکان رسیدن به عصب را نخواهد داشت. این موضوع سبب می شود که شخص به تدریج دچار کم شنوایی شود.
در گذر زمان بافت‌های درون گوش اقدام به بازسازی خود می‌کنند. این فرآیند در مقطع خاصی اتفاق نمی‌افتد و به صورت مادام العمر وجود دارد. اگر این بازسازی به طور غیرطبیعی انجام شود و از کنترل طبیعی خود خارج شود، عملکرد گوش را تحت تاثیر قرار خواهد داد. در بیماری اتواسکلروز این روند بیشتر بر روی استخوانچه رکابی تاثیر داشته و با کاهش حرکت این استخوانچه تحرک مایع درون گوش داخلی را کم می‌کند. از انجا که برای شنوایی نرمال ازادی حرکت این استخوانچه ضروری است، بتدریج با پیشرفت این بیماری کاهش شنوایی ایجاد شده و ممکن است به حدی برسد که فرد را در امور روزمره دچار مشکل کند.
علائم شایع بیماری اتواسکلروز
همانطور که می‌دانید آگاهی از علائم و نشانه‌های بیماری‌ها تا حد زیادی باعث رسیدگی به موقع و مناسب شما در مورد گوش خواهد شد. در نتیجه شما این امکان را خواهید داشت که در زمان مناسب به پزشک متخصص مراجعه کنید و راه‌حل مناسبی را برای درمان آن بیابید. بیماری اتواسکلروز نیز همین گونه است. درواقع برای آنکه شما قادر به درمان هر چه سریع‌تر آن باشید، می‌بایست با بروز کوچکترین علائمی نزد پزشک بروید.
به عنوان مثال یکی از این نشانه‌ها، کاهش میزان شنوایی است. یعنی اگر متوجه شدید که صداها را به تدریج و با گذر زمان کمتر از قبل می‌شنوید، باید به سلامتی گوش خود شک کنید.
همچنین دیگر نشانه‌ها نظیر ایجاد وزوز در گوش(tinnitus) نیز از نشانه‌های بروز اتواسکلروز در افراد شناخته شده است. در صورتی که متوجه شدید در اماکن شلوغ و پرتردد بیشتر از دیگر محیط‌ها صدا را واضح می‌شنوید، ممکن است به این بیماری دچار شده باشید.
علل اثرگذار در ابتلا به اتواسکلروز
در بیشتر موارد، اتواسکلروز زمانی فرد را مبتلا می‌سازد که یکی از استخوان‌های ریز و ظریف موجود در گوش میانی، در اکثر موارد استخوانی با نام استیپس، در محل خود ثابت میشود و نمی‌تواند هیچ حرکتی انجام دهد. وقتی این استخوان توانایی لرزش و حرکت را از دست می‌دهد، امکان انتقال صدا بین بخش‌های مختلف گوش بیمار از بین می‌رود و فرد دچار افت شنوایی میشود.
این امر که علت دقیق بروز اتواسکلروز چیست، هنوز به طور دقیق و مشخص کشف نشده است. با وجود این، دانشمندان و پژوهشگران حوزه پزشکی بر این اعتقاد هستند که برخی از علل اثرگذار در ابتلا به اتواسکلروز وجود دارند. این عوامل می‌توانند خطر ابتلا به اتواسکلروز را در برخی افراد افزایش دهند. در ادامه این بخش از مقاله به بررسی برخی از علل اثرگذار در ابتلا به اتواسکلروز پرداخته شده است. این عوامل عبارتنداز:
- سابقه مثبت خانوادگی: اتواسکلروز یک بیماری خانوادگی است بدین معنا که وقتی یکی از والدین به اتواسکلروز مبتلا باشد، احتمال وقوع آن در فرزندان بیشتر میشود. این وقوع خانوادگی اتواسکلروز علل ارثی و ژنتیکی را برای این بیماری مطرح می‌سازد.
- جنسیت: در بخش «چه کسانی به اتواسکلروز مبتلا می‌شوند؟» هم ذکر شد که زن‌ها بیشتر از مردها به بیماری اتواسکلروز مبتلا می‌شوند.
- بارداری: زنانی که به هر ترتیب زمینه لازم برای ابتلا به اتواسکلروز را دارند، بیشتر در دوران بارداری دچار علائم این بیماری سیستم شنوایی می‌شوند. هنوز علت دقیق این امر به وضوح مشخص نشده است.
- نژاد و قومیت: آمار موجود در ایالات متحده آمریکا نشان می‌دهد درصد ابتلای سفید پوستان به اتواسکلروز به طور چشمگیری بیشتر از شیوع این بیماری در سایر نژادها است
- اُستئو ژنزیس امپرفکتا: این نام یک ناهنجاری ژنتیکی است. در این ناهنجاری ژنتیکی، استخوان‌های فرد مبتلا به طور غیر طبیعی شکننده هستند. کسانی که به استئو ژنزیس امپرفکتا دچار هستند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری اتو اسکلروز قرار دارند.
- استفاده از آب نوشیدنی فاقد فلوراید: حتما آگاه هستید که در برخی از کشورهای جهان برای بهبود سطح سلامت دندان و استخوان، آب نوشیدنی با مقداری فلوراید غنی سازی میشود. برخی از شواهد معتبر نشان می‌دهند که نوشیدن آب فاقد فلوراید می‌تواند شانس ابتلا به بیماری اتو اسکلروز را در افرادی که زمینه ابتلا به این بیماری را دارند، افزایش دهد.
- ویروس سرخک: برخی از شواهد علمی موجود چنین مطرح ساخته‌اند که ابتلا به بیماری‌های عفونی با برخی از ویروس‌ها، از علل اثرگذار در ابتلا به اتواسکلروز محسوب می‌شوند. در بین این ویروس‌ها، نقش ویروس سرخک در افزایش ریسک بروز اتواسکلروز پر رنگ‌تر است.
- علل ناشناخته: با وجود همه پیشرفت‌هایی که در شناسایی علل اتواسکلروز انجام شده است اما همچنان برخی از افراد بدون داشتن هر گونه عامل زمینه ساز به اتواسکلروز مبتلا می‌شوند. در واقع، درست این است که گفته شود همچنان برخی از علل ابتلا به اتواسکلروز ناشناخته باقی مانده‌اند.
نحوه تشخیص اتواسکلروز
بخش اصلی تشخیص بیماری اتواسکلروز به وسیله پزشک متخصص گوش و حلق و بینی انجام می شود. اما شما باید به عنوان بیمار اولین علائم را که خبر از وجود این بیماری می‌دهد، بشناسید و سپس برای مراجعه به پزشک اقدام کنید. زمانی که هریک از علائم مذکور را در خود یافتید و آن را با پزشک در میان گذاشتید، متخصص گوش، یک سری معاینه بالینی بر روی شما انجام می‌دهد و در صورتی که صلاح بداند، برای شما مراجعه به شنوایی سنجی را در نظر می‌گیرد. با کنار هم گذاشتن تمام نتایج این دو، وجود بیماری اتواسکلروز در شما تشخیص داده خواهد شد.
در عفونت‌های پایدار مصرف داروهایی مانند استامینوفن، ایبوپروفن یا قطره در درمان موثر هستند. کیسه‌های آب گرم یا حوله‌های گرم شده موجب کاهش درد هستند و مانند مسکن عمل می‌کنند. مصرف بیش از اندازه آنتی بیوتیک‌ها باعث میشود که بدن نسبت به آن‌ها مقاوم شود و پزشک حتما باید مداوای صحیح را برای بیمار انجام دهد.
پیشگیری از بیماری اتواسکلروز
به طور کلی راهی برای پیشگیری از این بیماری توسط کارشناسان و پزشکان توصیه نشده است. نکته‌ای که بیشتر پزشکان بر آن تاکید می‌کنند در ژنتیکی بودن بیماری خواهد بود. به طوری که اغلب افرادی به این بیماری دچار می‌شوند که شخصی در خانواده آن‌ها پیش از این با اتواسکلروز درگیر بوده است. به همین دلیل شاید تنها راه پیشگیری از ایجاد این بیماری مشاوره ژنتیک و بررسی زمینه‌های ارثی این بیماری باشد.
عوارض بیماری اتواسکلروز
شناخت عوارض این بیماری به انجام اقدامات سریع شما برای جلوگیری از پیشرفت شدید آن بسیار کمک خواهد کرد. همانطور که در گذشته به این موضوع اشاره کردیم کاهش شنوایی یکی از علائم و عوارض بیماری اتواسکلروز به شمار می‌رود. این مشکل به تدریج گسترش خواهد یافت تا جایی که مکن است حلزون شنوایی را نیز تحت تاثیر قرار دهد.. در نتیجه این اتفاق فرد دچار افت شنوایی مضاعف و گاها ناشنوایی کامل میشود. بازه زمانی پیشرفت این بیماری حدود 10 الی 15 سال بیان میشود. بهتر است بدانید پیشرفت بیماری اتواسکلروز در بیماران با سنین کمتر با شدت بیشتری خواهد بود.
چه کسانی به اتواسکلروز مبتلا می‌شوند؟
تا این جا توضیح داده شد که اتواسکلروز تولید نابجای استخوان در گوش میانی است. چنین رشد نابجای استخوانی، حرکت یا لرزش استخوانچه‌های داخل گوش میانی را با اختلال رو به رو می‌کند تا جایی که شاید در صورت عدم درمان اتواسکلروز، به طور کامل ثابت شوند.
اختلال در لرزش استخوانچه‌های گوش میانی اجازه نخواهد داد امواج صوتی از گوش خارجی به گوش داخلی منتقل شود و فرد دچار افت شنوایی میشود.
اگر رشد نابجای استخوان به داخل محدوده گوش داخلی هم ورود پیدا کند، ممکن است باعث ایجاد مشکلاتی در حس تعادل شود. اگرچه اتواسکلروز در افراد گوناگونی دیده میشود اما بیشتر موارد آن در دختران و زنان به ویژه در محدوده سنی بین 15 تا 30 ساله گزارش شده است.
زمان مناسب برای مراجعه به پزشک
در هر بیماری آنچه اهمیت بسیار زیادی دارد، تشخیص پزشک در زمان مناسب بیان میشود. به همین دلیل اتواسکلروز نیز در صورتی که به موقع شناسایی شود، امکان درمان آن و جلوگیری از پیشرفت آن با سهولت بیشتری همراه خواهد بود. در دو مورد باید به طور حتم نسبت به مراجعه به متخصص گوش اقدام کنید.
یکی از این موارد که اهمیت بسیار زیادی دارد، زمانی خواهد بود که شخصی در میان اعضای خانواده شما به این بیماری در گذشته مبتلا باشد. اما مورد دیگری نیز وجود دارد که در آن علائمی نظیر کاهش شنوایی، وزوزگوش و سرگیجه(vertigo) ایجاد شود در این صورت پزشک با تشخیص بیماری، روش‌هایی را برای درمان شما، بسته به میزان پیشرفت آن در گوشتان پیشنهاد می‌دهد.
نحوه درمان بیماری اتواسکلروز
شاید سوالی در این زمینه برای شما مطرح شود که چه زمانی پزشک نسبت به درمان بیماری اقدام خواهد کرد؟ بهتر است بدانید که متد درمانی گوناگونی در این باره پیشنهاد میشود، اما هر کدام از آن‌ها با توجه به میزان پیشرفت بیماری در بدن فرد، کاربرد خواهند داشت.
این بیماران برای درمان به دکتر متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه می‌کنند. پزشک معالج با انجام تست‌های دقیق شنوایی سنجی و گاهی تصویر برداری پزشکی شامل سی تی اسکن و ام آر آی از سلامتی گوش داخلی اطمینان می‌یابد و تشخیص اتواسکلروز را محرز می‌نماید.
در ابتدا اگر افت شنوایی خفیف باشد ممکن است نیاز به اقدام خاصی نباشد چون برای فرد محدودیت مهمی ایجاد نخواهد کرد. در صورت پیشرفت علایم و نیاز به تقویت شنوایی دو راه اصلی برای رسیدن به این هدف وجود دارد، سمعک و جراحی.
هر بیمار بسته به شرایط و تمایلات خود با مشورت با پزشک یکی از این دو راه را انتخاب خواهد کرد. اگر این بیماری حلزون شنوایی را نیز تحت تاثیر قرار دهد ممکن است پزشکتان برایتان داروهایی همچون سدیم فلوراید جهت پیشگیری از پیشرفت عوارض تجویز کند.
به عبارت دیگر روش‌های درمان اتواسکلروز یا چسبندگی استخوانچه گوش عبارت اند از:
- پایش و صبر کردن
- سمعک
- کاشت حلزون
- درمان‌های طبی و دارویی
- عمل جراحی استاپدکتومی
دارو برای درمان اتواسکلروز
برخی از شواهد علمی چنین پیشنهاد می‌کنند که مصرف برخی داروها سرعت پیشرفت بیماری اتواسکلروز را کُند می‌نماید. مصرف مکمل فلوراید، کلسیم و ویتامین دی از جمله مواردی بوده است که به نظر می‌رسد در کاهش روند پیشرفت اتواسکلروز تاثیر دارد. ناگفته نماند که برای اثبات تاثیر قطعی این داروها لازم است پژوهش‌های بزرگ و دقیق پزشکی به انجام برسد و نتایج تحقیقات پیشین فقط به عنوان یک پیشنهاد مطرح شده‌اند.
سمعک
سمعک می‌تواند به بسیاری از افراد مبتلا به کم شنوایی کمک نماید. اگرچه سمعک نمی‌تواند شنوایی همه این افراد را به حد طبیعی و پیش از بیماری بازگرداند اما باعث بهبود شنوایی میشود. علت تجویز سمعک این است که قدرت برقراری ارتباط صوتی و گفتاری بیماران مبتلا به اتواسکلروز افزایش یابد.
عمل جراحی اتواسکلروز
طی عمل جراحی می‌توان استخوان ریز و ظریف موسوم به استیپس را که از حرکت باز ایستاده است از گوش میانی خارج نمود و به جای آن، پروتز مناسب (استخوان استیپس مصنوعی) در گوش میانی کار گذاری کرد. به همین دلیل نام علمی استاپِدِکتومی به عمل جراحی اطلاق میشود.
استاپدکتومی یک ترکیب لغوی لاتین است که به مفهوم خارج ساختن استیپس کاربرد دارد. یک عمل جراحی موفق می‌تواند اتواسکلروز را تصحیح نماید و ناشنوایی هدایتی یا انتقالی ناشی از این بیماری را تا حدود زیادی بر طرف نماید. نتایج این روش درمانی تا حدودی هم به مراقبت‌های بعد از عمل جراحی اتواسکلروز بستگی دارد.
عمل جراحی استاپدکتومی چیست؟
عمل جراحی که برای درمان بیماری اتواسکلروز امروزه استفاده می شود، #استاپدکتومی(stapedectomy) نام دارد. پزشک به کمک میکروسکوپ روش درمانی خود را داخل گوش، انجام خواهد داد. این عمل در برخی موارد نیاز به بیهوشی کامل ندارد و تنها از طریق بی حسی موضعی نیز صورت خواهد گرفت.
در طی این عمل به جای استخوان رکابی، پروتزی جایگذاری میشود که همان عملکرد استخوان رکابی را خواهد داشت. به طوری که پروتز امکان جابه جایی مایع درون گوش را به راحتی امکان پذیر خواهد کرد و کاهش شنوایی را بهبود خواهد بخشید.
مراقبت‌های بعد از عمل اتواسکلروز
تعداد بسیاری از افرادی که تحت عمل جراحی اتواسکلروز (استاپدکتومی) قرار می‌گیرند، می‌توانند در عرض یک هفته به زندگی روزمره خود باز گردند. با این حال، لازم است به منظور کاهش عوارض و خطرات احتمالی پس از عمل، مراقبت‌های بعد از اتواسکلروز را انجام داد.
- در صورتی که شغل شما نیاز به بلند کردن اجسام سنگین یا انجام فعالیت‌های شدید دارد، بهتر است به مدت یک ماه استراحت کرده و از انجام آن‌ها خودداری کنید.
- اگر با علائمی مانند سرگیجه شدید، ترشح، درد، تورم غیر معمول، خونریزی و احساس درد در عضلات صورت مواجه شدید، به متخصص خود مراجعه کنید.
- آزمایش‌های شنوایی را بعد از چهار تا شش هفته بعد از عمل با هدف بررسی نتیجه جراحی انجام دهید.
با تشخیص به موقع اتواسکلروز، از پیشرفت آن جلوگیری کنید
همانطور که اشاره شد، بیماری اتواسکلروز نسبتا شایع است. این بیماری گوش را درگیر می‌کند و مانع از شنیدن اصوات گوناگون میشود. اطلاع از علائم و زمینه‌های ایجاد آن تا حد زیادی از پیشرفت چشمگیر این بیماری جلوگری خواهد کرد. در این مقاله به توضیحات مهمی در این باره پرداخته شده است.
بیماری اتواسکلروز که به بیماری سخت گوشی نیز معروف است به دلیل رشد استخوانی اضافی در ناحیه مرتبط با گوش میانی پدید می‌آید. بنابراین بروز چنین بیماری عملکرد شنوایی را مختل می‌کند و سبب مشکلات عدیده در فرد مبتلا خواهد شد. برای آنکه امکان پیشگیری از پیشرفت یا درمان آن را داشته باشید، می‌بایست اقدامات صحیح و به موقع خود را با مراجعه به پزشک متخصص انجام دهید.
دکتر علی کوهی یکی از برترین متخصصان گوش در تهران هستند که در درمان این بیماری، از مهارت و تجربه بالایی برخوردار هستند. جهت دریافت مشاوره و رزرو نوبت از طریق لینک‌های تماس موجود در سایت دکتر کوهی اقدام نمایید.
منابع :
14 دیدگاه دربارهٔ «بیماری اتواسکلروز چیست؟(علائم، تشخیص و درمان آن)»
سلام وقت بخیر. ببخشید اقای دکتر به نظر شما بین روش های درمانی که برای اتواسکلروز وجود دراه کدوم از همه بهتره؟
سلام. عمل جراحی استاپدکتومی نسبت به دو روش دیگر درمان که روش طبی و استفاده از سمعک است، تنها گزینه درمانی برای اتواسکلروز به شمار می‌رود که به طور همزمان هم قدرت شنوایی را بهبود می‌بخشد، هم اتواسکلروز را رفع می‌نماید. عمل جراحی بیشتر توصیه میشود. البته ابتدا باید بیماری کامل بررسی شود و بعد با توجه به بررسی قضاوت نهایی را کرد.
سلام و دورد مقاله خوب و عالی بود
سلام من حدود دو هفته پیش به گوشم ضربه وارد شد و بعد از اون دچار وزوز گوش و سوت توی گوشم شدم. به دکتر مراجعه کردم و گفتن که پرده گوش سالمه. ولی وزوز گوش من خوب نشده و واقعا کلافه شدم و فقط همین مشکل وزوز گوش رو دارم میشه راهنمایی کنید اگه پرده سالمه پس مشکل مال کجاست؟
سلام شما باید مراجعه کنید تا گوش بررسی بشه
باسلام وعرض ادب ،من مدتی هست دچار افت شنوایی شده ام که مشکلات جدی در جلسات کاریم ایجاد نموده است.متاسفانه هرچه تلاش می کنم نوبت دکتر کوهی را نمی توانم اخذ کنم .خواهشمندم مساعدت گردد تا بتوانم دکتر کوهی را ملاقات نمایم
سلام تماس بگیرید و یا از لینک نوبت دهی در سایت کمک بگیرید. اگر همچنان موفق نشدید به علت اینکه نوبت دهی پر هست حضوری تشریف بیاورید و بین مریض مراجعه کنید. که البته ممکن است تایم زیادی در نوبت بمانید.
بسیار ممنون.
سلام مقاله خوبی بود و اینکه از مقاله های زبان اصلی استفاده می کنید خیلی خوبه.
سلام و وقت بخیر من برای معالجه مشکلم به اقای دکتر کوهی مراجعه کردم و ایشون واقعا پژشک با اخلاق و با حوصله ای هستن و مشکل منو با اینکه قبل ایشون پژشکای مختلفی رفته بودم ولی برام کاری نکرده بودن حل کردن خواستم با کامنت گذاشتن از ایشون به نحوی تشکر کنم.
سلام وقت بخیر آیا فیبروز مدیال کانال و ضخیم شدن پرده گوش هم با این روش قابل درمان هست
سلام مدیال کانال فیبروزیس با جراحی قابل اصلاح هست و اگر جراحی نشه برای شنوایی میشه از سمعک استفاده کرد
سلام من یه مدته وزوز گوش دارم مخصوصا تو مکانا شلوغ و مقدار کمی حس میکنم مشکل کم شنوایی دارم و علائم دیگه ایی نیست مشکل من این بیماریه؟
سلام برای تشخیص قطعی و نهایی باید حتما گوش و علائم بررسی شود مراجعه کنید.