پارگی پرده گوش و عفونت مزمن گوش میانی چیست و درمان آن
بدون شک همه ما اصطلاح پارگی پرده گوش(tympanic membrane perforation) را شنیده‌ایم و اغلب آن را زمانی به کار می‌بریم که صدای بلندی را بشنویم. احساس درد یا سوزش در گوش‌ها این تفکر را در ما ایجاد می‌کند که دچار پارگی پرده گوش شده‌ایم. دلایل زیادی وجود دارد که ممکن است موجب آسیب‌های شدید و سخت به پرده گوش شود. در متن پیش روی شما اطلاعات زیادی در این خصوص جمع آوری شده است. با ما همراه باشید و از آثاری که این عارضه ممکن است برای گوش داشته باشد آگاهی پیدا کنید.
آنچه در این صفحه می‌خوانید:
- درمان عفونت مزمن گوش میانی
- چه ارتباطی میان پارگی پرده گوش و عفونت مزمن گوش میانی وجود دارد؟
- درمان پارگی پرده گوش با جراحی تمپانوپلاستی
- پیامدهای خطرناک عفونت گوش
- نحوه تشخیص عفونت گوش میانی
- تمپانوسنتز (TYMPANOCENTESIS) چیست؟
- راه‌های پیش گیری از ابتلا به عفونت در گوش میانی
- نتیجه گیری
- سوالات متدوال درباره پارگی پرده گوش
پارگی پرده گوش و عوامل مختلف در پارگی آن چیست؟
اصطلاحی که در خصوص پرده گوش می‌شنویم مربوط به غشای باریکی است که وظیفه جداسازی گوش خارجی را از گوش میانی بر عهده دارد. این غشا ممکن است بر اثر ورود جسم خارجی، ضربه محکم به سر، عفونت، برخی بیماری‌های التهابی، فشار ناگهانی هوا، موج انفجار و شیرجه‌های عمیق در آب پاره شود. بسته به اینکه میزان آسیب وارده به پرده گوش چقدر باشد ممکن است علائمی همچون درد، خونریزی، اختلال در شنوایی و غیره دیده شود. شدت صدمه‌ای که به پرده گوش وارد می‌شود در درمان آن نیز تاثیر دارد. اغلب مواقع در پارگی‌های حاد، این غشا به ترمیم خودکار خود می‌پردازد و در برخی موارد هم ممکن است نیاز به جراحی باشد. همانطور که بیان شد گاهی اوقات عفونت موجب پارگی پرده گوش می‌شود و فرد دچار خروج ترشحات چرکی از مجرای گوش می‌شود. گاها این مواد آلوده و چرکین با درد یا احتمالا با خون از مجرای گوش بیرون می‌آیند. توصیه می‌شود قبل از خواندن ادامه مقاله ویدئو زیر را ببنید. در این ویدئو دکتر علی کوهی به طور کامل عوامل پارگی پرده گوش را توضیح داده است.
اقدامات ضروری در زمان آسیب به پرده گوش
معمولا آسیب به پرده گوش در موقعیت‌های ناگهانی اتفاق می‌افتد و اگر این اتفاق با درد زیاد و خونریزی همراه باشد بایستی از کسی کمک بخواهید.
- گام اول این است که هر چه سریع‌تر خود را به درمانگاه و دکتر گوش، حلق و بینی برسانید.
- چنانچه در حال خونریزی هستید روی گوش را با یک پوشش نگه دارید.
- از ورود هر گونه فشار به گوش خودداری کنید.
- توصیه می‌شود قبل از بهبودی کامل پرده گوش آن را مرطوب نکنید. هنگام استحمام باید مراقبت لازم را داشته باشید که آب وارد گوش شما نشود.
- انجام شنا را برای مدت چند هفته‌ای کنار بگذارید.
- ورود مایعات و قطره‌ها به داخل گوش احتمال عفونت آن را به میزان زیادی افزایش می‌دهد.
- تخلیه شدید بینی به گوش‌ها فشار وارد می‌کند بنابراین تا زمان بهبود این کار را انجام ندهید.
علاوه بر تمام نکات مطرح شده اجرای دستورات پزشک یک موضوع اساسی و مهم در درمان پارگی پرده گوش به حساب می‌آید که به هیچ وجه نباید از آن غافل شد.
عفونت گوش میانی و نشانه‌های آن چیست؟
در این بخش ابتدا نیاز است که بدانید گوش انسان از سه بخش داخلی، میانی و خارجی تشکیل شده است. بیماری عفونت گوش میانی یا اوتیت میانی (middle ear infection) توسط باکتری یا ویروس در بدن پدیدار می‌شوند. این عارضه موجب التهاب و درد زیادی در گوش می‌شود. این قسمت در پشت غشای نازک که به آن پرده گوش گفته می‌شود، قرار گرفته است. علائم این بیماری در بدن با نشانه‌های زیر همراه است.
اختلال در حس شنوایی
سردرد
خروج مایعات از گوش
پارگی پرده گوش که ممکن است نتیجه عفونت گوش میانی باشد در کودکان هم ممکن است رخ بدهد. جالب است بدانید عارضه عفونت گوش در کودکان (middle ear infection in children)بیشتر از بزرگسالان رخ می‌دهد. نشانه‌های زیر هم علاوه بر علائم فوق برای آنها اتفاق می‌افتد.
تب و سردرد
تیر کشیدن در گوش
عدم اشتها به غذا
اختلال در شنوایی
نا آرامی در خوابیدن
بی قراری و گریه زیاد
همه این علایم نشان می‌دهد که کودک در حال تجربه بدی از گوش درد است و می‌بایست هرچه سریع‌تر اقدامات ضروری را جهت درمان انجام داد.
انواع عفونت گوش میانی بدون پارگی پرده گوش
این نوع از عفونت در اکثر مواقع بدون استفاده از داروها درمان می‌شوند و فصل شایع آن زمستان و بهار است. بر اساس اینکه عفونت باکتریایی گوش میانی به چه صورتی بروز کند آن را به دو دسته کلی تقسیم می‌کنند.
- AOM یا اوتیت میانی حاد
- OME یا اوتیت میانی همراه با افیوژن
برای آشنایی بیشتر با این عفونت‌ها در ادامه مطلب توضیحات و نشانه‌های هریک را توضیح می‌دهیم.
AOM یا اوتیت میانی حاد چیست؟
همانطور که بیان شد در گوش میانی، عفونت در دو نوع ممکن است رخ بدهد و آسیب‌هایی را به سیستم شنوایی فرد وارد کند. در این نوع عارضه سرعت عفونت بالاست و پزشک در معاینه تورم و قرمزی را در قسمت‌های مختلف پرده گوش مشاهده می‌کند. AOM موجب بروز تب و ایراد در شنوایی فرد می‌شود از طرف دیگر نیز مایعات چرکین پشت پرده گوش قرار می‌گیرند. علت بروز این عفونت‌ها اغلب از بیماری دیگری مانند سرماخوردگی و آنفولانزا نشات می‌گیرد. در کسانی که به انواع آلرژی‌ها نیز مبتلا هستند امکان بروز اوتیت حاد میانی وجود دارد.
OME یا اوتیت میانی همراه با افیوژن چه زمانی رخ می‌دهد؟
این نوع از عفونت که در دسته دوم قرار گرفته است بخصوص در بچه‌ها در ادامه عفونت اوتیت حاد میانی رخ می‌دهد. به بیان دیگر زمانی که AOM رفع می‌شود فرد در زمان‌های مختلف احساس پر شدگی در گوش خود دارد. علت این موضوع تجمع مخاط داخل گوش است که در پشت پرده گوش قرار می‌گیرد. هنگامی که فرد بیمار در حال تجربه عفونت‌های AOM و اوتیت میانی همراه با افیوژن است به راحتی و واضح صداها را نمی‌شود.
علل بروز عفونت گوش میانی
همانطور که بیان شد این عفونت‌ها ممکن است ازبیماری‌هایی مانند سرماخوردگی، آنفولانزا و آلرژی‌ها ایجاد شود. علت این موضوع ارتباط اناتومیک گوش میانی و بینی است که آلودگی دستگاه تنفسی قابلیت انتقال به گوش را هم پیدا می‌کند.
در بیانی واضح‌تر انسداد مجرای لوله‌ای (شیپور استاش/eustachian tube) بین گوش و بخش پشتی بینی و حلق موجب تجمع مایعات می‌شود. از آنجایی که امکان رشد باکتری‌ها هم در این گونه شرایط وجود دارد می‌تواند باعث بروز درد و عفونت شود. مدت زمانی که این عارضه بعد از بیماری‌های فوق رخ می دهد بین 7 الی 10 روز است.
درمان عفونت مزمن گوش میانی
مواقعی که این عارضه ناخوشایند برای فردی پیش می‌آید راه‌های درمانی مختلفی پیش روی پزشک قرار می‌گیرد. پزشک حاذق برای تشخیص بهترین راه درمانی برخی عوامل را بررسی می‌کند و از طرف دیگر هم به معاینه دقیق وضعیت گوش می‌پردازد. فاکتورهایی همچون سن، سابقه بیماری‌های خاص، وضعیت عفونت و سیستم ایمنی فرد در تحمل آنتی بیوتیک برای درمان عفونت گوش میانی در نظر گرفته می‌شوند. اگر نشانه‌های این بیماری از 3 روز تجاوز کند، پزشک مسیر درمانی خود را تغییر می‌دهد و معمولا مصرف آنتی بیوتیک را تجویز می‌کند.
در عفونت‌های پایدار مصرف داروهایی مانند استامینوفن، ایبوپروفن یا قطره در درمان موثر هستند. کیسه‌های آب گرم یا حوله‌های گرم شده موجب کاهش درد هستند و مانند مسکن عمل می‌کنند. مصرف بیش از اندازه آنتی بیوتیک‌ها باعث می‌شود که بدن نسبت به آنها مقاوم شود و پزشک حتما باید مداوای صحیح را برای بیمار انجام دهد.
چه ارتباطی میان پارگی پرده گوش و عفونت مزمن گوش میانی وجود دارد؟
ممکن است این سوال پیش بیاید که ارتباط بین عفونت گوش میانی و پارگی پرده گوش در چیست. همانطور که در بخشی از این مقاله اشاره کردیم در واقع گوش میانی پشت پرده گوش قرار می‌گیرد. در شرایطی که عفونت و التهاب در پشت پرده و گوش میانی رخ می‌دهد مایعات چرک آلود پشت این غشای نازک محبوس می‌شوند. چنانچه این عفونت شرایط وخیم‌تری پیدا کند و ادامه دار باشد، فشار زیادی را همراه با درد به پرده گوش وارد می کند. در صورت تداوم این فشار و آلودگی در نهایت پارگی پرده گوش رخ خواهد داد. احتمال دارد با توجه به نظر پزشک جراحی ترمیمی برای پرده گوش آسیب دیده انجام شود.
درمان پارگی پرده گوش با جراحی تمپانوپلاستی
ترمیم پارگی پرده گوش گاهی به صورت خود به خودی اتفاق می‌افتد. اگر سوراخ پرده گوش خودش ترمیم نشود، با انجام جراحی تمپانوپلاستی(tympanoplasty) می‌توان آن را درمان کرد. در عمل جراحی تمپانوپلاستی، پزشک جراح گوش، سوراخ یا پارگی پرده گوش را وصله می‌نماید.
روش‌های متنوعی برای انجام این عمل جراحی ترمیمی وجود دارد. برخی از انواع تمپانوپلاستی رایج‌تر هستند. این روش‌ها عبارتنداز:
- تمپانوپلاستی از راه کانال گوش
- تمپانوپلاستی از راه ایجاد برش در پوست پشت گوش
انواع تمپانوپلاستی به این دو مورد ختم نمی‌شود. امکان انجام تمپانوپلاستی با آندوسکوپ و همچنین تلفیق آن به صورت تمپانوپلاستی ماستوئیدکتومی هم وجود دارد.
آنچه در تقریبا همه انواع تمپانوپلاستی مشترک محسوب می‌شود این است که پزشک جراح گوش، قطعه‌ای بافت خود بیمار را به عنوان بافت پیوندی بر می‌دارد. این بافت پیوندی به طور معمول، از بافت پشت گوش برداشته می‌شود. از این بافت، به عنوان وصله برای ترمیم پارگی پرده گوش استفاده می‌شود.
در برخی موارد، پزشک جراح گوش از مواد صناعی (نه بافت طبیعی بدن) برای ترمیم سوراخ پرده گوش استفاده می‌نماید. برای نگهداری این لایه‌های مصنوعی در محل پارگی پرده گوش، وسایل خاصی به کار گرفته می‌شود.
روش‌های نوین درمان بازسازی پرده گوش
جراحی ترمیم پرده گوش از دهه ۵۰ و ۶۰ میلادی مورد استفاده قرار گرفت. این جراحی‌ها توانست تغییرات چشمگیری در زندگی بیماران ایجاد کند. چرا که این افراد تا قبل از جراحی هم با پارگی پرده گوش و کاهش شنوایی مواجه بودند و هم دچار عفونت‌های مکرر گوش میانی می‌شدند. این عفونت‌ها در بسیاری از موارد به سایر نقاط بدن نیز انتقال پیدا می‌کرد و منجر به عفونت‌های ثانویه‌ای مانند عفونت در مغز یا فلج اعصاب صورت می‌شد.
درمان‌های نوین بازسازی پرده گوش شامل درمان‌های دارویی است. این متدهای ترمیم پرده گوش به بیهوشی نیازی ندارد. بنابراین ریسک و عوارض احتمالی ناشی از بیهوشی را ندارد.
پیامدهای خطرناک عفونت گوش
همانطور که بیان شد این عارضه کمتر در افراد بزرگتر بروز پیدا می‌کند و سلامتی را به چالش می‌کشد. عفونت گوش میانی مانند بیماری‌های دیگر هم ممکن است در شرایط وخیم پیامدهای خطرناکی را به دنبال داشته باشد. در ابتدا شاید باور آن سخت باشد که یک سرماخوردگی کوچک و عدم درمان آن منجر به بروز عفونت گوش‌ها و سپس مشکلات دیگر شود. این عوارض به ندرت اتفاق می‌افتند ولی در صورت ایجاد شاهد این مشکلات خواهید بود.
گسترش عفونت مایع موجود در اطراف مغز و سپس در نخاع
کاهش شنوایی به صورت دایم
افزایش وسعت عفونت در قسمت استخوان های گوش
با درمان به موقع و زود هنگام دیگر شاهد وخامت اوضاع نخواهید بود و سلامتی گوش‌های خود را باز خواهید گرداند.
نحوه تشخیص عفونت گوش میانی
برخی از افراد ممکن است به این موضوع فکر کنند که چطور تشخیص عفونت آن هم در پشت پرده گوش امکان پذیر است. در پاسخ به این سوال باید بدانید که انجام این کار برای پزشک‌های با تجربه کار سختی نیست و اغلب نشانه‌ها وجود آن را اعلام می‌کنند. در خصوص این موضوع لازم است بدانید که دستگاهی به نام اتوسکوپ (OTOSCOPE) و میکروسکوپ معاینه گوش به پزشک کمک می‌کند مایعات پشت پرده گوش را بررسی کند. یکی دیگر از تجهیزات پزشکی در این زمینه، اتوسکوپ پنوماتیک نام دارد و وجود مایع را اطلاع می‌دهد. نحوه بررسی این دستگاه به این صورت است که هوا را به داخل گوش می‌فرستد و با شناسایی میزان حرکت پرده گوش حضور مایع را درک می‌کند. راه‌های دیگری هم برای تشخیص عفونت گوش میانی وجود دارد که یکی دیگر از آنها انجام تست تمپانومتری است. این تست توسط شنوایی سنج انجام می‌گیرد و بر اساس میزان ارتعاش پرده گوش مشخص می‌شود. تعیین عفونت با آزمایش رفلکس اکوستیک نیز به این صورت است که بازگشت صوت را از پرده گوش‌ها بررسی می‌کند. انعکاس صدای بیشتر در واقع خبر از عفونت گوش میانی و تجمع مایعات می‌دهد.
تمپانوسنتز (TYMPANOCENTESIS)
در شرایطی که عفونت مزمن گوش میانی با درمان‌های تجویز شده تغییری نکند پزشک احتمالا به سراغ تمپانوسنتز می‌رود. در این روش مایع چرک آلود و عفونت پشت پرده گوش با ایجاد یک حفره کوچک از آن خارج می‌شود. عدم پیروزی آنتی بیوتیک‌ها در درمان عفونت گوش میانی یا اوتیت میانی حاد دلیل استفاده از این روش است. بررسی این مایع برای بررسی‌های بیشتر عفونت است.
راه‌های پیش گیری از ابتلا به عفونت در گوش میانی
عفونت گوش میانی عارضه‌ای است که اغلب در سنین پایین و کودکان بروز پیدا می‌کند و علت آن سیستم ایمنی آنها است. راه تضمین شده‌ای وجود ندارد که به این عفونت‌ها دچار نشویم ولی انجام چند راهکار ساده احتمال بروز آن را کم می‌کند.
انجام واکسیناسیون کودکان آنها را به میزان کمتری در معرض خطر عفونت گوش میانی قرار می‌دهد. شستشوی مرتب دست‌های خود و دست های کودکان از انتقال باکتری‌های آلوده جلوگیری می‌کند زیرا با دست‌ها سطوح زیاد و سپس گوش خود را لمس می‌کنیم. دوری از دود ناسالم سیگار امکان بروز عفونت گوش میانی را به میزان زیادی کاهش می‌دهد. تقویت سیستم ایمنی بسیار مهم است و انجام این نکته برای کودک از طریق شیر مادر میسر می‌شود. بروز عفونت گوش میانی و تداوم آن پارگی پرده گوش را به دنبال خواهد داشت.
نتیجه گیری
انجام عمل تمپانوپلاستی و درمان پارگی پرده گوش امروزه با احتمال موفقیت بسیار بالا ممکن است البته میزان موفقیت این عمل تا حد زیادی وابسته به علم و تجربه جراح منتخب شماست جهت مشاوره با دکتر علی کوهی، فوق تخصص جراحی گوش و قاعده جمجمه و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران از طریق راه‌های ارتباطی در صفحه تماس با پزشک اقدام نمایید.
سوالات متدوال درباره پارگی پرده گوش و عفونت مزمن گوش میانی
اکنون که درباره پارگی پرده گوش اطلاعات بیشتری به دست آمد، شایسته است با سوالات متداول درباره پارگی پرده گوش این نوشتار ادامه یابد. در زیر برخی پرسش‌های رایج و پاسخ آنها درج شده است.
منابع:
4 دیدگاه دربارهٔ «پارگی پرده گوش و عفونت مزمن گوش میانی چیست و درمان آن»
سلام من چند روز پیش از روی نادانی با سوئیچ به گوشم ور رفتم و الان حدود سه روزه که حس پری و درد در گوشم دارم به نظرتون پرده گوشم اسیب دیده و چه کار کنم؟
سلام. بله احتمال آسیب به پرده گوش وجود دارد به یک متخصص گوش،حلق و بینی و یا در صورت امکان به کلینیک مراجعه کنید.
سلام. من حدود دو هفته پیش به خاطر یه ضربه که به گوشم خورد همون موقع احساس درد زیادی کردم ولی بعد از یه روز از بین رفت. اما از دیروز دوباره شروع بع درد کرده و صدای سوت هم خیلی کم می شنوم. به نظرتون پرده گوشم اسیب دیده حتما باید برم دکتر یا خود به خود خوب میشه؟
سلام. با توجه به آغاز درد و وزوز گوش باید به کلینیک دکتر کوهی یا یک متخصص گوش، حلق و بینی مراجعه کنید.