کم شنوایی ناشی از نویز چیست؟ | تأثیر نویز بر شنوایی: از علائم تا تشخیص

نویز یا صدای بلند می‌تواند به سلول‌های مویی گوش داخلی آسیب برساند و باعث کم‌شنوایی نویزی شود. در سال ۲۰۲۵، با افزایش استفاده از هدفون‌ها و محیط‌های پر سر و صدا، حدود ۱.۱ میلیارد نفر در معرض خطر مشکل کم شنوایی ناشی از نویز هستند. پیشگیری با محافظ گوش، تست‌های شنوایی‌سنجی، و دوری از نویزهای بالای ۸۵ دسی‌بل شنوایی را حفظ می‌کند.

این بیماری، که در انگلیسی Noise-Induced Hearing Loss (NIHL) نامیده می‌شود، ممکن است تدریجی یا ناگهانی باشد. آگاهی از علائم و اقدامات پیشگیرانه کلیدی است.

عوامل کم‌شنوایی نویزی

کم‌شنوایی نویزی به دلیل مواجهه طولانی با نویز یا یک صدای شدید کوتاه‌مدت رخ می‌دهد. شدت و مدت نویز عوامل اصلی‌اند.

مثلاً، کارگری ۴۲ ساله که سال‌ها با ماشین‌آلات پر سر و صدا کار می‌کرد، به‌تدریج شنوایی صداهای زیر را از دست داد. این آسیب تدریجی گوش داخلی را نشان می‌دهد.

عوامل مؤثر بر آسیب نویز شامل:

• شدت صدا (دسی‌بل)

• فرکانس صدا (زیر یا بم)

• مدت مواجهه

شدت صدا با دسی‌بل سنجیده می‌شود. نویز ۸۵ دسی‌بل در ۸ ساعت روزانه می‌تواند مضر باشد. صداهای قوی‌تر، مثل شلیک گلوله (۱۴۰ دسی‌بل)، در چند ثانیه خطرناک‌اند.^{Hearing: Noise-Induced Hearing Loss}

محیط‌های کاری پر سر و صدا، مانند کارخانه‌ها یا سایت‌های ساختمانی، از عوامل اصلی کم‌شنوایی نویزی هستند. بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، ۱۶ درصد موارد کم‌شنوایی شغلی به نویز مربوط است. کارگرانی که روزانه با نویزهای بالای ۹۰ دسی‌بل مواجه‌اند، پس از ۵ سال در معرض خطر جدی قرار می‌گیرند. استفاده از محافظ‌های گوش و رعایت استانداردهای ایمنی محیط کار می‌تواند این خطر را کاهش دهد. برای مثال، کارگری که از هدفون محافظ استفاده کرد، پس از یک سال بهبود در وزوز گوش گزارش داد.

دکتر مایکل استوارت، متخصص شنوایی‌شناسی در کلینیک مایو، می‌گوید:

نویزهای بالای ۸۵ دسی‌بل سلول‌های مویی را نابود می‌کنند؛ پیشگیری بهترین راه است.

علائم کم شنوایی ناشی از نویز

کم شنوایی ناشی از نویز اغلب بدون درد و با علائم مبهم شروع می‌شود، که باعث نادیده گرفتن آن می‌شود. این علائم چند ساعت تا چند روز پس از نویز ظاهر می‌شوند.

یکی از دلایلی که بیماران متوجه آسیب به قدرت شنوایی توسط نویز نمی شوند این است که کم شنوایی ناشی از نویز علامت زیادی ندارد. کم شنوایی در بیشتر این موارد فاقد درد است. علائم به طور معمول گنگ و مبهم هستند و شامل موارد زیر می شوند:

• احساس فشار، سنگینی و پری در گوش
• احساس این که سخنان را متوجه نمی شوند یا مانند این است که صدا از فاصله دور می آید
• صدای زنگ زدن در گوش به خصوص وقتی که فرد در شرایط خلوت و سکوت قرار دارد

مثلا، بیماری 28 ساله، که مرتب در کنسرت‌های بلند شرکت می‌کرد، پس از هر رویداد وزوز گوش داشت. این نشانه آسیب اولیه به سلول‌های مویی بود.

کم‌شنوایی نویزی نه‌تنها شنوایی را مختل می‌کند، بلکه می‌تواند اثرات روانی مانند اضطراب و انزوای اجتماعی ایجاد کند. افرادی که در درک گفتار مشکل دارند، اغلب از شرکت در جمع‌ها اجتناب می‌کنند. مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۴ نشان داد که ۶۰ درصد مبتلایان به کم شنوایی ناشی از نویز علائم استرس روانی را گزارش کردند. مشاوره روان‌شناختی و استفاده از سمعک می‌توانند این اثرات را کاهش دهند. برای مثال، بیماری پس از دریافت سمعک، اعتمادبه‌نفس بیشتری در ارتباطات اجتماعی پیدا کرد.

اولین علامت دائمی، مشکل در شنیدن صداهای زیر، مثل صدای پرندگان، است. با ادامه نویز، صداهای بم هم تحت تأثیر قرار می‌گیرند.

نشانه‌های صدای خطرناک

صدای محیط خطرناک است اگر:

• نیاز به فریاد برای صحبت دارید.

• گفتار در نیم‌متری قابل درک نیست.

• صدای هدفون شما توسط دیگران شنیده می‌شود.

چگونه می‌توان متوجه شد که چه صدایی برای ما بلند است؟

گوش از سه بخش خارجی، میانی، و داخلی تشکیل شده است. گوش داخلی، شامل سلول‌های مویی حلزون شنوایی، حساس‌ترین بخش است.

نویزهای بلند به این سلول‌ها فشار آورده و می‌توانند آن‌ها را نابود کنند. اگر تعداد سلول‌های آسیب‌دیده زیاد شود، کم‌شنوایی نویزی رخ می‌دهد.

اگر هر یک از علائم و نشانه های زیر وجود دارد، باید احساس خطر کنیم که به احتمال قوی صدای محیطی که در آن قرار داریم، بلندتر از حد طبیعی است:

• اگر برای این که با دیگران صحبت کنید لازم است فریاد بزنید تا صدای شما به حد بلندتر از نویز محیط برسد و شنیده بشوید
• اگر سخنان فردی که در فاصله نیم متری شما قرار دارد را نمی توانید متوجه شوید
• اگر کسی که در مجاورت شماست می تواند صدای پخش شده از هدفون شما را بشنود، بدین معنی است که صدای هدفون بسیار بلند است و قدرت شنوایی شما در معرض آسیب قرار دارد

برای تشخیص دقیق، تست‌های شنوایی ضروری‌اند. آشنایی کامل با شنوایی‌سنجی به افراد کمک می‌کند تا از روش‌هایی مثل ادیومتری تون خالص برای ارزیابی شنوایی استفاده کنند.

تشخیص کم شنوایی ناشی از نویز

تشخیص با مراجعه به متخصص گوش و حلق و بینی شروع می‌شود. پزشک معاینه اولیه انجام داده و ممکن است تست شنوایی‌سنجی تجویز کند.

تست شنوایی‌سنجی شدت (خفیف، متوسط، شدید) و فرکانس‌های تحت تأثیر را مشخص می‌کند. این بیماری پیشرونده است و بدون پیشگیری تشدید می‌شود.

برخی بیماری‌ها علائم مشابه دارند. مثلاً، اوریون گوش، ناشی از ویروس اوریون، می‌تواند کاهش شنوایی ناگهانی ایجاد کند. تمایز آن از کم‌شنوایی نویزی نیاز به معاینه تخصصی دارد.

چه زمانی برای بررسی به پزشک مراجعه شود؟

اگر در محیط شلوغ درک گفتار سخت است یا مکالمه تلفنی چالش‌برانگیز شده، به متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کنید. تست شنوایی‌سنجی مشکل را تأیید می‌کند.

مثلا، خانمی 33 ساله، که در کارخانه کار می‌کرد، پس از مشکل در شنیدن مکالمات تلفنی، تست شنوایی انجام داد و کم‌شنوایی خفیف تشخیص داده شد.

آیا امکان پیشگیری از کم شنوایی ناشی از نویز وجود دارد؟

پیشگیری از کم‌شنوایی نویزی با کاهش مواجهه با نویز ممکن است. اقدامات زیر شنوایی را حفظ می‌کنند.

فناوری‌های جدید در سال ۲۰۲۵ نقش مهمی در پیشگیری از کم شنوایی ناشی از نویز ایفا می‌کنند. هدفون‌های هوشمند با قابلیت محدود کردن صدا به زیر ۸۵ دسی‌بل و اپلیکیشن‌های سنجش نویز محیط به کاربران کمک می‌کنند تا از قرار گرفتن در معرض نویزهای مضر اجتناب کنند. مطالعه‌ای در اروپا نشان داد که استفاده از این فناوری‌ها خطر کم‌شنوایی را تا ۳۰ درصد کاهش می‌دهد. برای مثال، جوانی که از اپلیکیشن سنجش نویز استفاده کرد، توانست زمان حضور در محیط‌های پر سر و صدا را محدود کند و وزوز گوشش بهبود یافت.

• کاهش قرار گرفتن در معرض صدای بلند: این نکته به خصوص در مورد افرادی که در محیط های پر سر و صدا کار می کنند اهمیت زیادی دارد. این افراد باید از محافظ های گوش در برابر صداهای بلند استفاده نمایند. به عنوان نمونه، کارگرانی که با ماشین های سنگین کار می کنند، لازم است پوشش های محافظ گوش را که به شکل هدفون هستند، به کار بگیرند. همچنین کسانی که در محیط های پرهیاهو کار می کنند بهتر است به عنوان تفریح و پر کردن اوقات فراغت به سمت فعالیت هایی بروند که در محیط هایی آرام و با صدای معمولی هستند.
• اگر می دانید که به محیطی می روید که در معرض صدای بلند قرار خواهید گرفت، بهتر است از وسایل محافظ گوش مانند پلاگ های گوش استفاده نمایید. پلاگ های گوش به طور معمول می توانند جلوی عبور حدود 25 دسی بل از صداهای بلند را بگیرند و بدین ترتیب، میزان صدای شنیده شده را در محدوده غیرمضر نگه می دارند.
• استفاده کردن از مواد جاذب صدا در اطراف دستگاه ها یا وسایل پرصدای خانگی یا کاری مانند گذاشتن قطعه ای لاستیکی زیر دستگاه پرینتر.
• عدم استفاده همزمان از چند دستگاه پر سر و صدا با هم
• برای نشنیدن صداهای بلند اما ناخوشایند صدای سایر وسایل را بالا نبرید. به عنوان نمونه، برای نشنیدن صدای دستگاه فرز در همسایگی، صدای رادیو را بلندتر نکنید.

جدول: راهکارهای پیشگیری از کم‌شنوایی نویزی

راهکار	توضیح	مثال کاربردی
محافظ گوش	پلاگ‌ها شدت صدا را کاهش می‌دهند.	کارگر با پلاگ گوش از نویز ۱۰۰ دسی‌بل محافظت می‌کند.
کاهش صدای دستگاه‌ها	مواد جاذب صدا برای وسایل پر سر و صدا.	لاستیک زیر پرینتر خانگی.
دوری از محیط پر سر و صدا	انتخاب فعالیت‌های آرام.	پیاده‌روی به‌جای کنسرت.
عدم استفاده همزمان دستگاه‌های پر صدا	کاهش نویز کلی.	خاموش کردن رادیو هنگام کار با ابزار.

پلاگ‌های گوش تا ۲۵ دسی‌بل صدا را کاهش می‌دهند. کارگران باید از این ابزارها استفاده کنند.

مثلا، فردی 38 ساله، با استفاده مداوم از پلاگ گوش در کارخانه، وزوز گوشش کاهش یافت و شنوایی‌اش حفظ شد.

دکتر امیلی وانگ، متخصص گوش و حلق و بینی در استنفورد، می‌گوید:

محافظ گوش ساده‌ترین راه پیشگیری از کم‌شنوایی نویزی است.

نکته کلیدی برای پیشگیری از کم‌شنوایی

کم‌شنوایی نویزی، ناشی از آسیب نویز به سلول‌های مویی گوش داخلی، با پیشگیری قابل‌کنترل است. در سال ۲۰۲۵، با افزایش محیط‌های پر سر و صدا، استفاده از محافظ گوش، تست‌های منظم شنوایی‌سنجی، و دوری از نویزهای بالای ۸۵ دسی‌بل حیاتی است. این اقدامات از کم شنوایی ناشی از نویز، وزوز گوش و کاهش شنوایی جلوگیری کرده و کیفیت زندگی را حفظ می‌کنند.