کم شنوایی ناشی از نویز
کاهش شنوایی ناشی از نویز، یک نگرانی فراگیر و قابل پیشگیری است که میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار می‌دهد. قرار گرفتن در معرض صداهای بلند، چه در محیط‌های شغلی، فعالیت‌های تفریحی یا زندگی روزمره، می‌تواند به ساختارهای ظریف گوش داخلی آسیب برساند و منجر به اختلال شنوایی تدریجی یا ناگهانی شود.
سیستم شنوایی به صداهای طولانی یا شدید حساس است و باعث آسیب غیر قابل برگشت به سلول‌های مویی و مسیرهای عصبی مسئول انتقال سیگنال‌های صوتی به مغز می‌شود. NIHL اغلب به صورت موذیانه ظاهر می‌شود و علائم آن، فقط پس از آسیب قابل توجه می‌شوند. درک منابع، راهبردهای پیشگیری و اهمیت حفاظت از شنوایی، در کاهش این موضوع گسترده بسیار مهم است.
نویز چیست؟
نویز به هر صدای ناخواسته، مخرب یا تصادفی اطلاق می‌شود که در ارتباط مورد نظر یا سیگنال مورد نظر اختلال ایجاد کند. به عبارتی گسترده‌تر، نویز فراتر از اختلالات شنوایی است و می‌تواند به اشکال مختلف در زمینه‌های مختلف ظاهر شود. در سیستم‌های ارتباطی، نویز سیگنال‌های خارجی را نشان می‌دهد که وضوح اطلاعات ارسال شده را مخدوش می‌کند و به طور بالقوه منجر به سوء تفاهم یا خرابی داده‌ها می‌شود.
در زندگی روزمره، نویز را میتوان به انواع مختلفی دسته بندی کرد، مانند نویزهای محیطی ناشی از ترافیک یا ساخت و ساز، نویز الکترونیکی در پردازش سیگنال، یا حتی نویز روانی که مانع ارتباط موثر بین فردی می‌شود. مفهوم نویز به آکوستیک محدود نمی‌شود. همچنین در حوزه‌های بصری، الکترونیکی و اطلاعاتی کاربرد دارد.
کم شنوایی ناشی از نویز چیست؟
کاهش قدرت شنوایی به طور دائمی که در اثر قرار گرفتن درازمدت در معرض نویز به وجود می آید، کم شنوایی ناشی از نویز نام دارد. این نوع کم شنوایی ممکن است در اثر قرار گرفتن در معرض یک نویز بسیار بلند در کوتاه مدت هم اتفاق بیفتد. به عنوان نمونه، کسانی که در معرض صدای بلند شلیک های اسلحه های گرم یا انفجارها قرار دارند، ممکن است حتی در مدت زمان کوتاه هم به این نوع کم شنوایی دچار شوند.
به هر حال، آنچه مسلم است، هر چه مدت و شدت نویز بیشتر باشد، احتمال بروز کم شنوایی ناشی از نویز هم بیشتر است. شایان ذکر است که در زبان انگلیسی به این بیماری، Noise – Induced Hearing Loss هم گفته می شود که گاهی با مخفف NIHL مشخص می گردد.
میزان آسیبی که نویز به سلول های حساس شنوایی وارد می سازد به عوامل زیر بستگی دارد:
- بلندی صدا
- زیر یا بم بودن صدا
- مدت قرار گرفتن در معرض نویز
میزان بلندی صدا بر اساس واحد «دسی بل» اندازه گیری می شود. هر چه صدا بلندتر و مدت شنیدن نویز بیشتر باشد، احتمال آسیب به سلول های شنوایی بیشتر خواهد بود. برای نویزهایی که شدت زیادی دارند، مدت کوتاه هم می تواند به آسیب شنوایی منجر شود. به عنوان نمونه، اگر فردی به صورت روزانه به مدت 8 ساعت در مواجهه با نویز با شدت 85 دسی بل قرار بگیرد، ممکن است به تدریج گوشش و قدرت شنوایی آن صدمه ببیند. حال در نظر بگیرید که گوش سپردن به دستگاه های پرقدرت با شدت صدای 100 دسی بل یا به کار گیری هدفون های بلند با حدود شدت صدای 110 دسی بل، یا شرکت در جشن ها یا کنسرت ها با صدای حدود 120 دسی بل و قرار داشتن در معرض صدای شلیک گلوله با حدود شدت صدای 140 دسی بل در زمان و در نوبت های کوتاه تر می تواند به آسیب شنوایی بینجامد.
علائم کم شنوایی ناشی از نویز
یکی از دلایلی که بیماران متوجه آسیب به قدرت شنوایی توسط نویز نمی شوند این است که کم شنوایی ناشی از نویزعلامت زیادی ندارد. کم شنوایی در بیشتر این موارد فاقد درد است. علائم به طور معمول گنگ و مبهم هستند و شامل موارد زیر می شوند:
- احساس فشار، سنگینی و پری در گوش
- احساس این که سخنان را متوجه نمی شوند یا مانند این است که صدا از فاصله دور می آید
- صدای زنگ زدن در گوش به خصوص وقتی که فرد در شرایط خلوت و سکوت قرار دارد
این علائم به طور معمول، بین چند ساعت تا چند روز پس از مواجهه با نویز وجود دارد و دوباره برطرف می شود. متاسفانه مردم این رفع علائم را به حساب این می گذارند که آسیب به گوش جدی نبوده است. اما حقیقت چیز دیگری است. در واقع، رفع علائم ممکن است بدین مفهوم باشد که آن دسته از سلول های حساس شنوایی که به دلیل صدمه وارده، علائم را نشان می دادند، آسیب دیده اند و حلزون شنوایی دچار افت نامحسوس عملکرد شده است.
اگر با وجود مرگ تعدادی از سلول های شنوایی همچنان تعداد سلول های باقی مانده شنوایی در حد قابل قبولی باشد، شنوایی فرد در حد خوبی باقی می ماند. بدیهی است اگر این فرد در دفعات متعدد در معرض نویز قرار گیرد، باز هم تعدادی از سلول های شنوایی را از دست خواهد داد و به تدریج به سمت کم شنوایی ناشی از نویز پیش خواهد رفت.
اما نکته ای که حتما کمک کننده است این که نخستین علامت کم شنوایی ناشی از نویز چیست؟ نشنیدن صداهای زیر مانند صداهای پرندگان اولین نشانه صدمه دائمی به قدرت شنوایی فرد به شمار می رود.
همچنین در مکان هایی که سر و صدای زمینه ای و همهمه وجود دارد، این افراد نمی توانند سخنان را متوجه شوند. اگر فرد نسبت به این علائم دقت نکند و همچنان در معرض صداهای بلند قرار گیرد، قدرت شنوایی باز هم کمتر و کمتر می شود و حساسیت شنوایی فرد نسبت به صداهای بم هم کاهش می یابد.
چگونه می توان متوجه شد که چه صدایی برای ما بلند است و به سیستم شنوایی صدمه می زند؟
اگر هر یک از علائم و نشانه های زیر وجود دارد، باید احساس خطر کنیم که به احتمال قوی صدای محیطی که در آن قرار داریم، بلندتر از حد طبیعی است:
- اگر برای این که با دیگران صحبت کنید لازم است فریاد بزنید تا صدای شما به حد بلندتر از نویز محیط برسد و شنیده بشوید
- اگر سخنان فردی که در فاصله نیم متری شما قرار دارد را نمی توانید متوجه شوید
- اگر کسی که در مجاورت شماست می تواند صدای پخش شده از هدفون شما را بشنود، بدین معنی است که صدای هدفون بسیار بلند است و قدرت شنوایی شما در معرض آسیب قرار دارد
کاهش شنوایی ناشی از نویز
گوش انسان اندام ظریفی است و زمانی که در معرض صدای بیش از حد قرار می‌گیرد، آسیب‌های جبران ناپذیری به دنبال دارد. صدا بر حسب دسی بل (dB) اندازه گیری می‌شود و صداهای بیش از 85 دسی بل، می‌توانند در طول زمان باعث آسیب شوند. قرار گرفتن مکرر در محیط‌هایی با صدای بلند، مانند کنسرت‌ها، ساخت‌وساز، یا استفاده طولانی مدت از هدفون با صدای بلند، به NIHL کمک می‌کند. اقدامات پیشگیرانه مانند استفاده از دستگاه‌های محافظ گوش (گوش گیر یا گوش بند)، حفظ سطح ایمن گوش دادن در دستگاه‌های صوتی شخصی و دوری از محیط‌های پر سر و صدا، می‌تواند خطر ابتلا به NIHL را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.
متأسفانه، رواج صدا در زندگی مدرن به این معنی است که بسیاری از افراد ناآگاهانه سلامت شنوایی خود را به خطر می‌اندازند. رسیدگی به کاهش شنوایی ناشی از نویز، شامل افزایش آگاهی در مورد اهمیت حفاظت از شنوایی، اجرای مقررات محل کار و پرورش فرهنگ مواجهه مسئولانه با صدا است. با انجام اقدامات پیشگیرانه، افراد می‌توانند از شنوایی خود محافظت کنند و تأثیر سر و صدا را بر سلامت کلی خود کاهش دهند.
علل کم شنوایی ناشی از نویز
گوش هر انسان از سه بخش تشکیل شده است:
- گوش خارجی
- گوش میانی
- گوش داخلی
گوش داخلی درون جمجمه قرار دارد. این بخش گوش، پیچیده ترین ساختار و کارکرد را در بین اجزای سه گانه سیستم شنوایی دارد. بافت نرمی که گوش داخلی را شکل می بخشد، از چندین نوع سلول و رشته عصبی تشکیل شده است. همه اینها به صورت لایه های ظریف بافتی بافت نرم گوش داخلی را به وجود می آورند.
بافت نرم گوش داخلی به شکل حفرات لوله ای هستند که توسط دو نوع مایع پر شده است. اگر این بخش از گوش داخلی آسیب ببیند، کم شنوایی و حتی ناشنوایی حادث می شود.
همان طور که در بخش های پیشین گفته شد، صداهای بلند یا نسبتا بلند که برای مدتی توسط فرد به گوش می رسد، در نهایت باعث آسیب به بافت نرم گوش داخلی می شود. تکرار یا تداوم قرار داشتن در معرض نویز به تدریج سلول های حساس شنوایی و رشته های عصبی موجود در این بخش گوش را نابود می کند. اگر تعداد سلول ها و رشته های عصبی که مرگ را تجربه می کنند، از حدی فراتر برود، کم شنوایی یا ناشنوایی ناشی از نویز رخ می دهد.
تشخیص کم شنوایی ناشی از نویز
نکته مهم این است که فرد به بروز این مشکل شک نماید و به پزشک متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه نماید. به طور معمول، پزشک در این مرحله، شنوایی فرد را مورد آزمون اولیه قرار می دهد. اگر پزشک متوجه نقصان احتمالی شنوایی گردد، برای تعیین دقیق میزان کاهش قدرت شنوایی، شنوایی سنجی برای فرد درخواست می نماید. برای انجام این تست به طور معمول باید به کارشناس شنوایی سنجی مراجعه شود.
نتایج تست شنوایی سنجی به طور دقیق مشخص می کند که شنوایی فرد تا چه حدی آسیب دیده است: خفیف، متوسط یا شدید. در این تست می توان متوجه شد که دامنه کم شنوایی بیشتر امواج صوتی کدام فرکانس را تحت تاثیر قرار داده است. به عنوان نمونه، کم شنوایی ممکن است فقط صداهای زیر (مانند صدای پرندگان) را از محدوده شنوایی طبیعی دچار آسیب کرده باشد یا بیشتر شنیدن صداهای بم (مانند شنیدن صدای کوبیدن به روی طبل) دچار اختلال شده باشد.
متاسفانه کم شنوایی ناشی از نویز در صورت ادامه مواجهه، یک اختلال پیشرونده است. بدین مفهوم که میزان کم شنوایی به تدریج و در طول زمان بیشتر می شود. همین تدریجی بودن پیشرفت کم شنوایی باعث می شود بسیاری از افراد متوجه این بیماری و تشدید آن نشوند.
چه زمانی برای بررسی از نظر کم شنوایی ناشی از نویز به پزشک مراجعه شود؟
اگر فردی در جاهای شلوغ و پر همهمه دچار اختلال در شنوایی می شود یا برای او صحبت کردن با تلفن دشوار است، بهتر است یک تست شنوایی سنجی به انجام برساند. شاید بهتر باشد برای این کار، ابتدا به یک پزشک متخصص بیماری های گوش و حلق و بینی مراجعه کند و پس از معاینه اولیه، این آزمون انجام شود.
آیا امکان پیشگیری از بروز یا پیشرفت کم شنوایی ناشی از نویز وجود دارد؟
پاسخ به این پرسش مثبت است. با توجه به این که عوامل محیطی نقش مهمی در بروز و پیشرفت این بیماری بر عهده دارند، پیشگیری از این بیماری امری محتمل و ممکن به نظر می رسد. با به کار بستن نکات زیر می توان از کم شنوایی ناشی از نویز پیشگیری کرد:
- کاهش قرار گرفتن در معرض صدای بلند: این نکته به خصوص در مورد افرادی که در محیط های پر سر و صدا کار می کنند اهمیت زیادی دارد. این افراد باید از محافظ های گوش در برابر صداهای بلند استفاده نمایند. به عنوان نمونه، کارگرانی که با ماشین های سنگین کار می کنند، لازم است پوشش های محافظ گوش را که به شکل هدفون هستند، به کار بگیرند. همچنین کسانی که در محیط های پرهیاهو کار می کنند بهتر است به عنوان تفریح و پر کردن اوقات فراغت به سمت فعالیت هایی بروند که در محیط هایی آرام و با صدای معمولی هستند.
- اگر می دانید که به محیطی می روید که در معرض صدای بلند قرار خواهید گرفت، بهتر است از وسایل محافظ گوش مانند پلاگ های گوش استفاده نمایید. پلاگ های گوش به طور معمول می توانند جلوی عبور حدود 25 دسی بل از صداهای بلند را بگیرند و بدین ترتیب، میزان صدای شنیده شده را در محدوده غیرمضر نگه می دارند.
- استفاده کردن از مواد جاذب صدا در اطراف دستگاه ها یا وسایل پرصدای خانگی یا کاری مانند گذاشتن قطعه ای لاستیکی زیر دستگاه پرینتر.
- عدم استفاده همزمان از چند دستگاه پر سر و صدا با هم
- برای نشنیدن صداهای بلند اما ناخوشایند صدای سایر وسایل را بالا نبرید. به عنوان نمونه، برای نشنیدن صدای دستگاه فرز در همسایگی، صدای رادیو را بلندتر نکنید.
جمع بندی
کم شنوایی ناشی از نویز، یک تهدید قابل پیشگیری برای سلامت شنوایی است. ماهیت فراگیر محیط‌های پر سروصدا، همراه با استفاده گسترده از دستگاه‌های صوتی شخصی و قرار گرفتن در معرض کارهای شغلی، بر ضرورت آگاهی و اقدامات حفاظتی تاکید می‌کند. آسیب غیرقابل برگشت به ساختارهای ظریف گوش داخلی نیاز به راهبردهای پیشگیرانه‌ای مانند محافظت از گوش، تعدیل حجم و مقررات محل کار دارد.
