پزشک در معاینه از بیمار می خواهد که با انگشت محل دقیق درد را نشان دهد. چرا پزشک چنین کاری را انجام می دهد؟ گاهی افراد هنگام نشان دادن محل دقیق درد، روی مفصل فکی – گیجگاهی انگشت می گذارند. آن جایی که بیمار آن را گوش می نامد، از نظر یک پزشک دقیق مفصل فکی – گیجگاهی است، نه گوش.

پزشک علاوه بر معاینه گوش خارجی با دستگاهی که به آن اتوسکوپ گفته می شود، پرده گوش یا همان پرده صماخ را مورد بررسی قرار می دهد. دستگاه اتوسکوپ برای دیدن پرده گوش تهیه شده است. معاینه با اتوسکوپ به طور معمول دردناک نیست و با حالت ناخوشایندی توام نمی شود. 

هر گونه ناهنجاری در پرده گوش مانند برجستگی پرده گوش یا وجود مایع درون فضای گوش میانی می تواند تشخیص دقیق مشکلی که باعث گوش درد شده است را مسجل نماید. در حالت طبیعی، پرده گوش هنگام معاینه با اتوسکوپ توسط پزشک معالج به صورت شفاف و بدون هر گونه سوراخ یا پارگی پرده گوش دیده می شود. اگر پرده گوش همه خصوصیات سلامت را نشان دهد می توان تقریبا با اطمینان زیادی گفت که گوش میانی مشکلی ندارد که باعث ایجاد گوش  درد شده باشد.

یکی دیگر از مسائلی که پزشک به آن توجه ویژه ای دارد، علائم حیاتی است: دمای بدن، تعداد تنفس، تعداد ضربان قلب و فشار خون. مشاهده کردن اعداد غیرطبیعی در علائم حیاتی بیمار، پزشک را به وجود یک مشکل پزشکی جدی و در صدر همه آنها، عفونت مشکوک می کند.

عفونت های جدی مانند مننژیت ممکن است پیش از این که با علائم شدید و تهدیدکننده حیات خود را بروز دهند، با گوش درد فرد را به مطب پزشک متخصص گوش و حلق و بینی بکشانند.

ضربه به سر و پاره شدن یکی از رگ های مهم سر یا به اصطلاح پزشکی خونریزی مغزی دیگر علت بسیار جدی است که ممکن است در موارد خاص، پیش از سایر علائم با گوش درد خود را نشان دهد.

جای خوشبختی است که در بیشتر موارد، رسیدن به تشخیص درد گوش کار دشواری نیست. در بسیاری از بیماران با همین شرح حال و معاینه دقیق، امکان تشخیص علت ایجاد کننده درد گوش وجود دارد. برخلاف تصور، بیشتر موارد درد گوش ارجاعی یا همان درد گوش درد ثانویه هم به چیزی بیشتر از شرح حال دقیق و معاینه نیاز ندارد.

در همین حین که بیمار درد گوش را توضیح می دهد، علائم خارج از گوش توجه پزشک متخصص گوش و حلق و بینی را به خود جلب می کند و همین کافی است تا پزشک را راهنمایی کند که علت درد گوش را در جای دیگری از بدن غیر گوش باید جستجو کند.

اگر پزشک از شرح حال و معاینه دقیق بیمار به نتیجه مشخصی نرسد، ممکن است تست هایی را برای بیمار درخواست نماید. شنوایی سنجی و آزمایش خون می تواند گاهی کلید حل معمایی باشد که در شرح حال و معاینه اثری از آن به چشم نمی آید.

در مرحله بعد، درخواست انجام ام آر آی یا سی تی اسکن ممکن است بتواند برای کشف تشخیص بیماری عامل درد گوش مفید واقع شود. در صورتی که در سوابق بیمار، سابقه سرطان وجود دارد ممکن است اسکن پت یا در زبان انگلیسی Positron Emission Tomography   که مخفف آن PET scan می شود، کاربرد پیدا کند.