درمان گوش درد + 9 علت درد گوش

درد گوش می‌تواند ناشی از عفونت گوش میانی، مشکلات مفصل فکی–گیجگاهی، تغییر فشار هوا، آلرژی یا حتی مشکلات دندانی باشد. در برخی موارد، گوش درد به‌صورت «ارجاعی» ظاهر می‌شود؛ یعنی منشا درد از جای دیگری مانند گلو یا سینوس‌هاست. بنابراین، تشخیص درست علت و شدت درد اهمیت زیادی دارد تا بیمار از درمان‌های بی‌مورد یا تأخیر در درمان مناسب آسیب نبیند.

گوش درد عصبی

گوش درد عصبی که به نام اوتالژی نوروپاتیک نیز شناخته می‌شود، یک وضعیت پیچیده و اغلب ناتوان کننده است که با درد تیز، مداوم یا سوزش در گوش مشخص می‌شود. برخلاف گوش درد معمولی ناشی از عفونت یا آسیب فیزیکی، گوش درد عصبی از اختلال عملکرد یا آسیب به اعصاب داخل یا اطراف گوش ناشی می‌شود.

علل گوش درد عصبی می‌تواند متفاوت باشد.  ممکن است ناشی از شرایطی مانند نورالژی سه قلو، نورالژی گلوسوفارنکس یا نورالژی پس از تبخال باشد که بر اعصاب مسئول احساس در گوش و نواحی اطراف آن تأثیر می‌گذارند. علاوه‌براین شرایطی مانند نوروپاتی دیابتی یا مولتیپل اسکلروزیس نیز می‌تواند منجر به گوش درد عصبی شود؛ زیرا به سیستم عصبی آسیب می‌رساند.

زندگی با گوش درد عصبی می‌تواند از نظر احساسی و جسمی سخت باشد. تحقیقات مداوم در مورد مکانیسم‌های گوش درد عصبی و توسعه درمان‌های نوآورانه، امیدی را برای کسانی که از این وضعیت ناراحت‌ کننده رنج می‌ برند، با هدف بهبود رفاه کلی و کاهش ناراحتی ‌شان می‌سازد.

گوش درد نشانه چیست؟

گوش درد می‌تواند توسط عوامل مختلفی ایجاد شود و معمولاً از مشکلات داخل گوش یا شرایطی که بر ساختارهای مجاور تأثیر می‌گذارد منشاء می‌گیرد. در اینجا توضیح مفصلی در مورد برخی از نشانه‌های رایج آورده شده است:

عفونت گوش

1. اوتیت میانی: این یک عفونت گوش میانی است که اغلب در کودکان دیده می‌شود. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که گوش میانی معمولاً به دلیل باکتری‌ها یا ویروس‌ها عفونی و ملتهب می‌شود. این عفونت می‌تواند باعث درد، فشار و تجمع مایع در پشت پرده گوش شود.
2. اوتیت خارجی (گوش شناگر): این عفونت مجرای گوش است که در اثر قرار گرفتن در معرض آب یا باکتری ایجاد می‌شود. اوتیت خارجی می‌تواند منجر به خارش، قرمزی و درد شدید گوش شود.

بر اساس گزارش کلینیک مایو، اغلب گوش‌دردها ناشی از عفونت گوش میانی هستند، اما در ۳۰ درصد موارد، منشا آن مشکلات غیرگوشی مانند دندان یا گلو است.

شیپور استاش مسدود شده

• شیپور استاش گوش میانی را به پشت گلو متصل می‌کند. هنگامی که این لوله معمولاً به دلیل آلرژی، سرماخوردگی یا عفونت سینوسی مسدود می‌شود، می‌تواند منجر به درد و فشار گوش شود.

تروما یا آسیب

هرگونه آسیب به گوش مانند ضربه به گوش، می‌تواند باعث درد یا ناراحتی شود. بررسی نوع ضربه برای تعیین درمان توسط پزشک ضروری است.

تجمع موم گوش

تجمع جرم گوش می‌تواند مجرای گوش را مسدود کند و منجر به درد و کاهش شنوایی شود. اغلب زمانی اتفاق می‌افتد که افراد سعی می‌کنند گوش‌های خود را با گوش پاک کن تمیز کنند که می‌تواند موم را بیشتر به داخل گوش فشار دهد.

ورود اشیاء خارجی

گاهی اوقات ممکن است اشیاء کوچک یا حشرات بطور تصادفی وارد مجرای گوش شده و باعث درد و ناراحتی شوند.

عفونت سینوسی

عفونت سینوسی به دلیل نزدیکی گوش و مجرای سینوسی، می‌تواند منجر به درد ارجاعی در گوش شود.

دندان درآوردن در نوزادان

دندان درآوردن می‌تواند باعث درد ارجاعی به گوش نوزادان شود؛ زیرا اعصاب دهان و گوش به هم متصل هستند.

باروتروما

اگر فشار داخل و خارج گوش به درستی یکسان نشود، تغییرات فشار هوا مانند هنگام سفر هوایی یا غواصی، می‌تواند باعث گوش درد شود.

تومورها

اگرچه نادر است، اما تومورها یا رشد غیرطبیعی در گوش یا اطراف آن می‌توانند باعث درد و ناراحتی شوند.

توجه به این نکته مهم است که علت درد گوش باید توسط یک متخصص گوش تشخیص داده شود. درمان گوش درد بسته به علت زمینه‌ای متفاوت است و خود تشخیصی یا درمان نادرست می‌تواند منجر به عوارض بیشتر شود. اگر شما یا شخصی که می‌شناسید، درد گوش مداوم یا شدید را تجربه می‌کند، ضروری است که برای ارزیابی مناسب و درمان مناسب به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید.

علت گوش درد

به طور کلی علت درد گوش را می توان به دو گروه تقسیم کرد:

• مشکلات یا بیماری هایی که گوش را درگیر می کنند و در گوش باعث ایجاد درد می شوند.
• ناهنجاری ها یا بیماری هایی که خارج از گوش قرار دارند و باعث احساس درد گوش به صورت ارجاعی می شوند.

گوش درد در کودکان بیشتر درد اولیه است. به عبارت دیگر، گوش درد در کودکان و نوجوانان در بیشتر موارد حکایت از یک بیماری یا مشکل در خود گوش دارد. اما گوش درد در بزرگسالان در بیشتر موارد درد ارجاعی است. یعنی مشکل یا بیماری در جای دیگری خارج از گوش قرار دارد، اما درد آن در گوش احساس می شود.

مطالعه‌ای در مجله پزشکی The Lancet نشان داد که در کودکان زیر ۶ سال، عفونت گوش دومین علت مراجعه به پزشک پس از سرماخوردگی است.

درد ارجاعی یعنی چه؟ گاهی اوقات بیماری و مشکلات در نقطه دیگری از بدن قرار دارد اما به علت عصب دهی مشترک آن ناحیه با گوش، درد ناشی از آن مشکل یا ناهنجاری در گوش احساس می شود. شایان ذکر است که درد ارجاعی در گوش بسیار شایع است. به عنوان نمونه، دردهایی که منشا دهانی دارند مانند دردهای دندانی یا درد ناشی از کارکرد بد مفصل فکی – گیجگاهی  که به صورت ارجاعی در گوش احساس می شود.

چند نمونه دیگر از دردهای ارجاعی گوش به دلیل بیماری یا مشکلات در اعضای زیر پدید می آید:

1. حلق
2. راه عبور غذا
3. حنجره
4. تیروئید
5. لوزه ها

وجود اختلالات در این مناطق هم می تواند باعث درد ارجاعی در گوش شود.

بنابراین هم پزشکان هم بیماران باید متوجه این واقعیت باشند که احساس درد در گوش لزوما به معنای وجود بیماری در گوش نیست و باید به سایر مناطق و اعضای بدن به خصوص بخش هایی از بدن که در نزدیکی گوش قرار دارند، توجه کرد.

به همین دلیل است که وقتی بیماری با گوش درد به پزشک مراجعه می کند، معاینه و تست های پزشک فقط به گوش محدود نمی شود. پزشک معالج با معاینه کامل سایر بخش های بدن و شاید گاهی درخواست تست یا تصویربرداری پزشکی از سایر اعضا و همچنین ارجاع بیمار به افرادی با سایر تخصص ها مانند دندان پزشک تلاش می کند تا منشا دردهای ارجاعی که در گوش احساس می شود را پیدا نماید.^{Ear Pain: Diagnosing Common and Uncommon Causes}

تشخیص منشا درد ارجاعی گوش همیشه آسان نیست. برخی از اعضای موجود در سر، گردن، قفسه سینه و حتی شکم به لحاظ عصب رسانی با گوش مشترک هستند. از سوی دیگر، عصب دهی گوش توسط تعداد زیادی از رشته های عصبی تامین می شود. این عوامل منجر می شوند تشخیص درد ارجاعی گوش همیشه کار آسانی نباشد.

کدام بیماری های گوش باعث گوش درد می شوند؟

بیماری های گوش خارجی شایع ترین بیماری های اختصاصی گوش به شمار می آیند که می توانند با گوش درد همراه باشند. ضایعات التهابی گوش خارجی در این بین سهم بیشتری را به خود اختصاص می دهند. چند نمونه از این بیماری ها به شرح زیر هستند:

• اوتیت اکسترن یا عفونت گوش خارجی که ممکن است با عوامل عفونی مختلفی مانند قارچ، باکتری یا ویروس شکل گرفته باشد
• بیماری های عفونی دیگر در کانال گوش
• سایر بیماری های التهابی که ممکن است کانال یا لاله گوش را درگیر نماید

در این موارد، گوش بسیار حساس است. به عبارت دیگر، با دست زدن به گوش، یا هر گونه تحریک تماسی یا مکانیکی گوش، درد تشدید پیدا می کند. خوشبختانه در بیشتر این موارد درمان های کوتاه مدت و موضعی بسیار موثر هستند. در این موارد، درمان های آنتی بیوتیکی و داروهای ضدالتهاب بسیار کاربرد دارند و پزشک با تجویز این داروها، و رفع بیماری، به رفع منشا گوش درد کمک می نماید.

البته بخش های عمیق تر گوش هم می توانند باعث ایجاد گوش درد شوند. برخی از بیماری هایی که باعث درگیری گوش میانی و داخلی می شوند، می توانند گوش درد به وجود بیاورند. بیماری هایی که گوش داخلی را درگیر می کند، بیشتر باعث دردهایی می شود که در عمق گوش احساس می شوند. در متون  قبلی گفته شد که گوش داخلی درون استخوان گیجگاهی قرار دارد. بیماری های گوش داخلی می تواند باعث درگیری اعصاب این ناحیه و احساس درد در نواحی عمقی گوش شود.

انجمن گوش و حلق و بینی آمریکا اعلام می‌کند که تشخیص دقیق علت گوش‌درد، کلید انتخاب بهترین درمان است؛ چرا که برخی گوش‌دردها می‌توانند هشدار بیماری‌های جدی‌تر باشند.

حتی بیماری های ویروسی مانند انتقال ویروس کرونا از راه گوش هم می توانند با گوش درد همراه باشند. برخی ویروس ها مانند ویروس هایی که باعث تبخال یا زونا می شوند و در محل رشته های عصبی فعالیت دارند، می توانند درگیری گوش را پدید آورند. این بیماری ها ممکن است با گوش درد شدید همراه باشند.

 این بیماری ها در بیشتر موارد با ضایعات پوستی در ناحیه گوش همراه هستند اما گاهی ممکن است این عفونت های ویروسی فقط با یک علامت، فقط با درد تیز در ناحیه گوش توام شود. بنابراین عدم وجود ضایعات پوستی در ناحیه گوش نمی تواند برای مردود کردن احتمال وجود عفونت ویروسی گوش کفایت کند.

علائم گوش درد

گوش درد دلایل مختلفی دارد و علائم آن می تواند در افراد  متفاوت باشد، اما در اینجا یک توضیح کلی از علائم معمول مرتبط با گوش درد آورده شده است:

علائم گوش درد عصبی

گوش درد عصبی می‌تواند با علائم مختلفی ظاهر شود، بنابراین مشورت با یک متخصص گوش برای تشخیص و درمان مناسب ضروری است. برخی از علائم شایع شامل:

1. درد تند، کوبنده یا تیراندازی: درد گوش عصبی اغلب با احساسات شدید و شبیه شوک الکتریکی مشخص می‌شود که می‌تواند بطور غیرقابل پیش بینی ایجاد شود و از بین برود.
2. احساس سوزش یا سوزن سوزن شدن: برخی از افراد ممکن است احساس سوزش در گوش یا اطراف آن، همراه با احساس سوزن سوزن شدن را تجربه کنند.
3. افزایش حساسیت به لمس (آلودینیا): ناحیه آسیب دیده ممکن است بیش از حد حساس شود و حتی لمس‌های ملایم با لباس‌، باعث ناراحتی گردد.
4. بی حسی: آسیب عصبی می‌تواند منجر به بی حسی در گوش یا نواحی اطراف صورت شود.
5. احساس خارش یا خزیدن: برخی افراد خارش یا احساس خزیدن حشرات بر روی پوست اطراف گوش را گزارش می‌کنند، علیرغم اینکه هیچ دلیل قابل مشاهده‌ای وجود ندارد.
6. وزوز گوش: وزوز گوش یا صدای زنگ در گوش می‌تواند با درد عصبی گوش همراه باشد؛ هر چند مهم است که بین این دو حالت تمایز قائل شویم.
7. تغییرات شنوایی: در برخی موارد درد گوش عصبی ممکن است بر شنوایی تأثیر بگذارد و باعث کاهش شنوایی موقت یا دائمی شود.
8. ضعف یا فلج صورت: اگر آسیب عصبی به اعصاب صورت کشیده شود، می‌تواند منجر به ضعف یا فلج عضلات صورت شود.
9. سردرد: گوش درد نوروپاتیک گاهی اوقات به دلیل ناراحتی شدید می‌تواند باعث سردرد یا میگرن شود.Nerve pain (neuralgia)

روش‌های تشخیص گوش درد

همان طور که انتظار می رود، گوش درد علل بسیار متعددی دارد. پزشک معالج تلاش خواهد کرد با شرح حال و معاینه دقیق به علت آن در گوش یا گاهی خارج از گوش پی ببرد.

برای این که پزشک متخصص گوش و حلق و بینی بتواند به تشخیص درستی که باعث گوش درد شده است، دست یابد، ممکن است در مورد مسائل زیر از بیمار سوالاتی بپرسد:

• محل دقیق درد و در صورتی که درد از جایی به جایی تغییر مکان می دهد، وضعیت دقیق آن
• مدت درد. این سوال در مورد دردهایی که به تناوب تکرار می شوند ممکن است مطرح شود
• عوامل تشدید کننده یا عوامل حدسی آغاز کننده درد در موارد درد متناوب
• عوامل بهبود دهنده درد می تواند کمک شایانی به تشخیص علت بیماری بنماید
• سایر علائم همراه به خصوص وقتی که گوش درد ثانویه است و منشا آن خارج از گوش قرار دارد
• سابقه سایر بیماری ها و شرایط پزشکی مانند مشکلات دندان در مدت اخیر
• آیا دخانیات مانند سیگار و قلیان مورد استفاده قرار می دهند
• آیا از نوشیدنی های الکلی مصرف می نمایند

علائم زیر احتمال بالای این قضیه را مطرح می کنند که گوش درد اولیه است. به عبارت دیگر، علائم زیر نشانه مهمی است که گوش درد از خود گوش ناشی می شود:

1. وجود ترشح از گوش
2. احساس پری در ناحیه گوش یا همان گرفتگی گوش
3. سرگیجه به صورت چرخشی

پس از مطالعه موارد بالا، این پرسش در ذهن به وجود می آید که چه علائمی با درد گوش ثانویه همراه است. به گفته دیگر، چه علائمی شک پزشک را به این مساله بیشتر می کند که علت درد گوش در جایی از بدن خارج ناحیه گوش قرار دارد:

• درد هنگام جویدن غذا رخ می دهد یا با جویدن غذا بدتر می شود
• سابقه سینوزیت یا علائم سینوزیت
• جراحی های دندان یا دندان درد در حال حاضر
• سابقه ترش کردن یا در اصطلاح پزشکی ریفلاکس معده

در بزرگسالان یک سرنخ دیگر هم وجود دارد، که می تواند پزشک را در تشخیص اولیه یا ثانویه بودن درد گوش راهنمایی کند. اگر در بزرگسالان، درد گوش با افت قدرت شنوایی همراه باشد، این احتمال را به طور قوی مطرح می کند که درد گوش از خود گوش منشا گرفته است.

برعکس، اگر یک بزرگسال به درد گوش مبتلا شود اما قدرت شنوایی او هیچ تغییری نکرده باشد، آنگاه بیشتر شک پزشک به این نکته معطوف می شود که درد گوش از مشکلات جای دیگری از بدن سرچشمه می گیرد و به اصطلاح درد ثانویه یا درد ارجاعی است.

یکی از نشانه‌های مهم برای تشخیص علت گوش‌درد، نوع و کیفیت درد است. اگر درد مداوم باشد و با گذر زمان شدت بگیرد، معمولاً منشا آن خود گوش است و احتمال عفونت گوش وجود دارد. اما اگر درد متناوب باشد، یعنی گاهی بیاید و گاهی برود، اغلب منشا آن خارج از گوش بوده و به اصطلاح «درد ارجاعی» محسوب می‌شود.

پزشک برای بررسی دقیق، از بیمار می‌خواهد محل درد را با انگشت نشان دهد. بسیاری از بیماران هنگام اشاره، روی مفصل فکی–گیجگاهی دست می‌گذارند که از دید پزشک با گوش تفاوت دارد. علاوه بر این، پرده گوش نیز با دستگاهی به نام اتوسکوپ بررسی می‌شود. در حالت طبیعی، پرده گوش شفاف و بدون پارگی است و اگر چنین باشد، احتمال مشکل در گوش میانی کم خواهد بود.

علائم حیاتی بیمار مثل تب، تعداد تنفس، ضربان قلب و فشار خون نیز نقش مهمی در تشخیص دارند. مقادیر غیرطبیعی می‌تواند نشان‌دهنده عفونت جدی مانند مننژیت باشد. در موارد خاص، ضربه به سر یا خونریزی مغزی هم ممکن است خود را ابتدا با گوش‌درد نشان دهد.

در بیشتر بیماران، تنها با گرفتن شرح حال و معاینه دقیق، علت گوش‌درد مشخص می‌شود و نیازی به اقدامات گسترده نیست. با این حال، اگر نتیجه‌ای حاصل نشود، پزشک ممکن است آزمایش خون، تست شنوایی یا تصویربرداری‌هایی مانند ام‌آر‌آی و سی‌تی‌اسکن را تجویز کند. در بیمارانی که سابقه سرطان دارند، حتی امکان درخواست PET Scan نیز وجود دارد تا علت دقیق گوش‌درد روشن شود.

پاسخ به این پرسش که علت گوش درد نشانه چیست، در گرو معاینه دقیق پزشک و بررسی سوابق بیمار است. در بیشتر موارد، تشخیص سریع به انتخاب درست روش‌های درمان گوش درد کمک می‌کند. توجه داشته باشید که گاهی علت درد گوش می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری جدی‌تر باشد؛ پس بی‌توجهی به آن خطرناک است. انتخاب رویکرد مناسب در درمان گوش درد می‌تواند کیفیت زندگی فرد را به‌طور چشمگیری بهبود بخشد.