ناشنوایی یک طرفه گوش و کم شنوایی یک طرفه گوش: علل و درمان

«چرا گوش راست من نمی‌شنود؟ آیا کاهش شنوایی یک طرفه گوش راست قابل درمان است؟» این پرسش‌ها بیماران مبتلا به ناشنوایی یک طرفه گوش، یا کم شنوایی یک طرفه گوش را به مطب متخصص گوش و حلق و بینی می‌کشاند! بسیاری با نگرانی از افت شنوایی یک گوش، به دنبال تشخیص دقیق و درمان مناسب هستند، برخی نیز می‌خواهند بدانند آیا مشکلشان مادرزادی است یا به‌تدریج ایجاد شده است.

برخی از نوزادان در حالی پا به جهان می‌گذارند که به عنوان نمونه، دچار کم شنوایی گوش چپ هستند یعنی کم شنوایی یک طرفه گوش دارند. والدین این نوزاد شاید به دنبال درمان کم شنوایی یک طرفه گوش چپ باشند. باید بدانید که کم شنوایی و ناشنوایی  یک طرفه گوش فقط مخصوص نوزادان نیست. کودکان، نوجوانان و بزرگسالان هم ممکن است قدرت شنوایی فقط یک گوش خود را از دست بدهند.

در این نوشتار به کم شنوایی و ناشنوایی یک طرفه گوش، علل، تشخیص و درمان آن پرداخته شده است. از شما دعوت می‌شود این مقاله را تا انتها مطالعه کنید و ببینید سمعک و سایر روش‌های درمانی کم شنوایی و ناشنوایی تا چه حد در درمان این بیماران تاثیر دارند.

کم شنوایی یک طرفه گوش چیست؟

اگر یک گوش از قدرت شنوایی کافی و طبیعی برخوردار باشد و گوش دیگر دچار درجاتی از افت شنوایی باشد، به این حالت، کم شنوایی یک طرفه اطلاق می‌شود. شدت کم شنوایی یک طرفه هم مانند سایر انواع کم شنوایی می‌تواند از خفیف تا بسیار شدید یا همان ناشنوایی یک طرفه متغیر باشد.

کم شنوایی یک طرفه شاید مادرزادی باشد و از ابتدای نوزادی وجود داشته باشد، شاید هم در سال‌های بعدی عمر حادث شود. همچنین کم شنوایی یک طرفه به دو صورت ناگهانی یا تدریجی، هر دو نوع، می‌تواند خود را آشکار سازد.^{Unilateral Hearing Loss}

ناشنوایی یک طرفه گوش چیست؟

بدیهی است که اگر یک گوش فرد به هیچ عنوان هیچ گونه حس شنوایی نداشته باشد، این فرد به ناشنوایی یک طرفه مبتلاست.

شیوع کم شنوایی یک طرفه گوش چقدر است؟

در ایالات متحده آمریکا در حدود 60،000 نفر با بیماری کم شنوایی یک طرفه زندگی می‌کنند. این بیماری می‌تواند همه افراد اعم از زن و مرد را در هر سنی گرفتار کند.

همچنین به نظر می‌رسد از هر هزار نوزادی که تولد می‌یابد، یکی به کم شنوایی یک طرفه مادرزادی مبتلاست.

علل کاهش شنوایی یک طرفه گوش

افت شنوایی یک طرفه می‌تواند حاصل علل و عوامل متعددی باشد. در زیر به مهم‌ترین علل کاهش شنوایی یک طرفه اشاره شده است:

• علل ژنتیک و مادرزادی؛ کم شنوایی یک طرفه ممکن است مادرزادی یا ارثی باشد درست مانند سایر انواع ژنتیکی کم شنوایی یا ناشنوایی
• وارد شدن ضربه به سر
• آکوستیک نورینوما
• عفونت‌های ناشی از باکتری یا ویروس از جمله ویروس کرونا

علائم کم شنوایی و ناشنوایی یک طرفه گوش

برخی از مهم‌ترین علائم و نشانه‌های کاهش شنوایی یک طرفه به قرار زیر هستند:

• وزوز گوش (احساس آن فقط در گوش مبتلا)
• درخواست از دیگران برای تکرار صحبت شان
• استفاده از یک گوش برای مکالمات تلفنی و استفاده نکردن از گوش مبتلا به کم شنوایی یک طرفه
• ناتوانی در جهت یابی یا موقعیت سنجی جهت صدا یا منبع صدا
• بلند کردن صدای تلویزیون
• دشوار بودن فهم محتوای کلامی افراد به ویژه در محیط های دارای سر و صدای زیاد یا شلوغ
• کنار کشیدن از بسیاری از گردهمایی‌ها و موقعیت‌های اجتماعی و گروهی
• احساس خستگی یا آزردگی خاطر در انتهای روز از گوش دادن و شنیدن

علائم کم شنوایی یک طرفه گوش	روش‌های درمانی کاهش شنوایی یک طرفه
وزوز گوش در گوش مبتلا	استفاده از سمعک یا سمعک کراس
دشواری در جهت‌یابی صدا	کاشت حلزون برای موارد شدید
مشکل در درک گفتار در محیط شلوغ	سمعک هدایت استخوانی
انزوای اجتماعی و خستگی شنیداری	مشاوره با متخصص گوش و گفتاردرمانی

نحوه تشخیص کم شنوایی یک طرفه گوش

اگر کسی برخی از علائم بالا را دارد باید جهت بررسی و معاینه دقیق‌تر به پزشک متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کند. مراجعه زودهنگام به یک پزشک ضرورت دارد، زیرا برخی از علل کم شنوایی یک طرفه به گونه‌ای هستند که اگر زود درمان شوند، نتیجه آن بهتر خواهد بود. پزشک پس از بررسی‌های اولیه و رد علل ساده کاهش شنوایی یک طرفه مانند انباشتگی جرم در یک گوش، بیمار را ممکن است برای انجام تست‌های شنوایی سنجی به یک کارشناس شنوایی شناس ارجاع دهد.

برای تشخیص دقیق کم شنوایی یک طرفه گوش انجام تست ادیومتری ضروری است. این تست توانایی شنیدن فرکانس‌های مختلف را می‌سنجد و به پزشک کمک می‌کند تا شدت کاهش شنوایی یک طرفه را مشخص کند. نتایج تست راهنمای انتخاب درمان مناسب است.

دکتر رابرت جکمن، متخصص گوش و حلق و بینی، در سال ۲۰۲۳ اظهار داشت:

تشخیص زودهنگام ناشنوایی یک طرفه گوش با تست آدیومتری می‌تواند درمان را مؤثرتر کند و از عوارض بعدی پیشگیری کند. (American Journal of Otolaryngology).

پس از قطعی شدن کم شنوایی یک طرفه، پزشک درباره گزینه‌های درمانی کم شنوایی یک طرفه با بیمار صحبت خواهد کرد. بدیهی است که برای انتخاب روش درمان کم شنوایی یک طرفه باید به علت بروز آن توجه کرد. روش‌های درمان این مشکل ممکن است از به کارگیری سمعک تا انجام عمل جراحی و کارگذاری یک وسیله در بدن متغیر باشد. به طور معمول، هر چه نسبت به درمان کم شنوایی زودتر اقدام شود، نتایج حاصله بهتر خواهد بود. به همین دلیل، اهمیت فراوانی دارد که در صورت شک به کم شنوایی یک طرفه در اسرع وقت به پزشک معالج مراجعه شود.

درمان کم شنوایی و ناشنوایی یک طرفه گوش

شاید نخستین پرسشی که به ذهن تان رسیده، این است که با توجه به سلامت یک گوش، مثلا شنوایی کامل گوش راست، درمان کم شنوایی گوش چپ اصلا چه لزومی دارد؟ قدرت شنوایی با هر دو گوش از چندین جهت اهمیت فراوان دارد. مغز ما زمانی بهترین قدرت درک و تجزیه و تحلیل صداها را دارد که سیگنال‌های شنوایی را از هر دو گوش دریافت کند.

به عنوان نمونه، وقتی در یک محیط شلوغ و پر سر و صدا به حرف‌های یک نفر گوش می‌دهید، دریافتی مغز از هر دو گوش، باعث می‌شود صدای فرد گوینده را از صدای زمینه‌ای محیط افتراق دهید. این اتفاق به وفور در کلاس درس، رستوران یا مهمانی‌ها برای تک تک شما خوانندگان گرامی رخ داده است.^{single-sided-deafness}

همچنین امکان موقعیت سنجی منبع صدا و جهت یابی صدا فقط در صورت سلامت شنوایی هر دو گوش میسر خواهد شد. برای حفظ ایمنی فردی گاهی اوقات تشخیص فوری منبع و جهت صدا اهمیت فراوانی پیدا می‌کند. از سوی دیگر، کارکرد مغز به گونه‌ای است که در صورت دریافت صدا از هر دو گوش، آن را تقویت می‌نماید. به همین دلیل، کسانی که هر دو گوش‌شان شنوایی خوبی دارد می‌توانند صداهای آهسته‌تر را بشنوند. این در حالی است که افرادی که دچار کم شنوایی یک طرفه هستند نمی‌توانند صداهای آرام را به خوبی بشنوند.

بدیهی است که روش درمان کم شنوایی یک طرفه به علت آن بستگی دارد. در زیر برخی از روش‌های درمانی موثر در بهبود کم شنوایی یک طرفه آورده شده‌اند.

درمان کم شنوایی یک طرفه با سمعک

سمعک پرکاربرد ترین روش درمانی برای رفع کم شنوایی یک طرفه به شمار می‌آید. این وسیله پزشکی به ویژه در صورتی که کم شنوایی خفیف تا متوسط باشد، باعث رضایت بیشتر بیماران می‌گردد. سمعک طوری طراحی شده است که صداهای موجود را تقویت نماید. تقویت صدا باعث می‌شود بیمار به رغم کم شنوایی یک طرفه بتواند صدا را بشنود. اگر به کار بردن سمعک باعث شود که بیمار مبتلا به کم شنوایی سخنان اطرافیان را بهتر درک کند، استفاده از سمعک برای درمان این بیماری کافی خواهد بود.

سمعک کراس از دو دستگاه تشکیل شده است که هر دو هم شبیه سمعک به نظر می‌رسند. حقیقت این است که یکی از این دو دستگاه یک سمعک است. سمعک روی گوش سالم گذاشته می‌شود. دستگاه دیگر فقط یک میکروفون است. این بخش روی گوش فاقد قدرت شنوایی کافی گذاشته می‌شود.

میکروفون از سمت گوش کم شنوا صداها را دریافت می‌کند و آنها را به سمعک موجود روی گوش سالم می‌فرستد. بدین ترتیب بیمار می‌تواند صداهای طرف ناسالم را هم از طریق همان یک گوش سالم بشنود. مشخص است که سمعک کراس هیچ تاثیری در بهبود شنوایی گوش گرفتار ندارد. همچنین بیمار با سمعک کراس نخواهد توانست صداها را جهت یابی نماید.

درمان کم شنوایی یک طرفه با کاشت حلزون

همان گونه که از نام این روش درمانی بر می‌آید، به عمل جراحی نیاز دارد. طی عمل جراحی کاشت حلزون گوش، دستگاه الکترونیکی پیشرفته و ظریفی زیر پوست سر کار گذاشته می‌شود و الکترودهای آن در گوش داخلی نصب می‌شود. همچنین این دستگاه یک بخش بیرونی دارد که مدتی پس از عمل جراحی روی پوست سر گذاشته می‌شود. بخش‌های داخلی و خارجی این دستگاه با هم، اجزای آسیب دیده گوش بیمار را از مدار شنوایی خارج می‌کنند و خودشان کار آنها را انجام می‌دهند.

دستگاه حلزون مصنوعی یا همان کاشت حلزون گوش امواج صوت را به امواج الکتریکی تبدیل می‌کند و آنها را به رشته اعصاب شنوایی منتقل می‌نماید. کاشت حلزون گوش یکی از روش‌های جایگزین سمعک به شمار می‌رود. با کاشت حلزون برای گوش معیوب، بیمار خواهد توانست سخنان را به خوبی درک نماید، از وزوز گوش رهایی یابد و جهت صداها و منبع آنها را به درستی بشناسد.

ناشنوایی یک طرفه گوش ممکن است با کاهش شنوایی و زوال عقل مرتبط باشد. مطالعات نشان می‌دهند کاهش شنوایی یک طرفه خطر مشکلات شناختی را افزایش می‌دهد؛ معاینات منظم برای پیشگیری توصیه می‌شود.

روش‌های درمانی دیگری هم برای کم شنوایی یک طرفه وجود دارد مانند سمعک استخوانی یا سمعک هدایت استخوانی که در صورت صلاحدید پزشک معالج برای بیمار به کار خواهد رفت. ناشنوایی یک طرفه گوش و کم شنوایی یک طرفه گوش با تشخیص زودهنگام قابل مدیریت‌اند. کاهش شنوایی یک طرفه با سمعک یا کاشت حلزون بهبود می‌یابد؛ مشاوره با متخصص گوش مانند دکتر علی کوهی در تهران برای درمان ضروری است!