آیا تا به حال پیش آمده است که دقیقا همان زمانی که می‌خواهید به خواب بروید، صدای زنگ، وزوز یا سوت کشیدن در گوشتان، آرامش شما را بر هم بزند؟ تشدید وزوز گوش در خواب، مشکلی رایج است که بسیاری از افراد با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. این صدا که به عنوان وزوز گوش عصبی (Tinnitus) نیز شناخته می‌شود، در شب آزاردهنده‌تر است؛ چرا که در سکوت شب، مغز توجه بیشتری به این صداهای ناخوشایند نشان می‌دهد. وزوز گوش عصبی (Tinnitus)، به‌ویژه هنگام خواب، 5-10% از بزرگسالان را تحت تاثیر قرار می‌دهد! برای درمان وزوز گوش، روش‌هایی مانند استفاده از سمعک، نویز سفید، و درمان بازآموزی وزوز گوش (TRT) می‌توانند شدت آن را کاهش دهند. در این مقاله، به بررسی علل تشدید وزوز گوش شبانه و راهکارهای درمانی مانند پاکسازی جرم گوش و مدیریت استرس می‌پردازیم.
علل تشدید وزوز گوش در خواب: بررسی ارتباط خواب و سیستم شنوایی
بسیاری از افراد، وزوز گوش عصبی (Tinnitus) را به‌صورت شنیدن صدای زنگ، خش‌خش، یا وزوز تجربه می‌کنند؛ به‌ویژه در سکوت شب! طبق آمار، حدود 15-20% از افراد در جهان به این مشکل مبتلا هستند. این صدا در شب‌ها آزاردهنده‌تر است، زیرا مغز در سکوت به صداهای داخلی توجه بیشتری نشان می‌دهد.Tinnitus
به گفته‌ی دکتر جاناتان هازل، متخصص گوش و حلق و بینی:
وزوز گوش در شب به دلیل کاهش محرک‌های محیطی و افزایش تمرکز مغز بر سیگنال‌های عصبی تشدید می‌شود.
کاهش شنوایی مرتبط با سن
در گوش داخلی (Cochlea)، سلول‌های مویی ظریفی وجود دارند که با دریافت امواج صوتی، سیگنال‌های الکتریکی را به عصب شنوایی (Auditory Nerve) ارسال می‌کنند. با افزایش سن، این سلول‌ها آسیب دیده یا شکسته می‌شوند و مغز به‌طور اشتباه، صداهایی مانند زنگ یا وزوز تولید می‌کند؛ از این رو، افزایش سن به‌عنوان عاملی برای تشدید وزوز گوش در خواب شناخته می‌شود.
آسیب شنوایی ناشی از صدای بلند
قرار گرفتن در معرض صداهای بلند، چه به‌صورت ناگهانی مثل صدای انفجار یا شلیک گلوله و چه به‌صورت مداوم، موجب آسیب به سلول‌های مویی در گوش می‌شود. این آسیب، باعث بروز وزوز گوش و کاهش کیفیت شنوایی شده و علت وزوز گوش شبانه است.
انسداد یا عفونت گوش
انسداد گوش توسط جرم گوش (Cerumen) یا عفونت‌ها، می‌تواند فشار داخلی گوش را تغییر داده و باعث بروز وزوز گوش عصبی (Tinnitus) شود. معمولاً برای درمان صدای زنگ گوش ناشی از انسداد یا عفونت، از پاکسازی جرم گوش یا روش‌های درمان عفونت گوش استفاده می‌شود.
آسیب‌های سر و گردن
آسیب به سر و گردن، می‌تواند به سیستم شنوایی، اعصاب مرتبط با شنوایی، و عملکرد مغزی آسیب برساند. این نوع آسیب، ممکن است باعث بروز وزوز گوش عصبی در یک گوش شده و خواب و سیستم شنوایی فرد را با اختلال مواجه کند.What is tinnitus
داروها
برخی داروها، مانند آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد سرطان، و داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)، می‌توانند باعث ایجاد یا تشدید وزوز گوش شوند.
دلایل کمتر شایع
علاوه بر این‌ها، دلایل کمتر شایع تشدید وزوز گوش در خواب، عبارتند از:
- بیماری منییر (Ménière’s Disease اختلال در فشار مایع گوش داخلی)؛
- اختلال عملکرد شیپور استاش (Eustachian Tube Dysfunction)؛
- اسپاسم عضلانی در گوش داخلی؛
- نوروم آکوستیک (Acoustic Neuroma؛ تومور خوش‌خیم عصب شنوایی)؛
- اختلالات عروقی (مانند تصلب شرایین)؛
- اختلالات خودایمنی مانند لوپوس یا آرتریت روماتوئید.
عوامل خطر
عوامل خطر ابتلا به وزوز گوش عصبی و اختلال در خواب و سیستم شنوایی، عبارتند از:
- در معرض مداوم با صدای بلند (مانند کار با ماشین‌آلات صنعتی یا هدفون)؛
- مصرف دخانیات و الکل؛
- اضافه وزن و مشکلات قلبی و عروقی؛
- استرس مزمن و مشکلات خواب؛
- درصد ابتلای بالای مردان نسبت به زنان!
در نهایت، علت وزوز گوش شبانه می‌تواند به فشارهای عصبی و استرس مرتبط باشد؛ از این رو، معمولاً با کاهش استرس، بهبود کیفیت خواب، و درمان صدای زنگ گوش در سریع‌ترین زمان ممکن، می‌توان از عوارض ناشی از این عارضه، جلوگیری کرد.
جدول علل و درمان‌های وزوز گوش
| علت وزوز گوش | توضیحات | روش درمان |
|---|---|---|
| کاهش شنوایی مرتبط با سن | آسیب سلول‌های مویی گوش با افزایش سن | استفاده از سمعک، نویز سفید |
| آسیب ناشی از صدای بلند | تخریب سلول‌های مویی به دلیل صداهای بلند | محافظت از گوش، کاهش شدت صدا |
| انسداد یا عفونت گوش | تغییر فشار گوش به دلیل جرم یا عفونت | پاکسازی جرم، درمان عفونت گوش |
| آسیب‌های سر و گردن | اختلال در اعصاب شنوایی یا مغز | درمان پزشکی، جراحی در موارد خاص |
| داروها | عوارض برخی داروها مانند آنتی‌بیوتیک‌ها | تغییر یا توقف دارو با نظر پزشک |
علت وزوز گوش شبانه و تاثیر آن بر خواب و سیستم شنوایی
وزوز گوش عصبی (Tinnitus)، در افراد مختلف اثرات متفاوتی دارد. برای برخی افراد، این مشکل می‌تواند کیفیت زندگی را به‌طور قابل‌توجهی، تحت تاثیر قرار دهد!
افرادی که با وزوز گوش مواجه هستند، ممکن است دچار مشکلات زیر نیز شوند:
- خستگی
- استرس
- مشکلات خواب و سیستم شنوایی
- مشکل در تمرکز
- اختلالات حافظه
- افسردگی
- اضطراب و تحریک‌پذیری
- سردرد
- مشکلات در کار و زندگی خانوادگی
دکتر مایکل سایدمن، متخصص اتولوژی، می‌گوید:
وزوز گوش می‌تواند چرخه‌ای از استرس و اختلال خواب ایجاد کند که کیفیت زندگی را به شدت کاهش می‌دهد.
درمان مشکلات مرتبط با این عارضه، ممکن است تاثیر مستقیمی بر وزوز گوش نداشته باشد؛ اما می‌تواند به بهبود وضعیت کلی فرد و کاهش استرس ناشی از آن کمک کند. با این وجود، درمان صدای زنگ گوش و جلوگیری از تشدید وزوز گوش در خواب، در بهبود کیفیت خواب و زندگی افراد تاثیر بسزایی دارد.Tinnitus at night
درمان صدای زنگ گوش: روش‌ها، مدیریت، و توصیه‌های عملی
تشدید وزوز گوش در خواب، مانند وزوز گوش ضربانی، دلایل متفاوتی داشته و بسته به علت اصلی، روش‌های درمانی مختلفی نیز برای آن، وجود دارد! در برخی موارد، پزشک گوش، حلق، و بینی، می‌تواند با درمان مشکل زمینه‌ای، علائم وزوز گوش عصبی را کاهش دهد؛ اما در بسیاری از موارد، این وزوز قابل درمان نیست و نیاز به روش‌هایی برای مدیریت و کاهش شدت آن، وجود دارد.
درمان‌های مرتبط با علت زمینه‌ای
اگر علت وزوز گوش شبانه، یک مشکل پزشکی باشد، درمان علت زمینه‌ای، می‌تواند علائم را کاهش دهد. برخی از راهکارهای رایج در این باره، به شرح زیر هستند.
- برداشتن جرم گوش: تجمع جرم در گوش (Cerumen Impaction)، می‌تواند مجرای شنوایی را مسدود کرده و وزوز گوش را تشدید کند؛ از این رو، پاکسازی جرم گوش توسط پزشک، ممکن است به کاهش این علائم کمک کرده و یک راه خوب برای درمان صدای زنگ گوش باشد!
- درمان مشکلات عروقی: اگر وزوز گوش عصبی ناشی از مشکلات عروقی باشد، ممکن است دارو، جراحی، یا سایر روش‌های درمانی برای بهبود جریان خون و کاهش علائم تجویز شود.
- استفاده از سمعک: در مواردی که علت وزوز گوش شبانه به کاهش شنوایی ناشی از سن یا صداهای بلند مرتبط باشد، استفاده از سمعک، می‌تواند به بهبود شنوایی و کاهش علائم کمک کند.
- تغییر داروها: برخی داروها، می‌توانند باعث ایجاد وزوز گوش عصبی شوند. در این موارد، پزشک ممکن است مصرف دارو را متوقف کرده، دوز آن را کاهش دهد، یا داروی جایگزینی تجویز کند.
روش‌های کاهش و درمان صدای زنگ گوش
در بسیاری از موارد، وزوز گوش عصبی قابل درمان نیست؛ اما روش‌هایی وجود دارند که می‌توانند شدت آن را کمتر کنند.
- دستگاه‌های نویز سفید: این دستگاه‌ها، صداهای پس‌زمینه‌ای مانند نویز استاتیک، صدای باران، یا امواج دریا را تولید می‌کنند که می‌توانند وزوز گوش را پوشش دهند. برخی از آن‌ها، دارای بلندگوهای مخصوص بالش هستند که به بهبود خواب و سیستم شنوایی نیز کمک می‌کنند؛ همچنین، پنکه، دستگاه‌های رطوبت‌ساز، تهویه هوا، یا رادیوی با صدای کم، می‌توانند برای کاهش تمرکز بر وزوز گوش در محیط‌های آرام و کاهش استرس، مفید باشند!
- دستگاه‌های ماسکینگ: این دستگاه‌ها که مشابه سمعک هستند، یک صدای مداوم و کم‌حجم تولید می‌کنند که می‌تواند علائم تشدید وزوز گوش در خواب را سرکوب کند.
مشاوره و درمان‌های رفتاری جهت کاهش استرس ناشی از صدای وزوز تشدیدشونده
درمان بازآموزی وزوز گوش (TRT)، ترکیبی از مشاوره تخصصی و استفاده از دستگاه‌های صوتی است که به مرور زمان مغز را به نادیده گرفتن صدای وزوز عادت می‌دهد. این درمان، شامل یک دستگاه کوچک داخل گوش برای تولید نویز پس‌زمینه و جلسات مشاوره‌ای است که به بیمار کمک می‌کند کمتر به وزوز گوش توجه کرده و در جهت کاهش استرس، اقدامی انجام دهد!
رفتاردرمانی شناختی (CBT)، به بیماران کمک می‌کند تا طرز فکر خود را نسبت به وزوز گوش تغییر دهند و کمتر تحت تاثیر آن قرار بگیرند. این روش، شامل جلسات فردی یا گروهی با یک متخصص سلامت روان است که مهارت‌های مقابله‌ای را آموزش می‌دهد. بسیاری از افراد از برنامه‌های CBT آنلاین برای مدیریت وزوز گوش و کاهش استرس استفاده می‌کنند.Ear-Ringing When You’re Trying to Sleep
درمان صدای زنگ گوش با دارودرمانی
هیچ دارویی به‌طور مستقیم وزوز گوش را درمان نمی‌کند؛ اما برخی داروها می‌توانند شدت علائم را کاهش دهند. این داروها، شامل ضد اضطراب‌ها و ضد افسردگی‌ها هستند که ممکن است به کاهش استرس و تحریک‌پذیری مرتبط با وزوز گوش کمک کنند.
درمان‌های نوین و تحقیقات آینده
محققان در حال بررسی روش‌هایی، مانند تحریک مغناطیسی مغز (Transcranial Magnetic Stimulation; TMS) و تحریک عمیق مغز هستند. این تکنیک‌ها، از امواج مغناطیسی یا الکتریکی برای تغییر فعالیت مغزی در مناطقی که درگیر پردازش صدا هستند، استفاده می‌کنند!
تغییر سبک زندگی و درمان‌های خانگی
تغییر در سبک زندگی می‌تواند به کاهش علائم وزوز گوش عصبی کمک کند. برخی از توصیه‌های مهم در این حوزه، عبارتند از:
- محافظت از گوش‌ها در برابر صدای بلند؛ چرا که قرار گرفتن در معرض صدای بلند، می‌تواند به عصب‌های گوش آسیب برساند و موجب تشدید وزوز گوش در خواب شود. اگر در محیط‌های پر سر و صدا کار می‌کنید، استفاده از گوش‌گیر یا محافظ شنوایی ضروری است!
- کاهش حجم صدای موسیقی و هدفون؛ زیرا شنیدن موسیقی با صدای بلند، مخصوصاً از طریق هدفون و ایرپاد، می‌تواند باعث کاهش شنوایی و تشدید وزوز گوش شود.
- استفاده از نویز سفید در محیط‌های آرام؛ اگر وزوز گوش در محیط‌های ساکت بیشتر آزاردهنده است، دستگاه نویز سفید، پنکه، یا صدای ملایم موسیقی می‌تواند به کاهش تمرکز روی وزوز گوش کمک کند.
- محدود کردن مصرف الکل، کافئین، و نیکوتین؛ چرا که این مواد می‌توانند جریان خون را کاهش داده و وزوز گوش را تشدید کنند.
- مدیریت و کاهش استرس؛ زیرا استرس می‌تواند وزوز گوش را تشدید کند، بنابراین انجام تکنیک‌هایی مانند تمرینات تنفسی، مدیتیشن، بیوفیدبک، و ورزش ممکن است به کاهش علائم کمک کنند!
بهترین درمان صدای زنگ گوش: کنترل علت وزوز گوش شبانه
در نهایت، در هنگام مراجعه به پزشک متخصص گوش، حلق، و بینی، بهتر است اطلاعاتی مانند علائم و مدت زمان بروز وزوز گوش عصبی، تاریخچه پزشکی و بیماری‌های مرتبط مانند فشار خون بالا یا مشکلات عروقی، و مصرف داروها و مکمل‌های گیاهی را در اختیار پزشک قرار دهید تا با داشتن این اطلاعات، به بررسی علت وزوز گوش شبانه پرداخته و بهترین درمان صدای زنگ گوش را انتخاب کند! به منظور برخورداری از خدمات درمانی و مشاوره تخصصی برای کاهش تشدید وزوز گوش در خواب، بهتر است با دکتر علی کوهی، فوق تخصص (فلوشیپ) اتولوژی و نرواتولوژی (Otology and Neurotology؛ جراحی گوش و قاعده جمجمه) در تهران، در ارتباط باشید. ایشان با سال‌ها تجربه در درمان بیماری‌های گوش، از جمله وزوز گوش و اختلالات شنوایی، خدمات تخصصی ارائه می‌دهند.
