علت و درمان وزوز گوش ضربانی
در نوشتارهای گذشته درباره وزوز گوش(tinnitus) توضیحات کامل ارائه شده است. در این مقاله در مورد وزوز گوش ضربانی به تشریح چگونگی بروز، علل و درمان آن پرداخته شده است. با وجود این، در ابتدا، به تعریف وزوز گوش اشاره می‌شود. وزوز گوش در واقع صدایی است که توسط یک فرد شنیده می‌شود اما دیگران آن را نمی‌شنوند.
در این مقاله خواهید خواند:
وزوز گوش ضربانی چیست؟
افرادی که به وزوز گوش ضربانی(pulsatile tinnitus)دچار هستند هم صدای همهمه، ضربه یا ضربان در یک یا دو گوش خود می‌شنوند. این صدا وقفه دارد و با آهنگ خاصی تکرار می‌شود، درست مانند ضربان قلب. برخی از بیماران، صدای وزوز ضربانی در گوش خود را آزاردهنده نمی‌دانند در حالی که سایر بیماران این صدا را در حدی شدید و ناتوان کننده احساس می‌کنند که توان تمرکز و امکان خواب را از آنها می‌رباید.
تفاوت وزوز گوش معمولی با وزوز گوش ضربانی در چیست؟ وزوز گوش شایع‌تر است و مداوم احساس می‌شود. وزوز ضربانی متناوب است و شایع نیست. به طور معمول، برای وزوز ضربانی می‌توان منبع مشخصی را تعیین کرد. به عبارت دیگر، در بسیاری از بیماران، وزوز گوش ضربانی علامت یک بیماری یا مشکل دیگر است.
با بهبود یا درمان عامل ایجاد کننده وزوز گوش ضربانی، این نوع وزوز برطرف می‌شود. خاطر نشان می شود که گاهی اوقات علت وزوز گوش ضربانی، یک بیماری خطرناک است. از این رو، وقتی بیماری به وزوز ضربانی دچار می‌شود، باید مورد بررسی و معاینه دقیق پزشکی قرار گیرد. خوشبختانه تقریبا همه علل وزوز گوش ضربانی پس از تشخیص، قابل درمان یا کنترل هستند.
نشانه‌ها و علائم وزوز گوش ضربانی
شایع‌ترین نشانه وزوز گوش ضربانی، همین شنیدن صدایی مانند ضربه یا ضربان به صورت منظم و ریتمیک است. نکته جالب این است که صدایی که بیمار به عنوان وزوز در گوش خود می‌شنود با صدای نبض یا همان تپش قلب او، همزمان است.
به عبارت دیگر، بیمار دقیقا متوجه می‌شود که وقتی قلبش تند می‌تپد، صدای وزوز ضربانی هم تندتر می‌شود. برعکس این امر هم صادق است؛ یعنی وقتی که قلب فرد دوباره آرام می‌گیرد، سرعت صدای وزوز گوش هم کمتر می‌گردد.
در افراد سالم هم شایع است که وقتی قلب تند یا محکم می‌زند، صدای آن به صورت موقت در گوش شنیده می‌شود. در مبتلایان به وزوز گوش ضربانی این صدا همیشه شنیده می‌شود و اتفاقا در مواقعی که قلب به آرامی می‌تپد وزوز گوش واضح‌تر شنیده می‌شود. به عنوان نمونه، شب هنگام خواب، صدای وزوز ضربانی بهتر شنیده می‌شود و بیشتر ممکن است فرد را اذیت کند. علت آن هم کاهش صدای محیطی و تمرکز بیشتر فرد است. از این بحث چنین نتیجه گرفته می شود که اگر کسی فقط گهگاه و با تپش قلب تند صدای قلب خود را می‌شنود، به وزوز گوش ضربانی دچار نشده است.
وزوز گوش ضربانی ممکن است به طور پیوسته در گوش فرد شنیده شود یا متناوب باشد. برخی از مبتلایان به این نوع از وزوز گوش ابراز می‌کنند، صدایی که می‌شنوند بسیار بلند است و به آنها اجازه تمرکز روی کار خودشان را نمی‌دهد. وزوز ضربانی در این افراد زندگی روزمره را با اختلال رو به رو می‌سازد.
علت وزوز گوش ضربانی
بیمار با این پرسش به پزشک مراجعه می‌کند: علت صدای ضربان در گوش چپ چیست؟ در بسیاری از موارد، پزشک می‌تواند علت ضربان قلب در گوش راست یا چپ را به طور دقیق شناسایی و درمان نماید. در زیر به برخی از علل وزوز گوش ضربانی اشاره شده است.
آترواسکلروز
وقتی در شریان یا سرخرگ بدن یک گرفتگی ایجاد می‌شود، به آن اترواسکلروز گفته می‌شود. علت گرفتگی سرخرگ بدن تشکیل یک پلاک یا برجستگی درون این رگ است. با سخت شدن پلاک، قطر رگ کم می‌شود و انسداد نسبی در رگ باعث کاهش جریان خون می‌گردد. این مشکل در سر و گردن، از جمله در گوش هم ممکن است رخ دهد.
آترواسکلروز سرخرگ موجود در گوش می‌تواند باعث شنیده شدن صدای نبض در یک یا هر دو گوش شود. پس، گرفتگی شریان موجود در گوش یکی از عوامل ایجاد کننده وزوز ضربانی گوش است.
اختلالات و بدشکلی‌های رگ‌های خونی
اگر یک اختلال یا فرم ناهنجار وریدها یا شریان‌ها در گوش یا جتی در نزدیکی گوش وجود داشته باشد، ممکن است وزوز ضربانی گوش حس شود.
آنوریسم (نازک شدن جدار شریان و گشادی آن) و ناهنجاری های شریانی- وریدی از مهم‌ترین این اختلالات هستند. در این اختلالات، جریان خون درون این رگ‌ها ممکن است طوری تغییر نماید که باعث بروز وزوز گوش ضربانی شود.
ناهنجاری‌های گوش
در دستگاه تعادلی گوش داخلی، سه مجرای نیم دایره‌ای وجود دارد. کانال نیم دایره‌ای بالایی، یکی از این سه کانال به شمار می‌رود. در برخی از افراد، به صورت غیرطبیعی این کانال نیم دایره‌ای پوشش کامل استخوانی ندارد و بخشی از استخوان گیجگاهی که روی این کانال نیم دایره‌ای قرار دارد، نازک است. به همین دلیل، در این افراد، احتمال شنیده شدن صدای ضربان مایع مغزی نخاعی و حس شدن وزوز گوش ضربانی وجود دارد.
گاهی این ناهنجاری به صورت عدم وجود این بخش از استخوان گیجگاهی دیده می‌شود.
فشار خون بالا
وقتی فشار خون فرد بالا باشد، جریان خون در رگ‌های اصلی سر و گردن شکل گردابی پیدا می‌کند. گردابی شدن جریان خون می‌تواند باعث حس صدای ضربان قلب در گوش شود. بدین ترتیب این امکان وجود دارد که فرد مبتلا به فشار خون بالا از وزوز ضربانی گوش رنج ببرد.
تومورهای سر و گردن
تومورهای گلوموس (بخشی که به عنوان گیرنده‌های فشار خون در محل بعضی وریدها یا شریان‌ها قرار دارد) ممکن است در سر و گردن هم دیده شوند. اگرچه این تومورها خوش خیم هستند اما می‌توانند به بافت‌های نزدیک خود تهاجم نمایند. تومورهای گلوموس در بیشتر موارد، در نزدیکی رگ‌های گردن قرار دارند. با وجود این، امکان تهاجم آنها به سمت گوش و مغز وجود دارد.
در صورت فشار آوردن این تومورها به رگ‌های سر و گردن یا گوش، وزوز ضربانی در گوش شنیده خواهد شد. البته این امر ممکن است با علائم دیگری هم همراه باشد.
تومور گلوموس بسیار پرخون است. اگر تومور گلوموس در نزدیکی گوش پدید آید، هم می‌تواند باعث بروز وزوز ضربانی گوش شود.
افزایش فشار داخل جمجمه‌ای بدون دلیل مشخص
در اطراف مغز و نخاع مایعی در حال گردش است که به نام مایع مغزی نخاعی شناخته می‌شود. گاهی اوقات برخی بیماری‌ها مانند مننژیت می‌توانند باعث بالا رفتن فشار مایع مغزی نخاعی شوند. با درمان این بیماری‌ها فشار این مایع به حد عادی بر می‌گردد.
اما گاهی اوقات به دلایل نامشخص، فشار مایع مغزی نخاعی افزایش می‌یابد. افزایش فشار داخل جمجمه‌ای باعث بروز علائم و نشانه‌هایی می‌شود. برخی از این علائم و نشانه‌ها در زیر ذکر شده‌اند:
- سردرد
- دوبینی
- احساس درد در پشت چشم
- وزوز گوش ضربانی
ناهنجاری‌های دیواره سینوس‌های وریدی
سینوس های وریدی، در واقع، وریدهای بسیار بزرگی هستند. یکی از این سینوس‌های وریدی، سینوس سیگموئید نام دارد که در کنار مغز قرار دارد. خون وریدهای مغز در این سینوس وریدی تخلیه می‌شود.
در برخی افراد دیواره این سینوس وریدی به طور غیر طبیعی نازک است. در نتیجه این اختلال، یک ضایعه مانند یک جیب، از دیواره سینوس سیگموئید به سمت استخوان ماستوئید در پشت گوش، بیرون می زند. به این حالت «دیوِرتیکول سینوس سیگموئید» گفته می‌شود.
این ضایعه عروقی باعث تغییراتی در فشار، جریان خون و صدای ناشی از آنها می‌شود. به همین دلیل، این ضایعه می‌تواند به احساس وزوز ضربانی گوش بینجامد.
درمان خانگی صدای ضربان در گوش
صدای ضربان در گوش که به عنوان وزوز گوش ضربانی نیز شناخته می‌شود، می‌تواند دلایل زمینه‌ای مختلفی مانند افزایش جریان خون در نزدیکی گوش، مشکلات عروقی یا انقباضات عضلانی داشته باشد. در حالی که درمان‌های خانگی می‌توانند به کاهش علائم کمک کنند، ضروری است که برای تشخیص مناسب و رد هرگونه بیماری جدی، با یک متخصص گوش مشورت کنید. در اینجا چند درمان خانگی وجود دارد که ممکن است تسکین دهنده باشند:
- استرس را مدیریت کنید: استرس و اضطراب می‌تواند صدای ضربان دار گوش را تشدید کند. تمرین تکنیک‌های آرامش بخش مانند تنفس عمیق، یوگا یا مدیتیشن، می‌تواند به کاهش سطح استرس کمک کند.
- حفظ فشار خون سالم: فشار خون بالا می‌تواند به تشدید صدای گوش ضربان دار کمک کند. فشار خون خود را کنترل کنید و از یک رژیم غذایی سالم برای قلب پیروی کنید.
- اجتناب از صداهای بلند: قرار گرفتن در معرض صداهای بلند، می‌تواند صدای ضربان گوش را بدتر کند. با استفاده از گوش گیر در محیط‌های پرسروصدا و کم کردن صدای هدفون یا بلندگو، از گوش‌های خود محافظت کنید.
- هیدراته بمانید: کم آبی می‌تواند علائم صدای ضربان گوش را تشدید کند. برای حفظ هیدراتاسیون مناسب، مقدار کافی آب بنوشید.
- کافئین و نمک را محدود کنید: مصرف بیش از حد کافئین و نمک، می‌تواند بر فشار خون تأثیر بگذارد و صدای ضربان گوش را بدتر کند. کاهش مصرف این مواد ممکن است کمک کننده باشد.
- داروهای گیاهی: برخی افراد با داروهای گیاهی مانند جینکو بیلوبا یا کوهوش سیاه تسکین می‌یابند. قبل از استفاده از مکمل‌های گیاهی با یک متخصص گوش مشورت کنید.
- تغییرات رژیم غذایی: برخی افراد با اجتناب از غذاهای محرک مانند غذاهای فرآوری شده، الکل، یا غذاهای حاوی قند، بهبودهایی را گزارش می‌دهند.
- تمرینات گردن و فک: تمرینات و کشش‌های ملایم برای گردن و فک ممکن است به کاهش تنش عضلانی که می‌تواند به صدای ضربان گوش کمک کند، موثر باشد.
- اجتناب از سیگار کشیدن و الکل زیاد: سیگار کشیدن و مصرف زیاد الکل، می‌تواند علائم صدای ضربان گوش را بدتر کند. ترک سیگار و محدود کردن مصرف الکل می‌تواند مفید باشد.
درمان خانگی صدای ضربان در گوش ، می‌تواند به کاهش ناراحتی کمک کند. برای بهبود مراحل زیر را نیز دنبال کنید:
- ابتدا با تمیز کردن آرام گوش با یک پارچه گرم و مرطوب، از بهداشت مناسب گوش اطمینان حاصل کنید.
- از قرار دادن هر چیزی در مجرای گوش خودداری کنید.
- مسکن‌های بدون نسخه مانند ایبوپروفن می‌توانند التهاب و درد را کاهش دهند.
- استفاده از کمپرس گرم روی گوش آسیب دیده، ممکن است باعث تسکین شود؛ زیرا می‌تواند گردش خون را بهبود بخشد.
- برای کاهش احتقان که ممکن است باعث ایجاد ضربان شود، از اسپری بینی نمکی استفاده کنید.
استراحت و تکنیک‌های کاهش استرس، مانند مدیتیشن یا تمرینات تنفس عمیق، می‌تواند به آرامش بدن و کاهش ناراحتی گوش کمک کند.
- ابتدا محیطی ساکت و آرام را ایجاد کنید تا مزاحمت‌های سر و صدای خارجی را کاهش دهید.
- از قرار گرفتن در معرض صداهای بلند خودداری کنید و در صورت لزوم از گوش گیر استفاده کنید.
- برای اطمینان از گردش خون مناسب که می‌تواند صدای ضربان گوش را کاهش دهد، هیدراته بمانید.
- مدیریت استرس را از طریق تکنیک‌های آرام سازی مانند تنفس عمیق یا مدیتیشن در نظر بگیرید؛ زیرا استرس می‌تواند علائم را تشدید کند.
- یک رژیم غذایی سالم با نمک و کافئین کم نیز می‌تواند کمک کننده باشد.
اگر مشکل ادامه یافت یا بدتر شد، برای تشخیص و درمان مناسب با یک متخصص گوش مشورت کنید؛ زیرا ممکن است به شرایط پزشکی زمینه‌ای مربوط باشد.
تشخیص وزوز گوش ضربانی
در صورت شک به ابتلا به وزوز گوش ضربانی، فرد باید به پزشک متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه نماید. پزشک با معاینه دقیق و شاید انجام برخی از انواع آزمایش‌ها یا تصویربرداری‌های پزشکی، تلاش می‌کند علت ضربان قلب در گوش راست یا چپ را تشخیص دهد.
ام آر آی، سی تی اسکن و سونوگرافی از پر استفاده‌ترین انواع تصویربرداری پزشکی هستند که ممکن است برای تشخیص علت وزوز گوش ضربانی به کار گرفته شوند.
دکتر علی کوهی دانش آموخته رشته فوق تخصصی جراحی گوش و حلق و بینی از دانشگاه استنفورد آمریکا آماده پذیرش و درمان بیماران مبتلا به وزوز گوش ضربانی در کلینیک خود واقع در تهران هستند. برای کسب اطلاعات بیشتر و رزرو نوبت تماس بگیرید.
درمان وزوز گوش ضربانی
درمان صدای نبض در گوش راست یا چپ به تشخیص عامل ایجاد کننده آن بستگی دارد. پزشک با معاینه کامل و درخواست انواع آزمایش ها و تصویربرداری پزشکی می‌کوشد علت وزوز گوش ضربانی را بیابد.
بسیاری از دلایل وزوز گوش ضربانی به راحتی قابل درمان هستند. به عنوان نمونه، کم خونی یا پرکاری غده تیروئید دو بیماری هستند که به راحتی با مصرف دارو درمان یا کنترل می‌شوند.
گاهی اوقات علت وزوز گوش ضربانی یک ناهنجاری وریدی است. در این موارد، درمان پیچیده تر است و علائم با مصرف دارو پایان نمی یابند. در این موارد، ممکن است پزشک با انجام عمل جراحی مناسب برای درمان وزوز گوش ضربانی اقدام نماید.
منابع: