درمان فلج عصب صورت با عمل جراحی

آیا میدانستید میتوان عمل جراحی پیوند عصب صورت انجام داد؟ پیوند اعصاب صورت یکی از روشهای درمان فلج عصب صورت به شمار میرود.
پیوند عصب هفتم صورت برای چه بیمارانی مفید است؟ پزشک با چه تخصصی برای انجام این عمل مناسبتر است؟ آیا دکتر پیوند عصب صورت یا فوق تخصص پیوند عصب صورت وجود دارد؟ هزینه پیوند عصب صورت چقدر است؟ در این نوشتار تلاش شده است خوانندگان گرامی با پیوند عصب صورت بیشتر آشنایی پیدا کنند. اگر قرار است تحت عمل جراحی پیوند اعصاب صورت قرار بگیرید، از شما دعوت میکنیم این مقاله را تا انتها مطالعه بفرمایید.
پیوند عصب صورت چیست؟
گاهی به دلایل مختلف تنه اصلی عصب صورت آسیب می بیند. این در حالی است که شاخه های انتهایی عصب صورت و همچنین عضلات صورت هنوز سالم هستند و کارآیی خود را حفظ کرده اند.
انتقال یا تبادل رشته های عصبی یکی از راه های درمان فلج عصب صورت به شمار می رود. در این روش، رشته های عصب صورت آسیب دیده اند اما دو سر محل اسیب دیده در دست است. بنابراین در این روش، رشته های عصبی مجاور که همچنان سالم هستند، به کار گرفته می شوند. در زبان انگلیسی به این کار Nerve transfer گفته می شود.
همچنین یکی دیگر از راه های پیوند عصب صورت، استفاده از عصب طرف مقابلِ صورت است. در فارسی به این کار، عمل جراحی پیوند عصب صورت متقاطع گفته می شود. در زبان انگلیسی این کار با عبارت cross face nerve graft مورد اطلاق قرار می گیرد.

در عمل پیوند عصب صورت چه کاری صورت می پذیرد؟
در روش عمل پیوند عصب صورت با روش تبادل یا انتقال عصب به عنوان یکی از راه های درمان فلج عصب صورت، از رشته های عصبی مجاور که سالم هستند، استفاده می شود. بدین ترتیب که برخی از رشته های عصبیِ نزدیک، جداسازی شده و به شاخه های انتهایی عصب صورت که هنوز سالم هستند، متصل می شوند. به تدریج و با گذشت زمان، عصب مجاور با شاخه های انتهایی عصب صورت، ارتباط عصبی برقرار می کند و کارکردی دوباره به آنها می بخشد. بدین ترتیب کم کم ماهیچه های صورت فعالیت و عملکرد خود را دوباره باز می یابند.
در عمل جراحی پیوند عصب صورت با روش متقاطع یا متقابل، از عصب صورت طرف مقابل که سالم است، استفاده می شود. برای وصل کردن عصب صورت طرف سالم به شاخه های عصبی سمتی که عضلات آن فلج شده، باید از رشته عصبی واسط استفاده نمود. به طور معمول، از یک رشته عصبی حسی که کارکرد چندان مهمی ندارد، برای این منظور بهره برداری می شود.
عصب سورال (sural) نام عصبی است که حس لامسه را در پوست بخشی از ساق پا تامین می نماید. در بیشتر موارد پیوند عصب صورت، از عصب سورال به عنوان عصب واسط استفاده می شود. از این عصب، برای وصل کردن عصب صورت طرف راست و چپ با یکدیگر بهره برداری می گردد. در این روش، رشته های عصبی سالم کم کم به کارکرد لازم را به شاخه های عصبی انتهایی طرف آسیب دیده بر می گردانند. بدین ترتیب، فرد دوباره می تواند عضلات صورت خود را در سمتی که دچار فلج صورت شده بود، حرکت دهد.
چرا فلج عصب صورت بهتر است درمان شود؟
حرکت عضلات صورت در بیان غیرگفتاری انسان از اهمیت ویژه ای برخوردار است. ژست هایی که با حرکت عضلات صورت به چهره ما داده می شود، در برقراری یک ارتباط انسانی کامل تاثیر فراوانی دارد.
از سوی دیگر، فلج عضلات صورت باعث مشکلاتی در کارکرد برخی از اعضای صورت می شود. برخی از مشکلاتی که به دنبال فلج عصب صورت حاصل می شوند، به شرح زیر هستند.
- بسته نشدن پلک هنگام خواب که در صورت عدم توجه می تواند با مشکلات بسیار جدی برای چشم و بینایی بیمار همراه باشد
- کنترل کم روی حرکات دهان که ممکن است در گفتار و سخن گفتن از یک سو و در کنترل بزاق از سوی دیگر اختلالاتی پدید آورد. بدین معنا که برخی از بیماران دچار فلج عصب صورت شاید نتوانند در برخی موارد بزاق خود را کنترل کنند و دچار ریزش بزاق از دهان شوند.

نتیجه پیوند عصب صورت چگونه خواهد بود؟
مدتی پس از پایان عمل پیوند باید فرصت داد تا روند التیام به خوبی مراحل خود را طی نماید.
نتیجه روش متقاطع یا متقابل چگونه است؟ پس از ترمیم کامل پیوند عصب صورت، سیگنال های عصبی از عصب سالم و از راه عصب واسط، به شاخه های انتهایی عصب طرف فلج می رسند. این سیگنال های عصبی در نهایت، به عضلات صورت می رسند و باعث حرکت کردن این ماهیچه ها می شوند؛ ماهیچه هایی که پیش از این دچار فلج شده بودند.
در مورد نتیجه روش تبادل یا انتقال عصب هم وضعیت بسیار مشابهی رخ می دهد. با تکمیل روند التیام پیوند عصب صورت، همان سیگنال هایی که در رشته های عصبی سالم پدید می آیند، کل عضلات صورت بیمار را در طرف درگیر، تحریک می کنند. بدین ترتیب، حالت چهره فرد به حالت طبیعی و عادی خود پیش از فلج صورت بسیار نزدیک و تقریبا همانند خواهد بود.
با محدودیت های عمل جراحی پیوند عصب صورت آشنا شوید
در کنار مزایایی که این روش درمان فلج عصب صورت برای بیماران مبتلا به فلج صورت دارد، محدودیت هایی هم وجود دارند. سرعت بازسازی رشته های عصبی در بهترین حالت، در حدود یک میلی متر در روز است. با در نظر گرفتن این سرعت کم بازسازی رشته های عصبی، مدت زمانی طولانی در حدود بین 9 تا 12 ماه تا بهبودی طول می کشد. یکی از معایب این مدت زمان طولانی، ضعیف شدن عضلات سمت درگیر صورت است. به همین دلیل وقتی بیمار دوباره امکان حرکت دو طرفه صورت را به دست می آورد، به دلیل ضعف عضلات سمت درگیر، ژست صورت کمی غیر قرینه و متفاوت از قبل خواهد بود.

کدام روش پیوند عصب صورت بهتر است؟
شاید از همان ابتدای نوشتار که دو روش برای عمل جراحی پیوند عصب صورت مطرح شد، این پرسش در ذهن شما به وجود آمده است که کدام روش بهتر است. واقعیت امر این است که گزینش بهترین روش درمانی برای رفع فلج صورت در هر بیمار به طور جداگانه و بنا به شرایط هر بیمار متفاوت است.
به عنوان نمونه، بیماری که فقط رشته های عصبی چشم و ابرویش در یک طرف صورت دچار آسیب شده است، اگر زود برای درمان به کلینیک مارجعه نماید، شاید بهتر باشد با عمل جراحی پیوند عصب صورت با روش متقاطع درمان شود. حالا در نظر بگیرید همین بیمار زود مراجعه نمی کند و به عنوان مثال، یک سال پس از آغاز فلج صورت مراجعه می نماید. در این مورد، گزینه برتر روش متقاطع نخواهد بود و شاید کارهای دیگری لازم باشد. به طور کلی، هر چه بیمار دیرتر برای درمان فلج عصب صورت مراجعه نماید، درمان وی با دشواری های بیشتری رو به رو خواهد شد.

مراقبت های بعد از عمل جراحی پیوند عصب صورت
به طور معمول، ممکن است پس از این عمل پزشک لازم بداند که بیمار یک یا دو شب در بیمارستان بستری باشد. اگرچه در صورتی که مشکل خاصی وجود نداشته باشد، پزشک در همان روز نخست پس از عمل، از بیمار می خواهد که از تخت پایین بیاید و به حرکت بپردازد. شاید برای دو سه روز رژیم غذایی بیمار فقط به صورت مایعات شفاف باشد.
تا زمانی که دکتر پیوند عصب صورت به بیمار اجازه نداده است، انجام کارهای زیر ممنوع است:
- بلند کردن اجسام سنگین
- ورزش
- فشار آوردن روی گونه ها
- مسواک زدن
خاطر نشان می سازد برگشت حرکت عضلات در حدود نه تا دوازده ماه بعد از عمل رخ خواهد داد.
دکتر علی کوهی دانش آموخته رشته فوق تخصصی جراحی گوش و حلق و بینی از دانشگاه استنفورد آمریکا آماده پذیرش بیماران مبتلا به فلج عصب صورت و درمان فلج عصب صورت با انجام عمل پیوند هستند. خواهشمند است برای دریافت اطلاعات بیشتر یا تعیین وقت ملاقات با شماره تلفن های کلینیک ایشان واقع در تهران تماس حاصل بفرمایید.
منبع ها:

با سلام یک سوال دارم
آیا برای درمان فلج بلز مادرزادی هم این روش پیوند عصب موثرهست؟
سلام درمان فلج بلز مادرزادی مخصوص به خود است و روش های دیگری باید انجام شود.