جراحی پیوند عصب صورت برای رفع فشار عصب هفتم

طبق آمار انجمن جراحی پلاستیک زیبایی آمریکا، بین سال‌های 2019 و 2022، تعداد جراحی‌های مرتبط با عصب صورت به حدود 15% از کل جراحی‌های ترمیمی صورت رسیده است.

جراحی پیوند عصب صورت

گاهی به دلایل مختلف تنه اصلی عصب صورت آسیب می بیند. این در حالی است که شاخه های انتهایی عصب صورت و همچنین عضلات صورت هنوز سالم هستند و کارآیی خود را حفظ کرده اند. تبادل رشته های عصبی یکی از راه های درمان فلج عصب صورت به شمار می رود. در این روش، رشته های عصب صورت آسیب دیده اند. اما دو سر محل اسیب دیده، سالم و کارآمد هستند. بنابراین در این روش، رشته های عصبی مجاور که همچنان سالم هستند؛ به کار گرفته می شوند. در زبان انگلیسی به این کار Nerve transfer گفته می شود. همچنین یکی دیگر از راه های پیوند عصب صورت، استفاده از عصب طرف مقابلِ صورت است. در فارسی به این کار، عمل جراحی پیوند عصب صورت متقاطع گفته می شود.

شرح مراحل عمل پیوند عصب صورت

در روش عمل پیوند عصب صورت با تبادل یا انتقال عصب به عنوان یکی از راه های درمان فلج عصب صورت، از رشته های عصبی مجاور که سالم هستند، استفاده می شود. بدین ترتیب که برخی از رشته های عصبیِ نزدیک، جداسازی شده و به شاخه های انتهایی عصب صورت که هنوز سالم هستند؛ متصل می شوند. به تدریج و با گذشت زمان، عصب مجاور با شاخه های انتهایی عصب صورت، ارتباط عصبی برقرار کرده و کارکردی دوباره به آنها می بخشد. بدین ترتیب کم کم ماهیچه های صورت فعالیت و عملکرد خود را دوباره باز می یابند. در عمل جراحی پیوند عصب صورت با روش متقاطع یا متقابل، از عصب صورت طرف مقابل که سالم است؛ استفاده می شود. برای وصل کردن عصب صورت طرف سالم به شاخه های عصبی سمتی که عضلات آن فلج شده؛ باید از رشته عصبی واسط استفاده نمود. به طور معمول، از یک رشته عصبی حسی که کارکرد چندان مهمی ندارد؛ برای این منظور بهره برداری می شود.

عصب سورال (sural) نام عصبی است که حس لامسه را در پوست بخشی از ساق پا تامین می نماید. در بیشتر موارد پیوند عصب صورت، از عصب سورال به عنوان عصب واسط استفاده می شود. از این عصب، برای وصل کردن عصب صورت طرف راست و چپ با یکدیگر بهره برداری می گردد. در این روش، رشته های عصبی سالم کم کم، کارکرد لازم را به شاخه های عصبی انتهایی طرف آسیب دیده بر می گردانند. بدین ترتیب، فرد دوباره می تواند عضلات صورت خود را در سمتی که دچار فلج صورت شده بود؛ حرکت دهد.

درمان های موجود برای رفع فشار عصب صورت

روش‌های مختلف درمان و رفع فشار از عصب صورت را می‌توان به سه دسته، شامل روش‌های جراحی، درمان غیرجراحی و روش‌های تکمیلی دسته‌بندی کرد.

روش‌های مختلف جراحی بازسازی صورت

در جراحی بازسازی حرکات صورت، انتخاب نوع عمل به شرایط پزشکی و سلامت عمومی بیمار بستگی دارد؛ همچنین، در بیشتر موارد از بیهوشی عمومی استفاده می‌شود تا بیمار در طول عمل کاملا به خواب برود.

• ترمیم میکروسکوپی عصب صورت: در این روش جراحی، اعصاب صورت با استفاده از تکنیک‌های میکروسکوپی به یکدیگر متصل می‌شوند تا عملکرد عصب بازیابی گردد.
• پیوند عصب از سمت سالم صورت: جراح از اعصاب سالم سمت مقابل صورت برای بازگرداندن حرکات به سمت آسیب‌دیده استفاده می‌کند.
• انتقال عصب: به منظور کاهش فشار بر عصب صورت، بخشی از عصب‌هایی که زبان یا عضلات جویدن را کنترل می‌کنند؛ به عصب صورت متصل می‌شوند تا حرکت عضلات بازسازی گردد.
• پر کردن فاصله عصب پس از برداشتن تومور: اگر هر نوع جراحی برای برداشتن تومور، باعث شکاف در عصب صورت شود؛ از بخشی از عصب پای بیمار برای پر کردن این فاصله استفاده می‌شود تا عملکرد عصب حفظ شود.
• انتقال عضله تمپورال: در این تکنیک، بخشی از عضله تمپورال (عضله شقیقه) به نواحی آسیب‌ دیده منتقل می‌شود تا علاوه بر رفع فشار از عصب صورت، حرکت در صورت نیز ایجاد شود.
• انتقال عضله گراسیلیس: عصب، شریان و ورید مرتبط با عضله گراسیلیس در ران بیمار، منتقل شده و به رگ‌ها و اعصاب صورت متصل می‌شوند. این عضله به گونه‌ای در صورت قرار می‌گیرد که با انقباض آن لبخند ایجاد شود.
• جراحی نورولیز عصب صورت: در این روش کاهش فشار بر عصب صورت، شاخه‌های خاصی از عصب که باعث اسپاسم یا کشیدگی غیرطبیعی صورت می‌شوند، قطع خواهند شد. هدف این عمل، کاهش سفتی، شل کردن عضلات متشنج و متعادل کردن حرکات صورت است.

درمان غیرجراحی

درمان‌ غیرجراحی رفع فشار از عصب صورت، شامل تزریق بوتاکس به عضلات صورت می‌باشد. این روش، همراه با فیزیوتراپی تخصصی برای بازآموزی حرکات عضلات صورت انجام می‌شود و به بیمار کمک می‌کند تا هماهنگی بین عصب‌ها و عضلات خود را دوباره و بدون نیاز به جراحی نورولیز عصب صورت، به دست آورد.

روش‌های تکمیلی

• لیفت صورت یا ابرو: برای ایجاد تقارن در چهره و بهبود حالت گونه‌ها و ابروها، به عنوان روشی تکمیلی، می‌توان از لیفت صورت یا ابرو استفاده کرد.
• بازسازی پلک‌ها: قرار دادن وزنه‌های پلاتینی یا طلایی برای بسته شدن پلک‌ها یا استفاده از روش‌هایی مانند انتقال عضله پلاتیسما از گردن به پلک برای بازگرداندن حرکت پلک‌ها، روش دیگری است که به منظور تکمیل رفع فشار از عصب صورت انجام می‌شود.

تمامی این روش‌ها، شامل برش‌هایی هستند که به دقت در نواحی مخفی صورت قرار داده می‌شوند تا جای زخم‌ها کمتر به چشم آید. از این رو، لازم است بهترین روش درمان و کاهش فشار بر عصب صورت با مشاوره دقیق پزشک متخصص گوش، حلق و بینی، انتخاب شود.

عوارض احتمالی جراحی ترمیم عصب صورت

اگرچه جراحی ترمیم عصب صورت، ممکن است مانند سایر جراحی‌های پیچیده با عوارض و خطراتی همراه باشد؛ اما انتخاب یک تیم جراحی با تجربه، می‌تواند این خطرات را به حداقل برساند. برخی از شایع‌ترین عوارض عمل رفع فشار از عصب صورت، عبارتند از:

1. عفونت زخم حاصل از جراحی
2. خونریزی و هماتوم در حین عمل
3. آسیب به عصب‌های اطراف در حین جراحی و ایجاد مشکلات حسی یا حرکتی موقتی یا دائمی
4. تشکیل بافت اسکار در محل جراحی و اختلال در عملکرد عصب
5. واکنش نامطلوب و عوارض جانبی مواد بیهوشی
6. عدم بهبود علائم بیماری علی‌رغم موفقیت جراحی

همکاری با بهترین و باتجربه‌ترین پزشک فوق تخصص اتولوژی نرواتولوژی، می‌تواند احتمال موفقیت عمل را افزایش دهد؛ ضمن اینکه انجام آزمایش‌ها و تصویربرداری‌های دقیق قبل از جراحی نورولیز عصب صورت، به شناسایی و کاهش عوامل خطر کمک می‌کند. دکتر علی کوهی فوق تخصص جراحی گوش و حلق و بینی از دانشگاه استنفورد آمریکا آماده کمک به بیماران مبتلا به فلج عصب صورت با انجام عمل پیوند هستند. خواهشمند است برای دریافت اطلاعات بیشتر یا تعیین وقت ملاقات با شماره تلفن های کلینیک ایشان واقع در تهران تماس حاصل بفرمایید.

چرا فلج عصب صورت بهتر است درمان شود؟

حرکت عضلات صورت در بیان غیرگفتاری انسان از اهمیت ویژه ای برخوردار است. ژست هایی که با حرکت عضلات صورت به چهره ما داده می شود؛ در برقراری یک ارتباط انسانی کامل تاثیر فراوانی دارد. از سوی دیگر، فلج عضلات صورت باعث مشکلاتی در کارکرد برخی از اعضای صورت می شود. برخی از مشکلاتی که به دنبال فلج عصب صورت حاصل می شوند، به شرح زیر هستند.

• بسته نشدن پلک هنگام خواب که در صورت عدم توجه می تواند با مشکلات بسیار جدی برای چشم و بینایی بیمار همراه باشد.
• کنترل کم روی حرکات دهان که ممکن است در گفتار و سخن گفتن از یک سو و در کنترل بزاق از سوی دیگر اختلالاتی پدید آورد. بدین معنا که برخی از بیماران دچار فلج عصب صورت شاید نتوانند در برخی موارد بزاق خود را کنترل کنند و دچار ریزش بزاق از دهان شوند.

نتیجه پیوند عصب صورت چگونه خواهد بود؟

مدتی پس از پایان عمل پیوند باید فرصت داد تا روند التیام به خوبی مراحل خود را طی نماید. در حالت متقابل، پس از ترمیم کامل پیوند عصب صورت، سیگنال های عصبی از عصب سالم و از راه عصب واسط، به شاخه های انتهایی عصب طرف فلج می رسند. این سیگنال های عصبی در نهایت، به عضلات صورت رسیده و باعث حرکت کردن این ماهیچه ها می شوند. ماهیچه هایی که پیش از این دچار فلج شده بودند. در مورد نتیجه روش تبادل یا انتقال عصب هم وضعیت بسیار مشابهی رخ می دهد. با تکمیل روند التیام پیوند عصب صورت، همان سیگنال هایی که در رشته های عصبی سالم پدید می آیند؛ کل عضلات صورت بیمار را در طرف درگیر، تحریک می کنند. بدین ترتیب، حالت چهره فرد به حالت طبیعی و عادی خود پیش از فلج صورت بسیار نزدیک و تقریبا همانند خواهد بود.

با محدودیت های عمل جراحی پیوند عصب صورت آشنا شوید

در کنار مزایایی که این روش درمان فلج عصب صورت برای بیماران مبتلا به فلج صورت دارد؛ محدودیت هایی هم وجود دارند. سرعت بازسازی رشته های عصبی در بهترین حالت، حدود 1mm در روز است. با در نظر گرفتن این سرعت کم بازسازی رشته های عصبی، مدت زمانی طولانی در حدود بین 6 تا 12 ماه تا بهبودی طول می کشد. یکی از معایب این مدت زمان طولانی، ضعیف شدن عضلات سمت درگیر صورت است. به همین دلیل وقتی بیمار دوباره امکان حرکت دو طرفه صورت را به دست می آوردY به دلیل ضعف عضلات سمت درگیر، ژست صورت کمی غیر قرینه و متفاوت از قبل خواهد بود. ^{facialparalysisinstitute}

برای جلوگیری از این وضعیت، بهتر است با ماساژ صورت از ضعیف شدن بیش از حد عضلات صورت جلوگیری کنید.

کدام روش پیوند عصب صورت بهتر است؟

شاید از همان ابتدای نوشتار که دو روش برای عمل جراحی پیوند عصب صورت مطرح شد؛ این پرسش در ذهن شما به وجود آمده است که کدام روش بهتر است. واقعیت امر این است که گزینش بهترین روش درمانی برای رفع فلج صورت در هر بیمار به طور جداگانه و بنا به شرایط هر بیمار متفاوت است. به عنوان نمونه، بیماری که فقط رشته های عصبی چشم و ابرویش در یک طرف صورت دچار آسیب شده است؛ اگر زود برای درمان به کلینیک مارجعه نماید؛ بهتر است با عمل جراحی پیوند عصب صورت با روش متقاطع درمان شود. حالا در نظر بگیرید همین بیمار زود مراجعه نکرده و به عنوان مثال، یک سال پس از آغاز فلج صورت مراجعه می نماید. در این مورد، گزینه برتر روش متقاطع نخواهد بود و شاید کارهای دیگری لازم باشد. به طور کلی، هر چه بیمار دیرتر برای درمان فلج عصب صورت یا فلج بلز مراجعه نماید، درمان وی با دشواری های بیشتری رو به رو خواهد شد.

اخیراً، استفاده از تکنیک‌های مدرن مانند پیوند عصب و استفاده از الکترودهای تحریک الکتریکی به افزایش موفقیت جراحی‌های پیوند عصب صورت کمک کرده است. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که 60-70% بیماران پس از این جراحی، شاهد بهبود قابل توجهی در حرکات صورت خود هستند. به طور کلی، جراحی پیوند عصب صورت می‌تواند کیفیت زندگی بیمار را به طور چشمگیری بهبود بخشد و به بازیابی عملکرد عادی صورت کمک کند.

مراقبت های بعد از عمل جراحی پیوند عصب صورت

به طور معمول، ممکن است پس از این عمل پزشک لازم بداند که بیمار 1 تا 4 روز در بیمارستان بستری باشد. اگرچه در صورتی که مشکل خاصی وجود نداشته باشد؛ پزشک در همان روز نخست پس از عمل، از بیمار می خواهد که از تخت پایین بیاید و به حرکت بپردازد. شاید برای دو سه روز رژیم غذایی بیمار فقط به صورت مایعات شفاف باشد. تا زمانی که دکتر پیوند عصب صورت به بیمار اجازه نداده است، انجام کارهای زیر ممنوع است: ^{medicine.uiowa}

• بلند کردن اجسام سنگین
• ورزش
• فشار آوردن روی گونه ها
• مسواک زدن

برخی دیگر از توصیه‌های مراقبتی، عبارتند از:

1. برای جلوگیری از عفونت، محل جراحی باید تمیز و خشک نگه داشته شود. شست‌وشوی بدن معمولا پس از 24 ساعت مجاز است؛ اما باید از خیس شدن محل بخیه‌ها جلوگیری گردد.
2. تورم یا کبودی اطراف صورت و چشم‌ها ممکن است چند روز تا چند هفته ادامه داشته باشد. از این رو، استفاده از دو بالش برای بالا نگه داشتن سر هنگام خواب، به کاهش تورم کمک می‌کند.
3. تا چند هفته از انجام فعالیت‌های سنگین یا بلند کردن اجسام خودداری کنید. همچنین، پیاده‌روی‌های سبک و تدریجی برای بهبود گردش خون توصیه می‌شود.
4. از خم کردن سر به سمت پایین که ممکن است فشار داخل جمجمه را افزایش دهد نیز بپرهیزید.
5. در صورت عدم موفقیت در رفع فشار از عصب صورت و اختلال در بستن کامل چشم‌ها، از قطره‌های اشک مصنوعی یا پمادهای مرطوب‌کننده برای جلوگیری از خشکی چشم استفاده کنید.
6. انجام تمرینات توان‌بخشی به بازسازی عملکرد اعصاب، کاهش فشار بر عصب صورت و بهبود هماهنگی عضلات کمک می‌کند.

در انتها، ویزیت منظم بعد از جراحی برای بررسی روند بهبودی شما ضروری است؛ چرا که دکتر متخصص گوش، حلق و بینی در معاینات دوره‌ای، عملکرد عصب را ارزیابی کرده و هرگونه عوارض احتمالی را مدیریت می‌کند. ^pubmed

سخن پایانی درباره کاهش فشار بر عصب هفتم صورت

درمان فلج صورت در تمام افراد یکسان نیست و افراد مختلف راهکارهای درمانی متفاوتی دارند. مداخله زودهنگام و مراقبت جامع، می‌تواند بطور قابل توجهی نتایج را بهبود بخشد و به افراد مبتلا به فلج صورت کمک کند تا زندگی کاملی داشته باشند. بنابراین مراجعه به یک متخصص برای درمان هرچه سریعتر فرد ضروری است. دکتر علی کوهی، فوق تخصص اتولوژی نرواتولوژی (جراحی گوش و قاعده جمجمه) از دانشگاه استنفورد آمریکا است که سابقه طولانی و درخشانی در درمان بیماری های مرتبط با گوش و عصب صورت دارند. همچنین ریاست بیمارستان امیر اعلم تهران را بر عهده دارند. بنابراین اگر شما یا اطرافیانتان به فلج صورت مبتلا هستید؛ می توانید با استفاده از راه‌های ارتباطی زیر با دکتر کوهی ملاقات داشته باشید. ایشان بهترین راهکارهای درمانی را متناسب با درجه بیماری شما تجویز خواهد کرد.

تلفن: 02188884831 – 09398772480

آدرس پیج اینستاگرام: drkouhi

آدرس مطب: تهران خیابان ولیعصر بالاتر از پارک ساعی نبش خیابان دوم گاندی ساختمان پزشکان دی طبقه ششم

همچنین از طریق سایت ایشان نیز، می‌توانید بصورت آنلاین نوبت ویزیت بگیرید:

https://drkouhi.clinic/booki