بخش‌هایی از گوش به خصوص گوش خارجی ممکن است تحت تاثیر بیماری‌های پوستی و اگزمای گوش قرار گیرند. پوستی که روی لاله گوش و سایر بخش‌های گوش را می‌پوشاند مانند پوست سایر نقاط بدن ممکن است دچار بیماری شود.
شایع‌ترین مشکلی که برای پوست گوش به وجود می‌آید، اگزمای گوش است. اگزما (eczema) واژه‌ای است که به التهاب مزمن پوست به طور معمول ناشی از آلرژی اطلاق می‌شود. در ادامه این مقاله بیشتر به اگزمای گوش، علت پوسته پوسته شدن گوش و درمان اگزما پرداخته شده و در پایان به برخی از سایر مشکلات پوستی گوش اشاره شده است.
اگزمای گوش چیست؟
اگزما ممکن است در پوست هر نقطه از بدن رخ دهد و گوش از این امر مستثنا نیست. پوست روی لاله گوش و پوستی که کانال گوش را می پوشاند ممکن است تحت تاثیر اگزما قرار گیرد. اگزما نوعی پوشش قرمز رنگ و خارش دار است که بخش خارجی گوش و داخل کانال گوش را می‌تواند درگیر کند. گاهی اوقات برخی عوامل باعث تحریک پوست این مناطق و بروز اگزما می‌شود. به عنوان نمونه، برخی وسایل زینتی مانند گوشواره ممکن است آغازگر تحریک باشد.
اگرچه گوش‌ها تنها نقطه‌ای نیستند که اگزما در آنها دیده می‌شود، اما این مشکل می‌تواند در هر سنی بروز کند. کودکان، به‌ویژه در سال اول زندگی، بیشتر از بزرگسالان به اگزما گوش دچار می‌شوند. با وجود اینکه این بیماری معمولاً طولانی‌مدت است، اما در بسیاری از موارد با گذشت زمان، علائم آن کاهش پیدا می‌کند و وضعیت پوست بهبود می‌یابد.
علل ایجاد اگزما در گوش
علت دقیق اگزما گوش هنوز مشخص نیست، اما متخصصان معتقدند که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی در بروز آن نقش دارد. زمانی که پوست بیش از حد به مواد محرک یا آلرژن‌ها واکنش نشان می‌دهد، دچار التهاب شده و به سد محافظتی آن آسیب می‌رسد. این مسئله باعث می‌شود پوست حساس‌تر شده و مستعد تحریک بیشتری باشد.
برخی عوامل می‌توانند احتمال ابتلا به درماتیت گوش را افزایش دهند، از جمله:
- داشتن سابقه شخصی یا خانوادگی آلرژی، آسم یا اگزما
- تماس مداوم گوش با مواد تحریک کننده مانند رنگ مو یا محلول‌های فر دائم
- استفاده از وسایلی مانند سمعک، هدفون یا کلاه دوش
- استفاده از گوشواره‌های حاوی نیکل پس از سوراخ کردن گوش
- ابتلا به عفونت‌هایی مانند گوش شناگر
- قرار گرفتن در معرض شرایط آب و هوایی شدید یا تغییرات ناگهانی دما
شبه اگزمای گوش چیست؟
حساسیت پوستی، همیشه با یک عامل تحریک کننده همراه نیست. در این موارد به جای اگزما به آن نام علمی درماتیت شبه اگزمای گوش یا عنوان انگلیسی آن aural eczematoid dermatitis اطلاق می‌شود.
دو دسته از افراد بیشتر در معرض شبه اگزمای گوش قرار دارند:
- کسانی که پوست سبورئیک (پوست چرب و دارای التهاب و قرمزی) دارند.
- افرادی که سابقه ابتلا به پسوریازیس (بیماری التهابی و پوسته دهنده) دارند.
درماتیت تماسی یا اگزمای تماسی گوش چیست؟
تماس یافتن پوست گوش با برخی از مواد تحریک کننده می‌تواند باعث ایجاد حساسیت گوش شود. به این نوع اگزما، درماتیت تماسی یا اگزمای تماسی گوش می‌گویند.
برخی از مواد یا مواردی که ممکن است با ایجاد درماتیت تماسی پوست همراه باشد را در زیر ذکر می‌کنیم:
- صابون، شامپوی سر و شوینده‌های بدن
- رنگ مو
- جواهرات و زیورآلات فلزی
نشانه‌های درماتیت گوش
نشانه‌های ear eczema از فردی به فرد دیگر متفاوت است، اما تقریباً همیشه با خارش همراه است. سایر علائم رایج شامل موارد زیر می‌شود:
- خشکی و ترک خوردگی پوست
- بروز تاول گوش (کهیر) یا نواحی تغییر رنگ (در پوست‌های روشن، قرمز و در پوست‌های تیره، خاکستری، قهوه‌ای یا بنفش دیده می‌شود)
- ناهمواری یا ضخیم شدن پوست که ممکن است حالت چرمی یا پوسته‌پوسته پیدا کند
- تورم در ناحیه گوش
- کاهش شنوایی یا احساس زنگ زدن در گوش (وزوز گوش)
اگر ترک خوردگی پوست منجر به عفونت شود، اگزما می‌تواند دردناک‌تر شود. در این حالت، ممکن است از پوست گوش مایعی ترشح شود یا متوجه ترشحات غیرطبیعی از داخل گوش شوید.
آیا ممکن است کودکان هم به اگزمای گوش مبتلا شوند؟
پاسخ این پرسش مثبت است. کودکان و نونهالان ممکن است دچار التهاب پوست صورت و همچنین گوش شوند. این شرایط التهابی پوست صورت و گوش مسری نیست و از کودکی به کودک دیگر منتقل نمی‌شود.
علائم اگزمای گوش را بشناسیم
علائم حساسیت گوش بسیار شبیه علائم این بیماری در پوست سایر نقاط بدن است. کسانی که به اگزمای گوش مبتلا می شوند ممکن است یک یا چند تا از علائم زیر را تجربه کنند:
- خشکی و پوسته پوسته شدن پوست گوش و اطراف آن
- پوسته پوسته شدن و خشکی پوست پوشاننده داخل کانال گوش
- قرمزی و تورم
- خارش در کانال گوش یا پوست اطراف آن
- خارج شدن ترشحات شفاف از گوش
علائم التهاب و حساسیت پوست، فقط به روی لاله گوش محدود نمی‌شود. اگزما می‌تواند پشت لاله گوش و حتی پوست سر در ناحیه‌ای که لاله گوش به سر متصل می‌شود را گرفتار نماید.
روش‌های تشخیص اگزما
اگر پزشک مشکوک به اگزما گوش باشد، ابتدا گوش‌های شما را معاینه می‌کند تا نشانه‌هایی مانند بثورات پوستی، خشکی یا التهاب را بررسی کند. همچنین درباره سابقه پزشکی و علائم شما سؤال خواهد کرد.
برای تشخیص دقیق‌تر، ممکن است آزمایش‌های زیر انجام شود:
- آزمایش خون برای بررسی سایر علل احتمالی علائم
- تست پوستی برای شناسایی آلرژی‌های احتمالی
- بیوپسی پوست برای تعیین نوع دقیق مشکل پوستی
این آزمایش‌ها به پزشک کمک می‌کند تا علت اصلی علائم را مشخص کرده و بهترین روش درمانی را پیشنهاد دهد.
شدت علائم اگزمای گوش
علائم اگزمای گوش در بیشتر مبتلایان خفیف تا متوسط است. در برخی از مبتلایان به اگزمای گوش برخی علائم، به خصوص خارش، شدت می‌یابد و در نتیجه آن، ممکن است عوارض زیر پدیدار شوند:
- قرمزی، تورم یا گاهی تیرگی پوست گوش ( در اثر خارش زیاد و گاهی خراش ناشی از آن)
- مناطقی از پوست با خشکی شدید و بسیار حساس می‌شوند
- مناطقی به صورت لکه‌های پوسته پوسته پدید می‌آیند که ممکن است قوامی غیرطبیعی و خشن مانند چرم پیدا کنند
- پوست دارای التهاب در این بخش‌ها ممکن است ترشحات شفاف یا خونریزی خفیف یا ترک‌هایی را در خود نشان دهند
- عفونت پوست به خصوص در داخل کانال گوش
به دلیل احتمال ایجاد همین عوارض است که پزشک متخصص گوش به مبتلایان اگزمای گوش توصیه می‌کند از خاراندن مناطق درگیر اگزما بپرهیزند. همان گونه که در بالا اشاره شد، عمل خارش التهاب پوست را بسیار افزایش می‌دهد. افزایش التهاب پوستی در مناطق مبتلا به اگزمای گوش می‌تواند به خونریزی پوست بینجامد. این امر شدت علائم اگزمای گوش را هم بیشتر می‌کند.
علل اگزمای پوست در ناحیه گوش
با توجه به این که علائم و برخی عوارض ناشی از اگزمای گوش بیان شد، اکنون به علل این مشکل پرداخته می شود. پزشکان و پژوهشگران هنوز موفق نشده‌اند علل ایجاد کننده اگزمای گوش را به طور دقیق و قطعی مشخص نمایند. با وجود این، عواملی که به نظر می‌رسد در پیدایش اگزمای گوش نقش دارند را در زیر شرح می‌دهیم.
یکی از عواملی که ممکن است در بروز اگزمای گوش نقش ایفا نماید، یک جهش ژنتیکی است. این جهش ژنتیکی خاص تولید یک پروتئین به نام فیلاگرین (filaggrin) را تحت تاثیر قرار می‌دهد. پروتئین فیلاگرین مسوول ایجاد لایه محافظ طبیعی پوست به شمار می‌رود. این جهش ژنتیکی باعث پیدایش مشکل در فیلاگرین شده، در نتیجه، پوست را در معرض التهاب و عفونت قرار می‌دهد.
یکی دیگر از عواملی که در ایجاد حساسیت پوستی در ناحیه گوش نقش دارد، بیش فعالی سیستم ایمنی بدن است. در این افراد وقتی پوست در معرض یک عامل تحریک کننده قرار می‌گیرد، سیستم ایمنی بدن واکنشی بیش از حد از خود نشان می‌دهد. این واکنش شدید سیستم ایمنی باعث ایجاد التهاب در پوست می‌شود.
برخی از عواملی که به طور شایع بروز اگزما و آلرژی پوستی گوش را تحریک می‌کنند، به شرح زیر هستند:
- انواع صابون، شوینده‌های بدن، شامپوی سر، تمیزکننده‌ها و شوینده‌ها، و دستمال تمیز کردن بدن کودک
- عوامل شایع ایجاد کننده‌های آلرژی
- برخی از انواع فلزها مانند نیکل
- لوسیون‌های (موادی که حالت مایع دارند) معطر، صابون‌های دارای مواد خشبو کننده و عطرها و ادوکلن‌ها
- برخی از موادی که سطوح زبر و خشن دارند مانند پوشش‌هایی که از جنس پشم هستند
- برخی از مواد ضد عفونی کننده
- دود دخانیات شامل دود دست دوم سیگار و قلیان (دود حاصل از سیگار کشیدن دیگران نه خود فرد)
- انواع استرس جسمی و روانی
- گرمای زیاد
- انواع عفونت
انواع درماتیت گوش
ear eczema می‌تواند در شکل‌های مختلفی ظاهر شود، از جمله:
اگزمای آتوپیک گوش
این شایع‌ترین نوع اگزما است که به نام درماتیت آتوپیک نیز شناخته می‌شود. در این نوع، پوست به‌شدت به عوامل محیطی حساس است و این واکنش منجر به التهاب، تغییر رنگ و خارش می‌شود.
اگزمای استئاتوتیک گوش
این نوع درماتیت گوش، یکی دیگر از انواع بیماری‌های گوش است که معمولاً در افراد مسن دیده می‌شود و زمانی رخ می‌دهد که تغییرات آب‌وهوایی مانند سرما، باد یا کاهش رطوبت باعث تحریک پوست گوش شود. همچنین، ممکن است در اثر تماس با موادی مانند پشم، صابون‌های قوی یا شامپوهای نامناسب ایجاد شود.What to Know About Ear Eczema
اگزمای کانال گوش (درماتیت سبورئیک)
این نوع اگزما معمولاً کانال گوش را درگیر می‌کند، اما ممکن است پشت گوش نیز ظاهر شود. درماتیت سبورئیک مناطقی از بدن را که دارای غدد چربی هستند تحت تأثیر قرار می‌دهد. این مشکل زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن نسبت به مخمری که به‌طور طبیعی روی پوست زندگی می‌کند، واکنش بیش‌ازحد نشان دهد.
درماتیت تماسی (اگزمای آلرژیک گوش)
این نوع اگزما گوش زمانی رخ می‌دهد که پوست گوش در تماس با یک ماده حساسیت‌زا قرار بگیرد و واکنش آلرژیک نشان دهد. حتی ممکن است بدن به موادی که سال‌ها استفاده می‌کردید، ناگهان حساس شود. برخی از آلرژن‌های رایج عبارتند از:
- شامپو و محصولات مراقبت از مو
- لوازم آرایشی و محصولات پوستی
- جواهرات (به‌ویژه گوشواره‌های نیکل‌دار)
- سمعک، هدفون و گوشی‌های تلفن همراه
- قطره‌های گوش و سایر مواد شیمیایی
گوش شناگر (اوتیت خارجی)
اگرچه گوش شناگر یک نوع اگزما محسوب نمی‌شود، اما اگزما گوش می‌تواند زمینه‌ساز آن باشد. این مشکل زمانی ایجاد می‌شود که آب، شامپو یا صابون در کانال گوش گیر کند و باعث رشد باکتری‌ها شود. همچنین، خاراندن گوش یا استفاده از سواب‌های پنبه‌ای داخل گوش، ممکن است به پوست آسیب برساند و خطر عفونت را افزایش دهد.
تشخیص اگزمای گوش
برای تشخیص اگزمای گوش کافی است فردی که علائم فوق را دارد، به یک پزشک مراجعه کند. دکتر علی کوهی دانش آموخته دانشگاه استنفورد آمریکا در زمینه جراحی گوش می‌تواند در این زمینه در تهران به افراد مبتلا کمک نماید.
به طور معمول پزشک معالج با شنیدن شرح حال فرد و معاینه دقیق می‌تواند تشخیص اگزمای گوش را مطرح نماید. در معاینه گوش پزشک با دقت فراوان مشاهده می‌کند. ممکن است برای رویت دقیق‌تر این ناحیه از ابزار درشت نمایی مانند میکروسکوپ معاینه گوش استفاده نمایند. پزشک معالج درباره علائم مربوطه هم پرسش‌هایی را مطرح می‌کند. پاسخ دقیق فرد مبتلا می‌تواند به پزشک در تشخیص اگزمای گوش بسیار کمک نماید.
در برخی موارد، پزشک ممکن است برای قطعی شدن تشخیص نوع اگزما، آزمون پوستی انجام دهد یا درخواست نماید. برای تعیین نوع ماده‌ای که فرد به آن آلرژی دارد و باعث آغاز اگزما شده است هم ممکن است پزشک معالج تست‌هایی را درخواست دهد.
بدیهی است نتایج حاصل از شرح حال، معاینه و آزمایش‌ها پزشک را به تشخیص درست بیماری رهنمون می‌شود.
داروهای تجویزی برای اگزمای گوش
پزشک معالج ممکن است برای درمان اگزمای گوش و کاهش علائم آن یک یا چند دارو تجویز نماید. به طور معمول درمان بیماری‌های پوستی در ناحیه گوش، حاوی چند مورد از گزینه‌های زیر است. پزشک بنا به شرایط هر بیمار داروهای مناسب برای وی را تجویز می‌کند. هیچ کس نباید بدون مراجعه به دکتر به صورت خودسرانه از داروهای زیر استفاده نماید.
پزشک ممکن است بسته به شدت اگزما گوش، داروهای زیر را تجویز کند:
- کرم‌ها یا پمادهای استروئیدی قوی برای کاهش التهاب در پشت گوش یا چین‌های آن
- داروهای ضد قارچ همراه با کرم‌های استروئیدی برای درمان درماتیت سبورئیک
- قطره‌های استروئیدی برای کنترل اگزمای داخل کانال گوش
- قرص‌ها یا تزریق‌های استروئیدی در موارد شدیدتر
- مهارکننده‌های کلسینورین (مانند Protopic و Elidel) که داروهای غیر استروئیدی هستند و پروتئین‌های مسئول التهاب را مسدود می‌کنند
همچنین، پزشک ممکن است فتوتراپی (نوردرمانی) را پیشنهاد کند که با استفاده از نور ماوراءبنفش، التهاب پوست را کاهش می‌دهد.
درمان‌های طبیعی اگزمای گوش
برای کاهش خارش، می‌توانید از کرم یا پماد هیدروکورتیزون روی نواحی درگیر استفاده کنید. همچنین، مرطوب کننده‌های مخصوص پوست‌های حساس می‌توانند به کاهش خشکی، خارش و التهاب کمک کنند. اگر خارش شدید باشد، آنتی‌هیستامین‌ها ممکن است مؤثر باشند.
در درماتیت تماسی، بهترین راه درمان، دوری از ماده‌ای است که باعث واکنش آلرژیک شده است. با این حال، ممکن است مدتی طول بکشد تا متوجه شوید که کدام ماده (مثلاً جواهرات، لوازم آرایشی، شامپو یا محصولات دیگر) باعث تحریک پوست شما شده است. در چنین شرایطی، پزشک ممکن است شما را به متخصص پوست ارجاع دهد تا علت دقیق حساسیت را مشخص کند.
درمان خانگی اگزمای گوش
به طور معمول افراد با درگیر شدن به نوع خفیف اگزما که شایع هم هست، تلاش می‌کنند با برخی روش‌ها در منزل علائم را بهبود ببخشند. استفاده از برخی داروهای غیر نسخه‌ای و تغییراتی در شیوه زندگی و کاربرد وسایل و لوازم گاهی با بهبود نسبی همراه است. در این جا به برخی از مواردی که در تخفیف و تسکین علائم نقش موثری دارند اشاره می‌شود:
- شستشوی پوست گوش با آب گرم (نه آب داغ) به طور منظم و هر شب
- استفاده از مرطوب کننده پوست فاقد مواد معطر در ناحیه گوش بلافاصله پس از استحمام. این کار باعث می‌شود برای مدت طولانی رطوبت کافی در پوست گوش و نوحی اطراف آن باقی بماند
- پرهیز و دوری از هر گونه ماده تحریک کننده مانند جواهرات و زیورآلات. نباید اجازه داده شود این مواد با پوست گوش به خصوص در ناحیه ملتهب در تماس طولانی باشد
- به سر گذاشتن کلاهی که روی گوش را در هوای سرد بپوشاند (سرمای هوا یکی از عوامل تحریک کننده برای آغاز اگزما محسوب می‌شود)
- پرهیز از مواردی که در گذشته باعث تشدید اگزمای گوش در فرد شده‌اند
- استفاده از کرم‌های ضد خارش غیر نسخه‌ای که با صلاحدید دکتر داروساز در داروخانه‌های معتبر قابل تهیه است (این کرم‌ها خارش و تورم را کم می‌کنند)
- تغییر دادن شوینده‌های بدن و سایر مواد مصرفی به انواعی که ملایم‌تر یا بدون مواد خوشبو کننده هستند و مناسب پوست‌های حساس (sensitive skin) هستند.
درمان خانگی این نوع از مشکلات پوست در ناحیه گوش همیشه جوابگو نیست. به ویژه اگر این عارضه پوستی علائم متوسط تا شدید داشته باشد، حتما باید به سرعت به متخصص مراجعه نمود. وی داروهای لازم برای درمان را تجویز می‌کند.
نکات پیشگیری از اگزمای گوش
برای جلوگیری از بروز یا تشدید اگزما گوش، این نکات را رعایت کنید:
- از مالیدن یا خاراندن پوست داخل و اطراف گوش خودداری کنید. همچنین، سواب‌های پنبه‌ای برای تمیز کردن گوش توصیه نمی‌شوند.
- از صابون‌ها و محصولات مراقبتی بدون الکل، عطر و رنگ استفاده کنید. محصولاتی که برچسب “هیپوآلرژنیک” دارند، گزینه‌های بهتری هستند.
- حمام یا دوش آب گرم (نه داغ) بگیرید و مدت زمان آن را کمتر از ۱۵ دقیقه نگه دارید.
- در فصل‌های خشک از دستگاه بخور یا مرطوب کننده هوا استفاده کنید.
- در هوای سرد، کلاهی بپوشید که گوش‌هایتان را بپوشاند اما از کلاه‌های پشمی که ممکن است پوست را خشک کنند، خودداری کنید.
- روزانه چند بار از کرم یا پماد مرطوب‌کننده روی پوست اطراف و پشت گوش استفاده کنید. محصولاتی که سرامید دارند، به تقویت سد محافظ پوست کمک می‌کنند.
- از گوشواره‌های نیکل‌دار اجتناب کنید؛ زیرا ممکن است باعث تحریک و حساسیت شوند.
- هدفون، هندزفری یا گوش‌گیر را برای مدت طولانی در گوش نگه ندارید تا از تحریک پوست جلوگیری شود.
برای خواندن مقاله «سرمازدگی گوش» کلیک کنید.
با سایر مشکلات پوستی گوش آشنا شویم
پس از کسب اطلاعات کامل درباره اگزمای گوش خالی از لطف نخواهد بود که اطلاعات مختصری در مورد سایر شرایط پوستی که ممکن است در پوست اتفاق بیفتد کسب نماییم. بدیهی است که میزان شیوع این شرایط مانند اگزمای گوش زیاد نیست اما دانستن آنها جالب است.
انواع خال گوش
خال‌های ملانوسیتیک (حاوی سلول‌های رنگدانه ساز) ضایعات پوستی شایعی هستند که در هر نقطه از بدن از جمله گوش ممکن است ظاهر شوند. این ضایعات خوش خیم هستند و به سبب تزاید سلول‌های تولید کننده رنگدانه پوستی که به ملانوسیت معرف هستند، ایجاد می‌گردند.
خال گوش ممکن است در زمان تولد وجود داشته باشد یا بعدا در طول زمان به وجود بیاید.
اکتینیک کراتوز گوش
این عارضه به صورت لکه‌های پوسته دهنده در پوست گوش خودنمایی می‌کند. قرار داشتن پوست گوش به طور مزمن زیر نور آفتاب می‌تواند باعث بروز کراتوز اکتینیک (actinic keratoses) در این ناحیه بدن شود. این ضایعه ممکن است خطرناک شود. در واقع این ضایعه پوستی ناشی از آسیب آفتاب می‌تواند به تدریج به انواع سرطان پوست (سرطان گوش/ear cancer) تبدیل شود.
انواع سرطان گوش
چندین نوع سرطان پوست ممکن است در ناحیه گوش خود را به صورت یک توده نمایان کنند. این سرطان‌ها بر اساس این که از کدام نوع سلول پوستی نشات گرفته‌اند، نامگذاری شده‌اند.
سایر ضایعات پوستی گوش
نقرس یا ازدیاد اسید اوریک خون می‌تواند باعث ایجاد رسوبات اسید اوریک در نقاط مختلف بدن شود و گوش یکی از این نقاط است. کلوئید گوش یکی دیگر از ضایعات پوست در ناحیه گوش است که در واقع همان گوشت اضافی حاصل از زخم یا فشار پوستی است و در یک مقاله دیگر به طور مفصل به آن پرداخته‌ایم.
کیست‌های گوش هم از دیگر ضایعات پوستی گوش به شمار می‌روند و در همین وبسایت درباره آنها هم می‌توانید اطلاعات مفیدی را به دست آورید.
