آشنایی با بیماری‌های پوستی و اگزمای گوش
بخش‌هایی از گوش به خصوص گوش خارجی ممکن است تحت تاثیر بیماری‌های پوستی و اگزمای گوش قرار گیرند. پوستی که روی لاله گوش و سایر بخش‌های گوش را می‌پوشاند مانند پوست سایر نقاط بدن ممکن است دچار بیماری شود.
شایع‌ترین مشکلی که برای پوست گوش به وجود می‌آید، اگزمای گوش است. اگزما (eczema) واژه‌ای است که به التهاب مزمن پوست به طور معمول ناشی از آلرژی اطلاق می‌شود. در ادامه این مقاله بیشتر به اگزمای گوش، علت پوسته پوسته شدن گوش و درمان اگزما پرداخته شده و در پایان به برخی از سایر مشکلات پوستی گوش اشاره شده است.
در این مقاله خواهید خواند:
اگزمای گوش چیست؟
اگزما ممکن است در پوست هر نقطه از بدن رخ دهد و گوش از این امر مستثنا نیست. پوست روی لاله گوش و پوستی که کانال گوش را می پوشاند ممکن است تحت تاثیر اگزما قرار گیرد. اگزما نوعی پوشش قرمز رنگ و خارش دار است که بخش خارجی گوش و داخل کانال گوش را می‌تواند درگیر کند. گاهی اوقات برخی عوامل باعث تحریک پوست این مناطق و بروز اگزما می‌شود. به عنوان نمونه، برخی وسایل زینتی مانند گوشواره ممکن است آغازگر تحریک باشد.
شبه اگزمای گوش چیست؟
حساسیت پوستی، همیشه با یک عامل تحریک کننده همراه نیست. در این موارد به جای اگزما به آن نام علمی درماتیت شبه اگزمای گوش یا عنوان انگلیسی آن aural eczematoid dermatitis اطلاق می‌شود.
دو دسته از افراد بیشتر در معرض شبه اگزمای گوش قرار دارند:
- کسانی که پوست سبورئیک (پوست چرب و دارای التهاب و قرمزی) دارند.
- افرادی که سابقه ابتلا به پسوریازیس (بیماری التهابی و پوسته دهنده) دارند.
درماتیت تماسی یا اگزمای تماسی گوش چیست؟
تماس یافتن پوست گوش با برخی از مواد تحریک کننده می‌تواند باعث ایجاد حساسیت گوش شود. به این نوع اگزما، درماتیت تماسی یا اگزمای تماسی گوش می‌گویند.
برخی از مواد یا مواردی که ممکن است با ایجاد درماتیت تماسی پوست همراه باشد را در زیر ذکر می‌کنیم:
- صابون، شامپوی سر و شوینده‌های بدن
- رنگ مو
- جواهرات و زیورآلات فلزی
آیا ممکن است کودکان هم به اگزمای گوش مبتلا شوند؟
پاسخ این پرسش مثبت است. کودکان و نونهالان ممکن است دچار التهاب پوست صورت و همچنین گوش شوند. این شرایط التهابی پوست صورت و گوش مسری نیست و از کودکی به کودک دیگر منتقل نمی‌شود.
علائم اگزمای گوش را بشناسیم
علائم حساسیت گوش بسیار شبیه علائم این بیماری در پوست سایر نقاط بدن است. کسانی که به اگزمای گوش مبتلا می شوند ممکن است یک یا چند تا از علائم زیر را تجربه کنند:
- خشکی و پوسته پوسته شدن پوست گوش و اطراف آن
- پوسته پوسته شدن و خشکی پوست پوشاننده داخل کانال گوش
- قرمزی و تورم
- خارش در کانال گوش یا پوست اطراف آن
- خارج شدن ترشحات شفاف از گوش
علائم التهاب و حساسیت پوست، فقط به روی لاله گوش محدود نمی‌شود. اگزما می‌تواند پشت لاله گوش و حتی پوست سر در ناحیه‌ای که لاله گوش به سر متصل می‌شود را گرفتار نماید.
شدت علائم اگزمای گوش
علائم اگزمای گوش در بیشتر مبتلایان خفیف تا متوسط است. در برخی از مبتلایان به اگزمای گوش برخی علائم، به خصوص خارش، شدت می‌یابد و در نتیجه آن، ممکن است عوارض زیر پدیدار شوند:
- قرمزی، تورم یا گاهی تیرگی پوست گوش ( در اثر خارش زیاد و گاهی خراش ناشی از آن)
- مناطقی از پوست با خشکی شدید و بسیار حساس می‌شوند
- مناطقی به صورت لکه‌های پوسته پوسته پدید می‌آیند که ممکن است قوامی غیرطبیعی و خشن مانند چرم پیدا کنند
- پوست دارای التهاب در این بخش‌ها ممکن است ترشحات شفاف یا خونریزی خفیف یا ترک‌هایی را در خود نشان دهند
- عفونت پوست به خصوص در داخل کانال گوش
به دلیل احتمال ایجاد همین عوارض است که پزشک متخصص گوش به مبتلایان اگزمای گوش توصیه می‌کند از خاراندن مناطق درگیر اگزما بپرهیزند. همان گونه که در بالا اشاره شد، عمل خارش التهاب پوست را بسیار افزایش می‌دهد. افزایش التهاب پوستی در مناطق مبتلا به اگزمای گوش می‌تواند به خونریزی پوست بینجامد. این امر شدت علائم اگزمای گوش را هم بیشتر می‌کند.
علل اگزمای پوست در ناحیه گوش
با توجه به این که علائم و برخی عوارض ناشی از اگزمای گوش بیان شد، اکنون به علل این مشکل پرداخته می شود. پزشکان و پژوهشگران هنوز موفق نشده‌اند علل ایجاد کننده اگزمای گوش را به طور دقیق و قطعی مشخص نمایند. با وجود این، عواملی که به نظر می‌رسد در پیدایش اگزمای گوش نقش دارند را در زیر شرح می‌دهیم.
یکی از عواملی که ممکن است در بروز اگزمای گوش نقش ایفا نماید، یک جهش ژنتیکی است. این جهش ژنتیکی خاص تولید یک پروتئین به نام فیلاگرین (filaggrin) را تحت تاثیر قرار می‌دهد. پروتئین فیلاگرین مسوول ایجاد لایه محافظ طبیعی پوست به شمار می‌رود. این جهش ژنتیکی باعث پیدایش مشکل در فیلاگرین شده، در نتیجه، پوست را در معرض التهاب و عفونت قرار می‌دهد.
یکی دیگر از عواملی که در ایجاد حساسیت پوستی در ناحیه گوش نقش دارد، بیش فعالی سیستم ایمنی بدن است. در این افراد وقتی پوست در معرض یک عامل تحریک کننده قرار می‌گیرد، سیستم ایمنی بدن واکنشی بیش از حد از خود نشان می‌دهد. این واکنش شدید سیستم ایمنی باعث ایجاد التهاب در پوست می‌شود.
برخی از عواملی که به طور شایع بروز اگزما و آلرژی پوستی گوش را تحریک می‌کنند، به شرح زیر هستند:
- انواع صابون، شوینده‌های بدن، شامپوی سر، تمیزکننده‌ها و شوینده‌ها، و دستمال تمیز کردن بدن کودک
- عوامل شایع ایجاد کننده‌های آلرژی
- برخی از انواع فلزها مانند نیکل
- لوسیون‌های (موادی که حالت مایع دارند) معطر، صابون‌های دارای مواد خشبو کننده و عطرها و ادوکلن‌ها
- برخی از موادی که سطوح زبر و خشن دارند مانند پوشش‌هایی که از جنس پشم هستند
- برخی از مواد ضد عفونی کننده
- دود دخانیات شامل دود دست دوم سیگار و قلیان (دود حاصل از سیگار کشیدن دیگران نه خود فرد)
- انواع استرس جسمی و روانی
- گرمای زیاد
- انواع عفونت
تشخیص اگزمای گوش
برای تشخیص اگزمای گوش کافی است فردی که علائم فوق را دارد، به یک پزشک مراجعه کند. دکتر علی کوهی دانش آموخته دانشگاه استنفورد آمریکا در زمینه جراحی گوش می‌تواند در این زمینه در تهران به افراد مبتلا کمک نماید.
به طور معمول پزشک معالج با شنیدن شرح حال فرد و معاینه دقیق می‌تواند تشخیص اگزمای گوش را مطرح نماید. در معاینه گوش پزشک با دقت فراوان مشاهده می‌کند. ممکن است برای رویت دقیق‌تر این ناحیه از ابزار درشت نمایی مانند میکروسکوپ معاینه گوش استفاده نمایند. پزشک معالج درباره علائم مربوطه هم پرسش‌هایی را مطرح می‌کند. پاسخ دقیق فرد مبتلا می‌تواند به پزشک در تشخیص اگزمای گوش بسیار کمک نماید.
در برخی موارد، پزشک ممکن است برای قطعی شدن تشخیص نوع اگزما، آزمون پوستی انجام دهد یا درخواست نماید. برای تعیین نوع ماده‌ای که فرد به آن آلرژی دارد و باعث آغاز اگزما شده است هم ممکن است پزشک معالج تست‌هایی را درخواست دهد.
بدیهی است نتایج حاصل از شرح حال، معاینه و آزمایش‌ها پزشک را به تشخیص درست بیماری رهنمون می‌شود.
درمان اگزمای گوش
پزشک معالج ممکن است برای درمان اگزمای گوش و کاهش علائم آن یک یا چند دارو تجویز نماید. به طور معمول درمان بیماری‌های پوستی در ناحیه گوش، حاوی چند مورد از گزینه‌های زیر است. پزشک بنا به شرایط هر بیمار داروهای مناسب برای وی را تجویز می‌کند. هیچ کس نباید بدون مراجعه به دکتر به صورت خودسرانه از داروهای زیر استفاده نماید.
- قطره‌های گوش در صورتی تجویز می‌شود که علائم پوست داخل مجرای گوش یا همان کانال گوش را درگیر کرده باشد
- کرم‌های نسخه ای برای درمان مشکلات پوستی موضعی که شامل کرم‌های ضد قارچ، کرم‌های دارای کورتون و کرم‌های پوشاننده و محافظت کننده پوست می‌شوند
- داروهای خوراکی یا تزریقی هم ممکن است برای کاهش پاسخ بیش از حد سیستم ایمنی بدن به محرک‌ها
- درمان‌های بیولوژیک که این درمان‌ها هم برای تنظیم پاسخ سیستم ایمنی به عوامل تحریک کننده کاربرد دارد
- نوردرمانی (فتوتراپی) که در آن از دستگاه تابشگر اشعه ماوراء بنفش نوع ب (UVB) استفاده می‌شود تا این اشعه روی مناطق درگیر پوستی بتابد
درمان خانگی اگزمای گوش
به طور معمول افراد با درگیر شدن به نوع خفیف اگزما که شایع هم هست، تلاش می‌کنند با برخی روش‌ها در منزل علائم را بهبود ببخشند. استفاده از برخی داروهای غیر نسخه‌ای و تغییراتی در شیوه زندگی و کاربرد وسایل و لوازم گاهی با بهبود نسبی همراه است. در این جا به برخی از مواردی که در تخفیف و تسکین علائم نقش موثری دارند اشاره می‌شود:
- شستشوی پوست گوش با آب گرم (نه آب داغ) به طور منظم و هر شب
- استفاده از مرطوب کننده پوست فاقد مواد معطر در ناحیه گوش بلافاصله پس از استحمام. این کار باعث می‌شود برای مدت طولانی رطوبت کافی در پوست گوش و نوحی اطراف آن باقی بماند
- پرهیز و دوری از هر گونه ماده تحریک کننده مانند جواهرات و زیورآلات. نباید اجازه داده شود این مواد با پوست گوش به خصوص در ناحیه ملتهب در تماس طولانی باشد
- به سر گذاشتن کلاهی که روی گوش را در هوای سرد بپوشاند (سرمای هوا یکی از عوامل تحریک کننده برای آغاز اگزما محسوب می‌شود)
- پرهیز از مواردی که در گذشته باعث تشدید اگزمای گوش در فرد شده‌اند
- استفاده از کرم‌های ضد خارش غیر نسخه‌ای که با صلاحدید دکتر داروساز در داروخانه‌های معتبر قابل تهیه است (این کرم‌ها خارش و تورم را کم می‌کنند)
- تغییر دادن شوینده‌های بدن و سایر مواد مصرفی به انواعی که ملایم‌تر یا بدون مواد خوشبو کننده هستند و مناسب پوست‌های حساس (sensitive skin) هستند.
درمان خانگی این نوع از مشکلات پوست در ناحیه گوش همیشه جوابگو نیست. به ویژه اگر این عارضه پوستی علائم متوسط تا شدید داشته باشد، حتما باید به سرعت به متخصص مراجعه نمود. وی داروهای لازم برای درمان را تجویز می‌کند.
با سایر مشکلات پوستی گوش آشنا شویم
پس از کسب اطلاعات کامل درباره اگزمای گوش خالی از لطف نخواهد بود که اطلاعات مختصری در مورد سایر شرایط پوستی که ممکن است در پوست اتفاق بیفتد کسب نماییم. بدیهی است که میزان شیوع این شرایط مانند اگزمای گوش زیاد نیست اما دانستن آنها جالب است.
انواع خال گوش
خال‌های ملانوسیتیک (حاوی سلول‌های رنگدانه ساز) ضایعات پوستی شایعی هستند که در هر نقطه از بدن از جمله گوش ممکن است ظاهر شوند. این ضایعات خوش خیم هستند و به سبب تزاید سلول‌های تولید کننده رنگدانه پوستی که به ملانوسیت معرف هستند، ایجاد می‌گردند.
خال گوش ممکن است در زمان تولد وجود داشته باشد یا بعدا در طول زمان به وجود بیاید.
اکتینیک کراتوز گوش
این عارضه به صورت لکه‌های پوسته دهنده در پوست گوش خودنمایی می‌کند. قرار داشتن پوست گوش به طور مزمن زیر نور آفتاب می‌تواند باعث بروز کراتوز اکتینیک (actinic keratoses) در این ناحیه بدن شود. این ضایعه ممکن است خطرناک شود. در واقع این ضایعه پوستی ناشی از آسیب آفتاب می‌تواند به تدریج به انواع سرطان پوست (سرطان گوش/ear cancer) تبدیل شود.
انواع سرطان گوش
چندین نوع سرطان پوست ممکن است در ناحیه گوش خود را به صورت یک توده نمایان کنند. این سرطان‌ها بر اساس این که از کدام نوع سلول پوستی نشات گرفته‌اند، نامگذاری شده‌اند.
سایر ضایعات پوستی گوش
نقرس یا ازدیاد اسید اوریک خون می‌تواند باعث ایجاد رسوبات اسید اوریک در نقاط مختلف بدن شود و گوش یکی از این نقاط است. کلوئید گوش یکی دیگر از ضایعات پوست در ناحیه گوش است که در واقع همان گوشت اضافی حاصل از زخم یا فشار پوستی است و در یک مقاله دیگر به طور مفصل به آن پرداخته‌ایم.
کیست‌های گوش هم از دیگر ضایعات پوستی گوش به شمار می‌روند و در همین وبسایت درباره آنها هم می‌توانید اطلاعات مفیدی را به دست آورید.
منابع: