علائم و درمان بیماری منییر

یکی از چندین بیماری که ممکن است برای بیماران باعث ایجاد سرگیجه میشود، بیماری منییر است. نام این بیماری در زبان انگلیسی Meniere disease نوشته میشود. نام این بیماری از روی نام خانوادگی پزشکی فرانسوی اقتباس شده است که در اواسط قرن نوزده میلادی این بیماری را تعریف کرد.
بیماری منییر در واقع به دلیل درگیری گوش داخلی پدید میآید. گوش داخلی در شرایط سلامتی خود وظایف مرتبط با احساس تعادل و حفظ آن را بر عهده دارد. بیماری منییر با ایجاد اختلال در انجام وظایف گوش داخلی علائم مختلفی از جمله سرگیجه را ایجاد مینماید. در این نوشتار تلاش شده است تا مطالب مفیدی در رابطه با بیماری منییر، علائم، علت، تشخیص و از همه مهتر درمان بیماری منییر آورده شود.
به عبارتی دیگر، منییر (Meniere’s disease) یک بیماری، سندرم و یا اختلال است که در گوش داخلی افراد بروز میکند. این اختلال با علائم متعددی همراه است که مهمترین آنها شامل گرفتگی گوش، افت شنوایی، وزوز گوش و سرگیجه میباشند. در اغلب مواقع تنها یک گوش به این اختلال دچار میشود. با این حال گاهی بیمارانی با ابتلای هر دو گوش به این سندرم به پزشک مراجعه میکنند. افراد در هر سنی ممکن است به این بیماری دچار شوند اما زمینه ابتلا در افراد ۴۰ تا ۶۰ ساله بیشتر است.
در این مقاله خواهید خواند:
علائم بیماری منییر

وقتی گوش داخلی دچار بیماری می شود، توانایی انجام امور مرتبط به خود را از دست خواهد داد. در حالت طبیعی گوش داخلی دو وظیفه کلی به عهده دارد:
- تبدیل امواج مکانیکی ناشی از اصوات که از گوش میانی دریافت شده است به سیگنال عصبی و در نهایت، حس شنوایی
- احساس تعادل بدن و حفظ آن
بنابراین قابل پیش بینی خواهد بود که وقتی یک بیماری مانند بیماری منییر گوش داخلی را درگیر می نماید، علائم اصلی زیر ظاهر می شود:
سرگیجه ناشی از بیماری منییر چه خصوصیاتی دارد؟
سرگیجه در بیماران مبتلا به بیماری منییر به صورت حملهای رخ می دهد. در این بیماران حملههای سرگیجه به طور معمول با سرگیجه بسیار شدید همراه است. شدت حملات سرگیجه در بیماری منییر به حدی زیاد است که احتمال دارد با سایر علائم همراه باشد. در برخی از بیماران مبتلا به بیماری منییر همراه سرگیجه ممکن است علائم زیر هم پدیدار شود:
- ضعف و ناتوانی در انجام کارهای روزمره
- افت فشار خون
- علائم گوارشی مانند تهوع و استفراغ
این حملات سرگیجه به لحاظ مدت زمان بسیار گوناگون هستند. حملات سرگیجه منییر ممکن است بین چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد. گاهی این حملات سرگیجه به صورت خود به خودی بهبود پیدا می کند و در برخی مواقع برای بهبود آن، لازم است حتما تداخل های دارویی و درمانی صورت پذیرد.
چه زمانی به پزشک مراجعه شود؟
اگر علائم و نشانههای بالا در یک فرد دیده می شود، بهتر است برای ویزیت، به یک پزشک فوق تخصص جراحی گوش و حلق و بینی مراجعه نماید. لازم به ذکر است که این علائم ممکن است در بیماری های دیگر هم دیده شود و برای رسیدن به تشخیص درست شاید لازم باشد علاوه بر مراجعات مکرر به پزشک، چندین تست یا تصویربرداری پزشکی هم بنا به صلاحدید پزشک به انجام برسد.
دکتر علی کوهی دانش آموخته رشته فوق تخصصی جراحی گوش و حلق و بینی از دانشگاه استنفورد آمریکا آماده پذیرش بیماران مشکوک به بیماری منییر در کلینیک خود در تهران هستند.برای کسب اطلاعات بیشتر تماس بگیرید.
علت ایجاد بیماری منییر

چنین به نظر می رسد که بیماری منییر به دلیل بر هم خوردن بالانس مایع موجود در بخش تعادلی گوش داخلی رخ می دهد. معتبرترین فرضیه ای که در مورد چگونگی ایجاد بیماری منییر وجود دارد، افزایش فشار اندولنف است. اندولنف نام مایعی است که درون بخش تعادلی گوش داخلی را پر کرده است. چنین مطرح شده است که بالا رفتن بیش از حد فشار مایع اندولنف داخل سیستم تعادلی گوش داخلی باعث ظهور بیماری منییر به خصوص حملات سرگیجه می شود.
بنابراین زیاد شدن فشار مایع اندولنف موجود در گوش داخلی عامل اصلی ایجاد بیماری منییر به شمار می رود.
مهمترین دلیل ابتلای افراد به بیماری منییر بروز ناهنجاری در ساختار گوش داخلی و میزان فشار مایعات در آن است. با این وجود عواملی که سبب ایجاد چنین ناهنجاری شده تا به امروز ناشناخته باقی مانده است. لازم به توضیح است که در گوش درونی حفرههایی وجود دارند که به همدیگر متصل هستند. پوشش بیرونی گوش داخلی لابیرنت استخوانی است. در داخل این لابیرنت استخوانی غشاهایی بسیار حساس و ظریف وجود دارند.
در لابیرنت استخوانی مایعی به نام آندولف وجود دارد. در محل تجمع این مایع یکسری حسگر وجود دارند که نسبت به حرکت مایع حساس بوده و پیامهایی را به مغز ارسال میکنند. حال نکته مهم این جا است که اگر میزان مایعات آندولف افزایش پیدا کند. فشار گوش نیز افزایش پیدا میکند. در نتیجه عملکرد حس تعادل گوش از بین میرود و فرد احساس سرگیجه میکند. گاهی اوقات شدت فشار گوش به حدی است که بخش حلزونی گوش آسیب میبیند. در نتیجه افراد با مشکلات جدی شنوایی روبه رو میشوند.
عوامل خطرزای بیماری منییر

به هر عاملی که احتمال بروز یک بیماری را افزایش می دهد، عامل خطرزای آن بیماری می گوییم. عوامل خطرزای متعددی هم وجود دارند، که احتمال بروز بیماری منییر را در افراد گوناگون افزایش می دهد. در این بخش به عوامل خطرزای بیماری منییر پرداخته شده است.
دلایل ایجاد فشار گوش داخلی کدامند؟
عوامل بسیاری در بالا رفتن میزان فشار گوش داخلی دخیل هستند. این عوامل زمانی که در بدن ایجاد شوند نه تنها باعث بالا رفتن فشار مایع اندولنف میشوند. بلکه باعث بروز بیماری منییر نیز خواهند شد. از جمله این عوامل عبارتند از:
التهاب
التهاب از جمله عامل بیماری زایی است که در هر بخش از بدن که ایجاد شود مشکلات متعددی به دنبال خواهد داشت. زمانی که گوش دچار عفونت شود و برای درمان آن اقدام اساسی انجام نگیرد، عفونت گسترش پیدا کرده و سبب بالا رفتن فشار در گوش داخلی میشود.
آلرژی
انواع آلرژیها در بالا رفتن فشار گوش تأثیرگذار هستند. بنابراین افرادی که به آلرژیهای مزمن دچار میشوند؛ ممکن است با علائمی مانند عدم تعادل در بدن روبه رو شوند.
میگرن
افرادی که مدتها با سردردهای میگرنی دست و پنجه نرم میکنند. ممکن است فشار بالا در گوش را نیز تجربه نمایند. به همین دلیل در برخی از بیماران میگرنی علائم بیماری منییر دیده میشود.
ضربه
یکی دیگر از دلایل افزایش فشار گوش داخلی ضربه به گوش است. بنابراین هر نوع ضربه و یا آسیب شدید به گوش ممکن است باعث سرگیجه شود.
استرس
پزشکان متخصص در حوزه حلق، گوش و بینی معتقدند که فشارهای عصبی و استرس در بالا رفتن فشار گوش تأثیرگذار هستند.
شیوه زندگی نادرست یکی از عوامل خطرزای بیماری منییر است
اطلاعات آماری نشان می دهد کسانی که از سبک سالم زندگی پیروی نمی کنند، بیشتر به بیماری منییر گرفتار می شوند. برخی از عوامل خطرزایی که در زمینه شیوه زندگی یا در اصطلاح انگلیسی آن lifestyle احتمال پیدایش بیماری منییر را افزایش می دهند، عبارتند از:
- ننوشیدن آب به مزان کافی در طول روز. مشخص شده است عدم مصرف مایعات، به ویژه آب، به میزان کافی در طول روز احتمال افزایش بروز بیماری منییر را سبب می شود.
- استعمال دخانیات مانند سیگار وقلیان
آیا فصلها روی علائم بیماری منییر تاثیر دارند؟
چنین به نظر می رسد که پاسخ این پرسش مثبت است. به این معنی که به نظر می رسد در فصولی که فشار هوا کمتر است، بیماری منییر بیشتر تظاهر پیدا می کند. هنوز به طور دقیق ارتباط مسائل فصلی با تظاهر علائم بیماری منییر مشخص نشده است.
بیماری منییر بیشتر در کدام گروه های جمعیتی دیده میشود؟
با تجزیه و تحلیل آماری جمعیت افرادی که بیماری منییر مبتلا شده اند متوجه می شویم که دو گروه زیر بیش از دیگران به این بیماری سیستم تعادلی بدن مبتلا می شوند:
- بانوان
- میانسالان
آیا بیماری منییر ارثی و ژنتیک است؟
می توان گفت پاسخ درست به این پرسش مثبت است. اطلاعات موجود نشان می دهد زمینه ژنتیکی و ارثی به احتمال بسیار زیاد در این بیماری نقش آفرینی می کنند. به عبارت دیگر، بیشتر افراد یک استعداد ذاتی برای ابتلا به بیماری منییر دارند.
علاوه بر همه عوامل بالا که به آنها پرداخته شد، باید به عوامل ایمونولوژیک هم اشاره داشت. به نظر می رسد پاسخ متفاوت سیستم ایمنی برخی افراد به برخی محرک ها در بروز بیماری منییر موثر باشد.
تشخیص بیماری منییر

به طور حتم اگر کسی دچار سرگیجه های شدید و مکرر است باید به پزشک متخصص گوش و حلق وبینی مراجعه کند. اختلالات گوش داخلی یکی از شایع ترین مشکلاتی است که به سرگیجه منتهی می شود.
یکی از کارهای مهم برای رسیدن به تشخیص بیماری منییر رد کردن سایر عللی است که با علامت سرگیجه همراه هستند. به عبارت دیگر، باید سایر تشخیص های افتراقی بیماری منییر که فهرست بلندی از بیماری هاست، در نظر پزشک معالج باشد. پزشک با بررسی و شاید انجام تست های گوناگون تلاش می کند، این بیماری ها را رد کند.
فهرست مهم ترین بیماری هایی که می توانند علائمی مشابه بیماری منییر داشته باشند، به شرح زیر هستند:
- ضایعات و تومورهای موجود روی عصب شنوایی
- ضایعات و تومورهای بخش ساقه مغز
- ضایعات و تومورهای مخچه
بنابراین پزشک معالج ممکن است برای اطمینان از تشخیص بیماری، تست ها یا انواع تصویربرداری پزشکی مانند ام آر آی را درخواست نماید. این اطلاعات به رد سایر بیماریهایی که علائم مشابه دارند، کمک می کند. در نتیجه، پزشک از این راه می تواند به صورت قطعی، تشخیص بیماری منییر را مطرح نماید.
تست هایی که برای این بیماران در خواست می شود به قرار زیر هستند:
- آزمون شنوایی سنجی یا ادیومتری که برای تعیین دقیق وضعیت شنوایی بیمار است
- تست های تعادلی و تعیین وضعیت کارکرد تعادلی
این تست ها باعث می شوند، پزشک معالج اطلاعات دقیقی از وضعیت کنونی کارکرد دستگاه های حس شنوایی و حس تعادل به دست بیاورد. بدین ترتیب، می تواند با اطمینان بیشتری برای درمان بیماری منییر اقدام نماید.
آشنایی با تست های تعادلی
برای این که با آزمون های تعادلی آشنا شوید، در زیر به برخی از آنها اشاره خواهیم کرد:
- ویدیونیستاگموگرافی (Videonystagmography) که با مخفف انگلیسی آن یعنی VNG هم شناخته می شود. در این تست وضعیت کارکرد دستگاه تعادلی بدن با استفاده از بررسی حرکات چشم مشخص می گردد. حسگرهای وضعیت تعادل که در گوش داخلی قرار دارند، با عضلاتی که حرکات چشم را در اخیتار دارند، در ارتباط بسیار نزدیک هستند. همین ارتباط نزدیک باعث می شود که گاهی در حین حرکات بسیار سریع بدن یا حرکات سر همچنان چشم مان به یک نقطه دوخته باقی بماند.
- تست صندلی چرخان. در این تست هم شبیه تست VNG وضعیت کارکرد دستگاه تعادلی بدن با استفاده از بررسی حرکات چشم تعیین می شود. در تست صندلی چرخان، بیمار روی یک صندلی می نشیند که حرکت صندلی تحت کنترل یک کامپیوتر است. حرکات این صندلی، سیستم تعادلی گوش داخلی را تحریک می کند. از روی حرکات چشم فرد می توان به وضعیت تعادل وی در هر لحظه از تست پی برد.
- تست VEMP که مخفف این عبارت انگیسی است: Vestibular Evoked Myogenic Potentials. از این آزمون نه تنها برای تشخیص اولیه بیماری منییر استفاده می شود، بلکه این تست در پایش وضعیت بیماری منییر به دنبال دریافت درمان های مختلف کاربرد دارد. ا این تست می توان تغییرات شاخص بیماری منییر را در گوش مبتلا به بیماری شناخت و تشخیص بیماری را تا حدود زیادی مسجل نمود.
- تست ثبت وضعیت بدن که در زبان انگلیسی به آن Posturography گفته می شود. در این تست مشخص می شود که هر فرد برای حفظ تعادل خود تا چه حد به کدامیک از اعضای بدن خود نیازمند است. به عنوان نمونه، می دانیم که انسان برای حفظ تعادل خود از اعضایی مانند چشم، گوش داخلی، حس لامسه کف پا، سیگنال های عصبی ارسالی از عضلات و استخوان ها و مفاصل، استفاده می کند. در این تست مشخص می شود که هر فرد تا چه حد به کدامیک از این اعضا برای حفظ تعادل وابستگی دارد. در این تست، فرد با پای برهنه روی یک صفحه مخصوص که تحت کنترل یک کامپیوتر است می ایستد. فرد باید همه تلاش خود را به کار گیرد تا در شرایط گوناگون همچنان تعادل خود را حفظ نماید. بدیهی است که شخص برای انجام این تست، حتما باید برای محافظت سر خود، در صورت از دست دادن حس تعادل و سقوط، کلاه محافظ مخصوص بر سر داشته باشد.
- نوار گوش داخلی یا ECoG. این تست که در زبان انگلیسی به Electrocochleography نامیده می شود، فعالیت گوش داخلی را در واکنش به صداهای گوناگون ثبت و ضبط می نماید. با این تست می توان تجمع بیش از حد مایع موجود در سیستم تعادلی گوش داخلی یا اندولنف را مشخص کرد. با وجود این، تجمع مایع اندولنف در گوش داخلی فقط در بیماری منییر اتفاق نمی افتد و گاهی ممکن است در سایر بیماری های گوش هم شاهد تجمع بیش از حد اندولنف باشیم.
درمان بیماری منییر

در بیشتر موارد علائم بیماری منییر چنان فرد را با وضعیتی تازه اما ناخوشایند رو به رو می کند، که فرد ممکن است امید خود را برای بهبود و کاهش علائم از دست بدهد. خوشبختانه امروزه درمان های متعددی برای رفع علائم بیماری منیر و درمان وجود دارد.
شرط غلبه بر بیماری منییر این است که بیمار تحمل چندین ماه درمان مداوم را داشته باشد، و با پیگیری مناسب راهکارهای درمانی را به درستی اجرا نماید. در این صورت به طور معمول علائم بیماری منییر به راحتی برطرف خواهد شد و تحت کنترل در خواهد آمد.
با ادامه درمان و پیگیری دقیق بیمار، به تدریج علائم از بین خواهد رفت و شرایط بیماری کنترل خواهد شد.
پزشکان برای کاهش علائم آن و همچنین سرگیجه ناشی از این بیماری از یک سری داروی مشخص استفاده میکنند. مهمترین این داروها دیورتیکها هستند. علاوه بر آن جهت کاهش حالت تهوع و استفراغ در بیمار نیز از داروی انتی هیستامین و انتی کولینرژیک استفاده میکنند. علاوه بر آن در اکثر مواقع پزشکان از داروهای بازکننده عروق نیز در کنار سایر داروهای ذکر شده استفاده میکنند.
مصرف داروهای بازکننده عروق در بیماران مبتلا به منییر باعث بهبود گردش خون میشود. در نتیجه فشار مایع گوش داخلی کاهش پیدا میکند.
تزریق دارو به گوش میانی
تزریق داروهایی مانند جنتامایسین و استروئیدها به گوش میانی بیماران، باعث کاهش علائم منییر در آنها میشود. زبرا این داروها سبب تنظیم عملکرد متعادلکننده گوش میشوند. درنتیجه سرگیجه در بیماران به طرز قابل توجهی کاهش پیدا میکند. جهت آگاهی از نحوه تزریق و فواید این نوع درمان میتوانید به سایت رسمی دکتر کوهی مراجعه کرده و با مشاوران و کارشناسان سایت مشورت نمایید.
تجویز سمعک در بیماران مبتلا به منییر
تجویز سمعک یک درمان نیست. بلکه یک راه مؤثر برای بهبود شنوایی افرادی است که در اثر منییر دچار اختلال در شنوایی شدهاند.
فشار درمانی برای درمان منییر
فشار درمانی یک روش درمانی برای کاهش میزان مایعات جمع شده در ساختار گوش و کاهش علائم بیماری منییر است. این نوع درمان به کمک دستگاهی به نام منیت (Meniett) انجام میشود. دستگاه منیت پالسهای فشار را به وسیله یک لوله هوا به درون کانال گوش هدایت میکند. استفاده از این روش باعث میشود تا فشار گوش تا حد زیادی کاهش پیدا کند.
در نتیجه علائمی مانند وزوز گوش و سرگیجه نیز برطرف میشود. بیمار مبتلا به منییر میتوان این دستگاه را تهیه کرده و در منزل روزی سه مرتبه به مدت پنج دقیقه از آن استفاده کند.
انجام عمل جراحی برای درمان منییر
در صورتی که تمامی راههای درمانی برای درمان بیماری منییر را طی کردهاید و نتیجه مطلوب حاصل نشده است؛ ناگزیر باید تحت عمل جراحی قرار بگیرید.
این نوع عمل جراحی شامل جراحی لابیرنتکتومی و جراحی اندولنفاتیک میباشد. همچنین بهتر است این جراحی تحت نظر یک جراح با تجربه و حاذق انجام بگیرد. برای انجام یک جراحی بیخطر و موفقیتآمیز توانید به کلینیک درمانی دکتر کوهی مراجعه کنید.
درمان خانگی بیماری منییر
همه درمان ها دارو و کارهای درمانی خارج از منزل نیست. برخی از مراحل درمانی که باید اذعان کرد اهمیت زیادی هم دارند، در خانه به انجام می رسد.
بهبود سبک زندگی و ارتقای شیوه آن به روش های سالم یکی از مهم ترین اجزای درمان خانگی بیماری منییر به شمار می رود. از مهم ترین اجزای نکات درمانی بیماری منییر که باید بیشتر به آنها توجه کرد، چند نکته در زیر ذکر شده اند:
- مصرف مایعات به خصوص نوشیدن آب را تا حد امکان افزایش داده شود
- میزان نمک مصرفی را تا حدی که امکان آن وجود دارد، کم گردد
- ترک سیگار و سایر انواع دخانیات
تردیدی نیست که رعایت این موارد، کمک شایانی به تخفیف علائم و کنترل بهتر بیماری منییر می شود.
درمان دارویی بیماری منییر
در عین حال که رعایت نکات غیردارویی اهمیت به سزایی در رفع علائم بیماری منییر دارد، نمی توان از لزوم مصرف داروهای مناسب در این بیماری چشم پوشی کرد. داروهایی که پزشک متخصص گوش و حلق و بینی تجویز می کند، گزینه ای مهم در درمان بیماری منییر به شمار می رود.
سیر درمانی در این بیماری پلکانی و قدم به قدم پیش خواهد رفت. داروها و مدت درمان در بیماران گوناگون مبتلا به بیماری منییر تفاوت زیادی ممکن است با یکدیگر داشته باشد. داروهای تجویزی و مدت دوره درمان بر اساس شرایط هر بیمار متفاوت است.
آیا همه بیماران مبتلا به بیماری منییر با درمانهای دارویی معمول بهبود پیدا میکنند؟
همان طور که گفته شد، شرایط هر بیمار بسیار متفاوت است. با وجود این که بیشتر افراد گرفتار به بیماری منییر با درمان های معمول دارویی بهبود پیدا می کنند، اما گاهی لازم می شود که به درمان های دارویی متنوع فراتر از معمول روی آورده شود.
برخی از نمونه های درمان های متنوعی که ممکن است برای بیماران منییر تجویز شود، در زیر ذکر شده است. از این موارد فقط وقتی استفاده می شود که روش های درمانی عادی نتوانند بیماری منییر و علائم آن را کنترل نمایند.
- تزریق داروهای کورتیکوستروییدی (کورتونی) در گوش
- تزریق جنتامایسین در گوش
- انجام برخی از عمل های جراحی برای کاهش علائم بیماری منییر روی گوش
خوشبختانه نزدیک به همه این بیماران با روش های درمانی متنوعی که در دسترس قرار دارد، بهبود پیدا می کنند و حملات سرگیجه در آنها پیش نخواهد آمد. بهبودی بیماری منییر در گرو پیگیری مستمر و اجرای درمان های مورد نظر پزشک فوق متخصص جراحی گوش و حلق و بینی است و با این رویکرد، کیفیت زندگی آنها به حد عادی بر خواهد گشت.
نکته مهم در خصوص این بیماری
برای بررسی کامل دلایل و علائم افزایش فشار در گوش میانی میتوانید به کلینیک دکتر کوهی مراجعه کنید.
منبع: