علائم و روش‌های درمان لابیرنتیت یا عفونت گوش داخلی
لابیرنتیت بخشی از گوش داخلی است که التهاب آن می‌تواند منجر به سرگیجه، کاهش شنوایی و سایر علائم عفونت ویروسی و باکتریایی شود. در برخی موارد نادر این عارضه موجب بروز مشکلات تعادلی در فرد شده که می‌توان آن را با مصرف آنتی بیوتیک، دارو‌های ضد ویروسی و استروئیدی درمان کرد. در صورت عدم درمان در بلند مدت منجر به از دست دادن شنوایی به صورت دائمی خواهد شد.
در این مقاله خواهید خواند:
- بیماری لابیرنتیت چیست؟
- علائم ابتلا به بیماری لابیرنتیت
- علل ایجاد لابیرنتیت
- نحوه ایجاد عفونت گوش داخلی یا لابیرنتیت
- تشخیص لابیرنتیت چگونه انجام می‌شود؟
- اهمیت تشخیص دقیق عفونت گوش داخلی یا لابیرنتیت
- آزمایشات مورد نیاز جهت تشخیص عفونت گوش داخلی یا لابیرنتیت
- شیوه‌های درمان لابیرنتیت
- عوارض احتمالی لابیرنتیت
- اقدامات مراقبتی برای کاهش علائم عفونت گوش داخلی یا لابیرنتیت
- توصیه‌های لازم برای کاهش علائم سرگیجه ناشی از عفونت گوش داخلی
- داروی مناسب برای درمان علائم ناشی از عفونت گوش داخلی
- علائم بدتر شدن عفونت گوش داخلی یا لابیرنتیت
- توانبخشی سرگیجه (VRT)
- مزایای حرکات تمرینی مرتبط با توانبخشی سرگیجه (VRT) برای درمان عفونت گوش داخلی
بیماری لابیرنتیت چیست؟
گوش داخلی دارای سیستمی تشکیل شده از لوله‌ها و کیسه‌هایی حاوی مقداری مایع و سلول‌های مویی است. وظیفه اصلی این بخش از گوش، حفظ تعادل و شنوایی است. بروز یک عفونت می‌تواند بر عملکرد آن تأثیر گذاشته و در ارسال اطلاعات از این بخش به مغز اختلال ایجاد کند.
هرگاه گوش داخلی درگیر عفونت یا التهابی شود می‌تواند نوعی بیماری به نام لابیرنتیت را ایجاد کند. این بیماری می‌تواند در برخی موارد زمانی که عفونت دستگاه تنفسی فوقانی مانند آنفولانزا وجود داشته باشید نیز رخ دهد. لابیرنتیت در اثر عفونت گوش داخلی توسط یک عامل بیماریزا ایجاد می‌شود که همراه با علائم عفونت‌های ویروسی و باکتریایی خود را نشان می‌دهد.
هرگاه یکی از قسمت‌های هزارتو گوش داخلی یا یکی از اعصاب آن ملتهب یا تحریک شود، شنوایی و تعادل ممکن است تحت تأثیر قرار گیرد. بیماری لابیرنتیت از نظر کلینیکی ارتباط نزدیکی با نوریت دهلیزی از دیگر بیماری‌های گوش داخلی دارد. لابیرنتیت موجب متورم شدن هر دو بخش همان گوش داخلی یعنی شنوایی و تعادلی می‌شود. این در حالی است که نوریت دهلیزی بیشتر بر بخش دهلیزی یا تعادل تمرکز دارد.
علائم ابتلا به بیماری لابیرنتیت
همه افراد با هر سنی می‌توانند تحت تأثیر یک عفونت ویروسی یا باکتریایی با این بیماری درگیر شوند. این بیماری بیشتر در افراد بزرگسال رده سنی ۳۰ تا ۶۰ سال رایج است و احتمال ابتلا آن‌ها دو برابر سایر افراد است. با این حال، داشتن یک عفونت ویروسی می‌تواند احتمال ابتلا به لابیرنتیت را افزایش دهد.
در صورتی که افراد واکسن‌های توصیه شده در سنین مختلف را نزده باشند یا در طولانی مدت مبتلا به عفونت گوش میانی شده و آن را درمان نکرده‌اند، این احتمال وجود دارد که آن‌ها به بیماری لابیرنتیت مبتلا شوند. در واقع می‌توان گفت یکی از عوارض عفونت گوش میانی، این بیماری است که می‌تواند منجر به از دست دادن شنوایی شود.
لابیرنتیت نه تنها می‌تواند تأثیر به سزایی در شنوایی بیمار داشته باشد بلکه باعث ایجاد احساس سرگیجه نیز خواهد شد. در برخی موارد شدیدتر، بیمار به صورت ناگهانی احساس می‌کند خود یا داخل سرش در حال چرخش هستند. برخی دیگر از علائم لابیرنتیت شامل موارد زیر است:
- حالت تهوع و استفراغ
- بروز اختلالات بینایی مانند تاری دید
- شنیدن صدای زنگ یا وزوز گوش
- مشکل در تمرکز
- از دست دادن شنوایی
- انجام حرکات غیر ارادی چشم یا نیستاگموس
- از دست دادن تعادل و احساس سقوط
- احساس سبکی سر و شناور بودن آن
در برخی موارد علائم بیماری لابیرنتیت بدون هشدار ظاهر می‌شوند. به عنوان مثال شاید یک روز صبح که از خواب بیدار می‌شوید با آن روبرو شوید و این خیلی ترسناک خواهد بود. در این حالت اگر احساس سبکی سر دارید یا در تعادل و بینایی خود با مشکل مواجه شدید سریعاً باید به پزشک متخصص مراجعه کنید.
علل ایجاد لابیرنتیت
همان طور که گفته شد هرگاه گوش داخلی درگیر عفونت ویروسی شود، لابیرنتیت ایجاد خواهد شد. در حالت کلی زمانی که عفونت بر روی عصب هشتم جمجمه نفوذ کند، بیماری ایجاد خواهد شد. ویروس‌ها ممکن است در تمامی بدن پخش شده باشند یا ممکن است تنها بر روی این عصب و هزارتو گوش داخلی تأثیر گذاشته باشد.
در اکثر موارد تنها یک عصب درگیر می‌شود. برخی از بیماریهایی که منجر به ایجاد بیماری لابیرنتیت می‌شوند، عبارت‌اند از:
- ویروس‌های تبخال از جمله اپشتین بار
- آنفولانزا
- سرخک، اوریون، سرخجه، فلج اطفال
- هپاتیت
- واریسلا
- عفونت‌های باکتریایی
- عفونت‌های ویروسی گوش داخلی
- بیماری‌های تنفسی یا برونشیت
- مصرف برخی از دارو‌های ضد افسردگی، ضد التهاب و دارو‌های دیابت
- سابقه داشتن آلرژی
- استرس و خستگی مزمن
بروز عفونت‌های باکتریایی گوش میانی در کودکان معمولاً شایع‌تر است. در برخی موارد نادر سرایت عفونت گوش میانی به گوش داخلی می‌تواند منجر به تشکیل بیماری لابیرنتیت شود که بیشتر خطر ابتلا به عفونت گوش میانی در طولانی مدت را نشان می‌دهد و درمان نمی‌شود. علاوه بر این مننژیت باکتریایی یا وارد شدن آسیب به سر در موارد نادر نیز می‌تواند این بیماری را ایجاد کنند.
نحوه ایجاد عفونت گوش داخلی یا لابیرنتیت
بیماری لابیرنتیت یا عفونت گوش داخلی از لحاظ عصب‌شناسی سبب ایجاد نوریت دهلیزی یا نوریت وستیبولار vestibular neuritis می‌شود. در اکثر مواقع آماس گوش داخلی یا همان بیماری لابیرنتیت بعد از ایجاد عفونت در گوش میانی اتفاق می‌افتد.
البته در شرایطی نیز ممکن است عکس این موضوع اتفاق بیفتد. به این معنی که اول عفونت در گوش داخلی ایجاد شود و بعد به گوش میانی انتقال پیدا کند. زبرا گوش میانی دارای حفره‌هایی است که به گوش داخلی راه دارند.
تشخیص لابیرنتیت چگونه انجام می‌شود؟
متخصص گوش، حلق و بینی در ابتدا ضمن انجام معاینات فیزیکی و بررسی سوابق پزشکی و خانوادگی، ممکن است تست‌های شنوایی و تعادلی را نیز انجام دهد. با توجه به اینکه علائم عفونت گوش داخلی در بزرگ‌سالان و بیماری لابیرنتیت می‌تواند مشابه با سایر بیماری‌های دیگر مانند مشکلات عصبی باشد، معاینه سیستم عصبی را نیز در دستور کار خود قرار خواهد داد تا بتواند دقیق‌تر تشخیص داده و راه درمانی مناسب را انتخاب کند.
از طرفی هیچ آزمایش خاصی برای تشخیص عفونت گوش داخلی و بیماری لابیرنتیت وجود ندارد، با این حال پزشک ممکن است از تست‌های زیر برای تشخیص بیماری استفاده کند:
۱. MRI که با هدف ثبت تصاویر دقیق از داخل بدن به کار برده می‌شود. این آزمایش برای بررسی بروز سکته مغزی یا رد کردن آن تجویز می‌شود.
۲. الکتروکاردیوگرام یا EKG که میزان فعالیت الکتریکی قلب بیمار را ثبت خواهد کرد. این آزمایش به منظور بررسی مشکلات قلبی و عروقی به کار برده می‌شود.
۳. تست الکترونیستاگموگرافی با هدف ارزیابی عملکرد بخش تعادلی عصب دهلیزی انجام می‌شود. بررسی دقیق حرکات چشم منجر به یافتن محل دقیق مشکل در سیستم دهلیزی می‌شود.
۴. تست الکترو انسفالوگرام که همان آزمایش امواج مغزی است.
۵. تست شنوایی
۶. آزمایش خون
اهمیت تشخیص دقیق عفونت گوش داخلی یا لابیرنتیت
علائم عفونت گوش داخلی یا لابیرنتیت بسیار شبیه به علائم بیماری‌های دیگر هستند. از این رو تشخیص دقیق این بیماری از طریق آزمایشات مختلف از اهمیت بالایی در درمان آن برخوردار است. برخی از بیماریهایی که در اثر تشخیص نادرست با بیماری لابیرنتیت اشتباه گرفته می‌شوند شامل موارد ذیل می‌باشند.
- میگرن (Migraine)
- سرگیجه وضعیتی خوش خیم ناگهانی (benign paroxysmal positional vertigo) که نوعی اختلال گوش داخلی است.
- آسیب شریان‌های گردن
- خونریزی مغزی
- بیماری منییر (menieres disease) که نوعی اختلال در گوش داخلی است.
- تومور مغزی
- سکته خفیف
در صورتی که دارای علائم این بیماری هستید اما با این حال هنوز برای تشخیص آن اقدام نکرده‌اید؛ بهترین کار مراجعه به کلینیک دکتر کوهی جهت معاینه و تشخیص این بیماری است.
آزمایشات مورد نیاز جهت تشخیص عفونت گوش داخلی یا لابیرنتیت
پزشک متخصص با استفاده از آزمایشات مشخصی اقدام به تشخیص عفونت گوش داخلی می‌کند. از جمله این آزمایشات شامل موارد ذیل می‌باشند.
- اسکن CT یا MRI سر برای نشان دادن ساختار جمجمه
- پاسخ‌های عضلانی برانگیخته از وستیبول (VEMP)
- تست شنوایی (ادیومتری)
- ویدئو نیستاگموگرافی (VNG)
- آزمایش خون
شیوه‌های درمان لابیرنتیت
با توجه به اینکه بیماری لابیرنتیت در دو نوع ویروسی و باکتریایی در بدن فرد بیمار ظاهر می‌شود، پزشک متخصص پس از انجام معاینات و تشخیص نوع بیماری، درمان لابیرنتیت مناسب را انتخاب می‌کند.
درمان لابیرنتیت ویروسی
لابیرنتیت ویروسی که بیشتر از نوع دیگر رایج است مربوط به برخی از ویروس‌ها مانند سرخک، اوریون، هپاتیت و انواع تبخال است. در صورت مبتلا به لابیرنتیت ویروسی مکن است تنها یک گوش تحت تأثیر قرار گرفته و معمولاً بدون علائم و هشدار ایجاد می‌شود. اگر لابیرنتیت به دلیل یک ویروس ایجاد شده باشد، پزشک متخصص احتمالاً برای درمان لابیرنتیت ویروسی از دارو‌های ضد ویروسی استفاده خواهد کرد.
اقدامات مراقبتی برای کاهش علائم عفونت گوش داخلی یا لابیرنتیت
در مراحل اولیه بروز لابیرنتیت یا عفونت گوش داخلی بیمار احساس گیجی خواهد کرد. بنابراین بهتر است برای جلوگیری از زمین خوردن فعالیت‌های خود را کاهش داده و بیشتر استراحت کنید. نوشیدن آب فراوان در طول روز تا حد زیادی علائم گیجی را کاهش می‌دهد. با این حال بهتر است از انجام فعالیت‌هایی که نیاز به دقت بالایی دارند خودداری شود.
توصیه‌های لازم برای کاهش علائم سرگیجه ناشی از عفونت گوش داخلی
پزشکان برای کاهش علائم سرگیجه ناشی از عفونت گوش داخلی چند توصیه مهم را به بیماران خود می‌نمایند. از جمله
- پرهیز از مصرف الکل
- عدم قرار‌گیری در روشنایی شدید
- پرهیز از قرار گرفتن در مکان‌های شلوغ
- پرهیز از قرار گرفتن در موقعیت‌های استرس‌زا
- قرار گرفتن در وضعیت ساکن و بدون حرکت در زمان وقوع سرگیجه
داروی مناسب برای درمان علائم ناشی از عفونت گوش داخلی
اگر عفونت گوش داخلی سبب بروز سرگیجه دورانی در بیمار شود و همچنین تعادل بیمار از دست رفته باشد؛ پزشک دارو‌هایی مانند بنزودیازپین (benzodiazepine) و ضد تهوع برای او تجویز می‌کند. علاوه بر آن پزشک متخصص برای پیشگیری از قرار گرفتن مغز بیمار در معرض سیگنال‌های غیر طبیعی سیستم دهلیزی داروی بنزودیازپین را تجویز می‌کند.
این دارو فعالیت درون دستگاه عصبی مرکزی را کاهش می‌دهد. در نتیجه به کاهش علائم لابیرنتیت کمک می‌کند.
همچنین به دلیل حالت تهوع شدیدی که برخی از بیماران مبتلا به عفونت گوش داخلی تجربه می‌کنند؛ داروی ضد تهوع برای آنان تجویز می‌شود. این دارو به طور مشخص برای درمان حالت تهوع و استفراغ ناشی از سرگیجه مفید است.
علائم بدتر شدن عفونت گوش داخلی یا لابیرنتیت
در صورتی که علائم اولیه بروز عفونت گوش داخلی یا لابیرنتیت برطرف نشوند. ممکن است بیمار با علائم و نشانه‌های حاد شدن بیماری روبه رو شود. این علائم شامل موارد ذیل می‌باشند.
- تغییر در نحوه راه رفتن
- دوبینی
- اختلالات روانی
- ضعف یا بی‌حسی یک طرف بدن
- لکنت زبان
در صورت مشاهده چنین علائمی لازم است در اسرع وقت به فوق متخصص گوش، حلق و بینی مراجعه شود. زیرا در اکثر مواقع بیمار در بیمارستان بستری خواهد شد.
توانبخشی سرگیجه (VRT)
توانبخشی سرگیجه VRT یک درمان فوق‌العاده مؤثر برای مبتلایان به عفونت گوش داخلی مزمن است. درمان VRT به بازآموزی اعصاب و سیستم مغز جهت خنثی‌سازی سیگنال‌های غیر عادی که توسط سیستم دهلیزی ایجاد می‌شوند؛ کمک می‌کند. این روش درمانی باید توسط شنوایی سنج انجام بگیرد.
مزایای حرکات تمرینی مرتبط با توانبخشی سرگیجه (VRT) برای درمان عفونت گوش داخلی
حرکات تمرینی توانبخشی سرگیجه که برای درمان علائم و عوارض عفونت گوش داخلی انجام می‌شوند؛ فواید بسیاری به دنبال دارند. مثلاً حرکات دست و چشم بیمار را هماهنگ می‌کنند. همچنین به بهبود راه رفتن و تعادل بدن بیمار کمک می‌کنند. علاوه بر آن این حرکات باعث تحریک احساس سرگیجه در افراد می‌شوند.
در نتیجه مغز به سیگنال‌های مختل‌کننده‌ای که توسط سیستم دهلیزی ایجاد شده‌اند، عادت می‌کند. بعد از مدتی این حالت سبب نادیده گرفتن سیگنال‌های منفی از سوی مغز می‌شوند. جهت دریافت مشاوره و رزرو نوبت می‌توانید به پیج اینستاگرامی دکتر کوهی مراجعه کنید.
درمان لابیرنتیت باکتریایی
لابیرنتیت باکتریایی به علل مختلف رخ خواهد داد:
- باکتری‌های ناشی از عفونت گوش میانی منجر به تولید سمومی شده که وارد گوش داخلی شده و در نهایت التهاب و تورم را ایجاد خواهد کرد.
- بروز عفونت در استخوان اطراف گوش داخلی که سمومی با همان علائم را ایجاد می‌کند.
- وارد شدن میکروب‌های باکتریایی از بیرون گوش به لابیرنت مانند مننژیت باکتریایی نیز از دیگر علل تشکیل این نوع بیماری هستند.
در صورتی که لابیرنتیت از نوع باکتریایی باشد پزشک، آنتی بیوتیک برای عفونت گوش داخلی را تجویز خواهد کرد. علاوه بر این برای کاهش التهاب عصبی، کورتیکواستروئید‌ها توصیه می‌شوند. استفاده از دارو‌هایی مانند دیمن هیدرینات یا پرومتازین برای کنترل سرگیجه و عدم تعادل نیز در کوتاه مدت ممکن است تجویز شود.
از آنجایی که علائم بیماری لابیرنتیت در افراد مختلف می‌تواند با یکدیگر متفاوت باشد، ممکن است پزشک از شیوه‌های درمان گوناگون استفاده کند تا به سرعت علائم ناراحت‌کننده را کاهش دهد. در صورتی که علائم طی چند هفته از بین برود به احتمال زیاد به درمان دیگری نیاز نخواهید داشت. در غیر این صورت برای از بین بردن علائم می‌توانید ورزش‌های خاص مانند تمرینات توانبخشی دهلیزی که نوعی از فیزیوتراپی است را انجام دهید.
درمان خانگی لابیرنتیت
برای کاهش علائم و احساس ناراحتی می‌توانید برخی از شیوه‌های درمان خانگی لابیرنتیت مانند موارد زیر را امتحان کنید:
- استفاده از کمپرس آب گرم بر روی گوش
- قرقره کردن آب نمک گرم با هدف پاک‌سازی مسیر بین گلو و گوش میانی
- پرهیز از سیگار کشیدن و مصرف مشروبات الکلی
- انجام تمرینات مدیریت استرس مانند مدیتیشن
عوارض احتمالی لابیرنتیت
در بسیاری از موارد، لابیرنتیت هیچ خطر و مشکلی نمی‌تواند ایجاد کند. در برخی موارد از جمله عوارض عفونت گوش داخلی که منجر به تشکیل این بیماری می‌شود، آسیب دائمی به عصب هشتم جمجمه و بروز مشکلات پایدار در تعادل، کاهش شنوایی به صورت کلی و جزئی خواهد شد. در برخی موارد ممکن است فرد مجبور به استفاده از سمعک شود. به منظور کاهش میزان عوارض لابیرنتیت بهتر است هرچه سریع‌تر درمان را زیر نظر متخصص گوش، حلق و بینی شروع کنید.
کلام آخر
لابیرنتیت نوعی از اختلال ایجاد شده در ناحیه گوش داخلی در اثر عفونت‌های ویروسی و باکتریایی است که می‌تواند منجر به بسیاری از مشکلات و خطرات جدی مانند از دست دادن دائمی شنوایی شود. این عامل تأثیر به سزایی در کیفیت زندگی افراد دارد. در برخی موارد بیماری لابیرنتیت بدون علائم بروز پیدا می‌کند و استفاده از شیوه‌های درمانی مناسب زیر نظر متخصص از تبدیل شدن مشکلات گوش داخلی به صورت دائمی و بلند مدت جلوگیری خواهد کرد.
پزشک متخصص پس از انجام معاینات و تشخیص نوع بیماری لابیرنتیت که آیا ویروسی است یا باکتریایی درمان مناسب را انتخاب می‌کند. که عبارت اند از:
- درمان لابیرنتیت ویروسی
- درمان لابیرنتیت باکتریایی
- درمان خانگی لابیرنتیت
علائم لابیرنتیت یا عفونت گوش داخلی عبارت اند از:
- سرگیجه
- حالت تهوع و استفراغ
- بروز اختلالات بینایی مانند تاری دید
- شنیدن صدای زنگ یا وزوز گوش
- مشکل در تمرکز
- از دست دادن شنوایی
- انجام حرکات غیر ارادی چشم یا نیستاگموس
- از دست دادن تعادل و احساس سقوط
- احساس سبکی سر و شناور بودن آن