همه آنچه که باید درباره تست رفلکس آکوستیک بدانید
هرگاه بخواهند توانایی فرد برای شنیدن را اندازه گیری کنند از تست شنوایی سنجی یا همان تست رفلکس آکوستیک استفاده می‌کنند. در این تست صداهای رسیده شده به مغز مورد بررسی قرار گرفته و اندازه گیری می‌شوند. امواج صوتی با کمک کانال گوش خارجی وارد گوش شده و با برخورد به پرده گوش قرار گرفته بین گوش خارجی و میانی به لرزش درآمده و به استخوان‌ها رسیده و آن‌ها را می‌لرزانند و سپس به گوش داخلی می‌رسند. تست رفلکس آکوستیک با هدف آزمایش شنوایی در افراد با سنین مختلف انجام می‌شود.
رفلکس آکوستیک چیست؟
گوش هر فرد از سه بخش داخلی، میانی و خارجی تشکیل شده است. هرگاه در بخش میانی مشکل یا اختلالی ایجاد شود، انتقال صدا از قسمت گوش خارجی به سمت داخلی و در نهایت ارسال سیگنال‌ها به مغز با مشکل مواجه شده و فرد نمی‌تواند صدای تولید شده را بشنود.
رفلکس آکوستیک، انقباض عضله رکابی موجود در داخل گوش است که هرگاه صدای بلندی تولید شود، ایجاد خواهد شد. در حالت کلی هرگاه صدای بلند به یکی از گوش‌ها برخورد کند موجب منقبض شدن ماهیچه‌های استاپدیوس در دو طرف می‌شود. انقباض عضله رکابی باعث می‌شود تا رکاب‌های قدامی منحرف شده و زنجیره استخوان سفت شود. این کار منجر به افزایش امپدانس و مقاومت در انتقال صدا به گوش داخلی شده که با کمک پروب داخل کانال گوش اندازه‌گیری می‌شود.
ماهیچه‌های استاپدیوس با کمک عصب هفتم جمجمه‌ای عصب دهی می‌شود. در نتیجه در صورتی که اختلالی در این عصب‌ها ایجاد شود، احتمالاً می‌توانند بر روی عضلات استاپدیوس نیز تأثیر بگذارد. در حالت کلی برای پاسخ به این پرسش که رفلکس آکوستیک چیست؟ باید گفت نوعی از ارزیابی وضعیت گوش میانی است که توسط ادیولوژیست انجام می‌شود. این تست به او کمک می‌کند تا در صورت تجمع مایع در قسمت گوش میانی بتواند آن را تشخیص دهد. معمولا هیچ عوارضی در تست رفلکس آکوستیک دیده نمی‌شود.
دلایل اندازه‌گیری رفلکس آکوستیک
یکی از دلایل مهم اندازه‌گیری رفلکس آکوستیک، تشخیص اقتراقی و استفاده به عنوان بخشی از هر ارزیابی اولیه شنوایی سنجی است. علاوه بر این ارائه و تأیید اطلاعاتی از جمله میزان کم شنوایی و نوع انتقالی، حسی و عصبی را بر عهده دارد.
یک رفلکس آکوستیک ایده‌آل زمانی رخ می‌دهد که همه شرایط زیر را داشته باشد:
- گوش میانی همراه با عملکرد طبیعی
- استفاده از یک محرک با صدای بلند به منظور برانگیختن پاسخ
- عدم سازگاری غیر طبیعی با محرک
موارد منع انجام تست رفلکس آکوستیک
در صورتی که فرد با هر یک از مشکلات زیر مواجه باشد، نتیجه به دست آمده از تست رفلکس آکوستیک دقیق و معتبر نخواهد بود:
- صدای وزوز گوش
- وجود عفونت در گوش خارجی
- اختلال هایپراکوزیس
- رکروتمان با شدت بالا
نحوه انجام تست رفلکس آکوستیک
آزمایش رفلکس آکوستیک را می‌توان به صورت همزمان بر روی هر دو گوش انجام داد. ادیولوژیست یک پروب در کانال گوش قرار می‌دهد که مقدار صدای آن ۲۲۶ هرتز است. مشابه با تمپانومتری، این روش کمک می‌کند تا هرگونه احتمال امپدانس ایجاد شده در گوش میانی را اندازه‌گیری کنید.
با توجه به اینکه هیچ گونه فشاری وارد نمی‌شود، محرک‌های تست کوتاه به مدت زمان ۱۰ میلی ثانیه و با صدای بلند به صورت همزمان موجب تغییر امپدانس می‌شود که این کار به دلیل منقبض شدن عضلات استاپدیوس اتفاق می‌افتد. در این تست معمولاً از سیگنال‌های ۵۰۰ هرتز، ۱، ۲ یا ۴ کیلو هرتز در محدده ۷۵ تا ۱۱۰ یا ۱۲۰ دسی بل استفاده می‌شود. هرگاه سیگنال‌ها از طریق پروب گوش وارد شد، تست رفلکس آکوستیک نیز برای همان گوش انجام خواهد شد.
بررسی فیزیولوژی اندازه‌گیری رفلکس آکوستیک
درک و داشتن اطلاعات کافی درباره اتفاقات فیزیولوژیکی ایجاد شده در قوس رفلکس آکوستیک به منظور تفسیر دقیق اندازه‌گیری‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند. عصب های‌آوران و وابران هر دو در کنار هم به یک محرک دنیای بیرون پاسخ می‌دهند. عصب های‌آوران اطلاعات به دست آمده از گیرنده‌های حسی مانند گوش را به مغز که به عنوان سیستم عصبی مرکزی شناخته می‌شود، منتقل می‌کنند.
عصب وابران به عنوان یک واکنش، با دریافت اطلاعات از سیستم‌های عصبی آن‌ها را عضلات استاپدیوس منتقل می‌کند. بر اساس تحقیقات انجام شده، رفلکس رکابی یک مسیر غالب برانگیخته صدا است که با توجه به رفتار ماهیچه‌های رکابی انجام می‌شود.
محرک‌های تولید‌کننده صدای با شدت بالا زمانی که به حلزون گوش می‌رسند موجب تحریک عصب شنوایی می‌شوند که این کار منجر به انتقال اطلاعات به VCN همان طرف خواهد شد. در این بخش، اطلاعات به هسته عصب صورت انتقال داده می‌شود تا در عصب‌های حرکتی که به ماهیچه‌های استاپدیوس می‌روند، عمل کند. در ادامه اطلاعات در مسیر‌های متقاطع به هسته عصب صورت گوش طرف مقابل نیز حرکت کرده و موجب انقباض در عضله استاپدیوس آن می‌شود.
با انجام این کار، عضله رکابی باعث می‌شود تا استخوان رکابی به سمت عقب کشیده شده و در نهایت منجر به سفت شدن زنجیره استخوانی می‌شود. در این حالت از توان پذیرش گوش میانی کاسته شده که می‌توان آن را در بخش گوش خارجی اندازه‌گیری کرد.
هرچند عملکرد رفلکس گوش میانی محافظت شده به نظر می‌رسد اما نمی‌تواند در برابر صداهای بلند یا عوامل تحریک بسیار بالا، محافظت کافی را ایجاد کند. با این حال، هرگاه عضلات رکابی منقبض شوند، صدای وابسته به فرکانس ضعیف‌تر می‌شود.
نحوه تفسیر تست رفلکس آکوستیک
رفلکس آکوستیک معمولاً در فرکانس‌های ۵۰۰ هرتز، ۱، ۲ و ۴ کیلو هرتز اندازه‌گیری می‌شود. علاوه بر این شدت‌های مختلف هم به همان گوش مربوطه و هم در گوش دیگر نیز اندازه‌گیری می‌شوند. در برخی موارد مانند انجام آزمایش کودکان از سیگنال‌های نویز استفاده خواهد شد.
برای انجام ارزیابی تشخیصی از چندین سطح صدا برای بررسی میزان کل آستانه به کار برده می‌شود این در حالی است که انجام غربالگری سریع در یک فرکانس و یک شدت صورت می‌گیرد. به طور معمول، رفلکس آکوستیک گوش مورد بررسی در شدت محرک ۷۰ تا ۹۰ DBHL اندازه‌گیری می‌شود.
در این حالت علاوه بر بررسی شدت صدا که موجب تشخیص رفلکس نیز می‌شود، شکل منحنی آزمایش مشاهده‌ای درباره آسیب‌شناسی گوش میانی نیز ارائه خواهد شد. این نتایج می‌تواند شامل بزرگی انحراف، زمان انقباض ماهیچه و درجه گرادیان منحنی در نقطه آغاز و انتها شود.
برای ثبت نتایج مراجعه‌کننده ساکت و بی‌حرکت در حالیکه هدفون بر روی یک گوش و پروب تمپانومتری را در گوش دیگر خود دارد، می‌نشیند.
اندازه‌گیری‌ها بر اساس رفلکس آکوستیک همان طرف (ثبت رفلکس در گوش دریافت‌کننده محرک صوتی ارائه شده از پروب) و طرف مقابل (ثبت پاسخ توسط پروب و گوش مقابل با ارائه محرک صوتی در هدفون گوش دیگر) درج خواهد شد.
می‌توان نتایج به دست آمده از ناهنجاری‌های آستانه رفلکس عضله استاپدیوس را به صورت جدول زیر عنوان کرد:
| پروب راست | پروب چپ | نتیجه |
همان طرف طرف مقابل | طبیعی طبیعی | طبیعی طبیعی | طبیعی |
همان طرف طرف مقابل | غیر طبیعی طبیعی | طبیعی طبیعی | ضایعه مسیر آوارن |
همان طرف طرف مقابل | غیر طبیعی طبیعی | طبیعی غیر طبیعی | ضایعه مسیر وابران مانند ناهنجاری گوش میانی یا فلج عصب هفتم |
همان طرف طرف مقابل | غیر طبیعی غیر طبیعی | طبیعی طبیعی | ضایعه مسیر آوارن، ضایعه عصب هشتم با نقص شنوایی کافی که منجر به نوروم دهلیزی شده و رفلکس استاپدیوس نمی‌تواند رخ دهد. |
همان طرف طرف مقابل | غیر طبیعی طبیعی | غیر طبیعی غیر طبیعی | اتواسکلروز |
همان طرف طرف مقابل | غیر طبیعی غیر طبیعی | غیر طبیعی غیر طبیعی | ناهنجاری‌های ساقه مغز یا بیماری دو طرفه گوش میانی |
نتایج به دست آمده از ارزیابی تست رفلکس اکوستیک در تنظیم سمعک نقش مؤثری دارند، بدین صورت که اگر میزان تقویت سمعک کم باشد، فرد نمی‌تواند صدا‌ها را بشنود و از طرفی افزایش مقدار آن موجب می‌شود تا فرد از شنیدن صداهای آزاردهنده شکایت کند.
عوامل مؤثر در اندازه‌گیری رفلکس آکوستیک
برخی از فاکتور‌ها مانند موارد زیر می‌توانند در تعیین نتایج نهایی آزمایش رفلکس آکوستیک نقش داشته باشند که عبارتند از:
- انواع مختلف کم شنوایی یا وجود اختلال در میزان شنوایی
- سن بیمار
- جنسیت
- نوع محرک تولید کنده صدا
- مصرف برخی از دارو‌های تأثیرگذار بر سیستم عصبی مرکزی (مغز)
- مدت زمان ارائه محرک
- وارد شدن محرک از طریق همان طرف گوش یا طرف مقابل با این ویژگی که آستانه‌های همان طرفی به دلیل داشتن مسیر عصبی کوتاه‌تر تأثیر بهتری خواهند داشت.
کلام آخر
هرگاه عضلات استاپدیوس توسط ایجاد یک صدای بلند رسیده به گوش، منقبض شوند، رفلکس آکوستیک رخ می‌دهد. این در حالی است که اگر صدای بلند به صورت همزمان به هر دو گوش برسد، ماهیچه‌های استاپدیوس در هر دو سمت انقباض پیدا کرده و باعث خم شدن بخش قدامی استخوان رکابی شده و در نهایت منجر به سفت شدن زنجیره استخوانی می‌شود. نتایج به دست آمده از تست رفلکس آکوستیک به عنوان بخشی از سنجش شنوایی به خصوص در کودکان شناخته می‌شود.
