محدوده‌ی شنوایی انسان، که به‌عنوان توانایی گوش انسان در درک صداها شناخته می‌شود، یکی از شگفتی‌های بدن است. شنوایی گوش انسان به ما امکان می‌دهد تا از صدای پرندگان تا غرش رعد را درک کنیم، اما محدوده‌ی شنوایی گوش با محدودیت‌هایی همراه است. این محدوده معمولاً بین 20 تا 20,000 هرتز و شدت صفر تا 180 دسی‌بل تعریف می‌شود. عواملی مانند افزایش سن یا بیماری‌هایی مانند تأثیر کم‌کاری تیروئید در بارداری بر شنوایی جنین می‌توانند این توانایی را تحت تأثیر قرار دهند و بر کیفیت شنوایی اثر بگذارند.
تفاوت‌های شنوایی در سنین مختلف (نوزادان، بزرگسالان، سالمندان)
شنوایی در سنین مختلف تغییرات قابل‌توجهی دارد:
- نوزادان؛ محدوده‌ی شنوایی گوش در نوزادان بسیار حساس است و صداهای با فرکانس بالا را به‌خوبی تشخیص می‌دهند، اما ممکن است به دلیل نارسایی‌های مادرزادی مانند تأثیر کم‌کاری تیروئید در بارداری، شنوایی جنین دچار مشکل شود.
- بزرگسالان؛ شنوایی گوش انسان در بزرگسالی معمولاً در بهترین حالت خود قرار دارد، اما قرار گرفتن در معرض صداهای بلند می‌تواند به کاهش تدریجی محدوده‌ی شنوایی انسان منجر شود.
- سالمندان؛ با افزایش سن، پدیده‌ی پیرگوشی باعث کاهش توانایی شنیدن صداهای با فرکانس بالا در محدوده‌ی شنوایی گوش می‌شود.
عوامل مؤثر بر کاهش یا تقویت حس شنوایی
عوامل متعددی بر محدوده‌ی شنوایی انسان تأثیر می‌گذارند:
- عوامل محیطی؛ قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض صداهای بلندتر از 85 دسی‌بل می‌تواند به شنوایی گوش انسان آسیب برساند.
- بیماری‌ها؛ شرایطی مانند عفونت‌های گوش یا بیماری‌های متابولیک می‌توانند محدوده‌ی شنوایی گوش را کاهش دهند. برای اطلاعات بیشتر، مطالعه‌ی آشنایی کامل با شنوایی‌سنجی توصیه می‌شود.
- تقویت شنوایی؛ استفاده از سمعک یا روش‌های درمانی مانند کاشت حلزون می‌تواند به بهبود شنوایی کمک کند.
محدوده‌ی شنوایی انسان چند دسی‌بل است؟
انسان در طول عمر خود در معرض صداهای بسیار بلند قرار می‌گیرد. این امر باعث آسیب تدریجی به گوش داخلی و کاهش اندک‌اندک قدرت شنوایی می‌شود. به همین دلیل، افراد در سنین جوانی شنوایی بهتری دارند و با افزایش سن، از قدرت شنوایی آن‌ها کاسته می‌شود.
در حالت طبیعی، بسامد شنیداری انسان (به لحاظ فرکانس صدا) بین 20 تا 20,000 هرتز قرار دارد. دامنه‌ی طبیعی شنوایی انسان به لحاظ بلندی یا همان شدت صدا بین صفر تا 180 دسی‌بل است. باید خاطرنشان کرد که شدت صدای بیش از 85 دسی‌بل باعث آسیب به گوش داخلی می‌شود و باید از قرار گرفتن در معرض صداهای بلندتر از این حد پرهیز کرد.
با افزایش سن، به‌تدریج توانایی شنیدن صداهای با فرکانس بالا از دست می‌رود. به‌عنوان نمونه، در افراد میانسال انتظار می‌رود که بیشترین فرکانس قابل‌شنیدن در حدود 14,000 هرتز باشد. پیرگوشی یا کم‌شنوایی با افزایش سن، یک امر طبیعی یا فیزیولوژیک محسوب می‌شود. در واقع، در طول عمر فرد، عوامل محیطی یا برخی شرایط پزشکی و بیماری‌ها، از قدرت شنوایی فرد کم می‌کنند.
چگونه صدا را می‌شنویم؟
محدوده‌ی شنوایی حیوانات با انسان متفاوت است، اما مکانیسم شنیدن آن‌ها بسیار شبیه انسان است. هر عاملی که باعث به حرکت درآمدن هوا شود و مولکول‌های هوا را جابه‌جا کند، صدا دارد. به عبارت دیگر، صدا عبارت است از حرکت یا لرزش هوا. البته در برخی موارد، صدا از حرکت آب یا زمین نیز ناشی می‌شود.
به بیان ساده، این حرکت یا لرزش هوا توسط گوش خارجی دریافت می‌شود. گوش خارجی آن را به گوش میانی منتقل می‌کند. حرکات استخوانچه‌های گوش میانی باعث ایجاد امواج و لرزش در مایع موجود در گوش داخلی می‌گردد. سلول‌های موجود در حلزون شنوایی، حرکت این مایع را به سیگنال‌های عصبی تبدیل کرده و در اختیار عصب شنوایی قرار می‌دهند. عصب شنوایی این سیگنال‌ها را به مغز می‌برد و ما صدا را می‌شنویم.The Human Hearing Range
جدول: مقایسه‌ی محدوده‌ی شنوایی انسان و حیوانات
| موجود | محدوده‌ی فرکانس (هرتز) | شدت صدا (دسی‌بل) |
|---|---|---|
| انسان | 20 تا 20,000 | 0 تا 180 |
| سگ | 40 تا 60,000 | 0 تا 130 |
| گربه | 45 تا 64,000 | 0 تا 120 |
| خفاش | 2,000 تا 110,000 | 0 تا 110 |
دکتر ویلیام کلارک، متخصص شنوایی‌شناسی از دانشگاه واشنگتن، می‌گوید:
محدوده‌ی شنوایی انسان به‌طور طبیعی با افزایش سن کاهش می‌یابد، اما با مراقبت‌های مناسب و اجتناب از صداهای بلند، می‌توان این روند را کند کرد.
انسان توانایی شنیدن چه فرکانس‌هایی را دارد؟
صداهایی که فرکانس آن‌ها بیش از حد توانایی شنیدن انسان است، با نام فراصوت یا اولتراسوند (ultrasound) شناخته می‌شوند. برعکس، صداهایی که فرکانس آن‌ها کمتر از محدوده‌ی شنوایی انسان است، با عبارت زیرصوت یا infrasound نام‌گذاری می‌شوند.
پیش از این ذکر شد که فرکانس امواج صوتی در زیر یا بم بودن صدا تأثیر می‌گذارد. اگرچه انسان قادر به شنیدن امواج صوتی بین 20 تا 20,000 هرتز است، اما بیشتر صداهایی که انسان با آن‌ها سروکار دارد، مانند صدای سایر افراد، در محدوده‌ی باریکی از فرکانس‌های پایین قرار دارد.
به‌عنوان نمونه، بالاترین فرکانس صدا که از حنجره‌ی یک انسان خارج می‌شود (یعنی یک خواننده‌ی سوپرانو) در حدود 2,048 هرتز است. پایین‌ترین نتی که یک خواننده‌ی باس می‌تواند تولید کند، فرکانسی در حدود 64 هرتز دارد. تاکنون کمترین فرکانس صدای ضبط‌شده از انسان نیز به یک خواننده‌ی انگلیسی تعلق دارد و فرکانسی در حدود 0.189 هرتز دارد. شایان ذکر است که این فرکانس برای انسان قابل‌شنیدن نیست و فقط لرزش ناشی از آن قابل‌احساس است.
صداهای گوناگون در کجای محدوده‌ی شنوایی انسان قرار می‌گیرند؟
اگر تاکنون از نزدیکی یک دکل فشار قوی برق عبور کرده باشید، شاید متوجه صدای آن شده باشید. این صدا در حدود 50 تا 60 هرتز فرکانس دارد و فقط کمی بالاتر از کف محدوده‌ی شنوایی انسان است.
در نقطه‌ی مقابل، سوت ویژه‌ی سگ قرار دارد. وقتی در این سوت دمیده می‌شود، ما به‌عنوان انسان، صدایی مانند یک هیسِ خفیف می‌شنویم. این در حالی است که سگ‌ها صدایی مانند زنگ خطر دزدگیر بانک‌ها به گوششان می‌رسد. فرکانس صدای سوت ویژه‌ی سگ بالاتر از محدوده‌ی شنوایی انسان قرار دارد، اما در محدوده‌ی شنوایی حیوانات است.
شاید دانستن این‌که صداهایی که در زندگی روزمره شنیده می‌شوند، در کجای محدوده‌ی شنوایی انسان به لحاظ شدت صدا قرار می‌گیرند، خالی از لطف نباشد. صداهایی مانند:
- مکالمه‌ی عادی؛ در حدود 60 دسی‌بل
- صداهای ناشی از ترافیک و عبورومرور وسایل نقلیه؛ نزدیک به 85 دسی‌بل
- کنسرت موسیقی؛ در حدود 105 دسی‌بل
- صدای آژیر آمبولانس؛ نزدیک به 120 دسی‌بل
- صدای ناشی از آتش‌بازی و مواد محترقه؛ در حدود 130 دسی‌بل
محدوده‌ی شنوایی در افراد مبتلا به کم‌شنوایی
محدوده‌ی شنوایی در کسانی که دچار کم‌شنوایی هستند، دچار تغییر شده است. در بیشتر این افراد، ابتدا قدرت شنیدن صداهای با فرکانس بالا کاهش می‌یابد. به‌عنوان نمونه، صدای پرندگان یا قسمتی از صدای برخی از سازهای موسیقی مانند فلوت، جزو نخستین صداهایی هستند که این افراد قدرت شنیدن آن‌ها را از دست می‌دهند.
در صورتی که نسبت به قدرت شنوایی فردی تردید وجود دارد، باید او را راهنمایی کرد که به یک کارشناس شنوایی‌سنجی مراجعه کند. این کارشناس برای او تست شنوایی انجام می‌دهد. در این تست، مرزهای بسامد شنیداری و محدوده‌ی شدت صداهایی که شنیده می‌شود، مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.
در تست شنوایی، صداهایی با فرکانس‌های گوناگون و شدت‌های مختلف، به‌طور معمول، از راه یک هدفون برای فرد پخش می‌شود. هرگاه فرد صدا را می‌شنود، با دست یا با فشار دادن یک دکمه، شنیدن صدا را به آگاهی کارشناس شنوایی‌سنجی می‌رساند. بدین ترتیب، نموداری از محدوده‌ی شنوایی فرد به‌دست می‌آید.
بر اساس این‌که نتایج این تست در افراد سالم چه نتایجی دارد، کارشناس شنوایی‌سنجی می‌تواند متوجه شود که آیا فرد به کم‌شنوایی مبتلاست یا خیر. اگر فرد به کم‌شنوایی مبتلا باشد، بهتر است برای تشخیص دقیق علت این افت شنوایی به پزشک متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کند.
پزشک معالج بر پایه‌ی معاینه‌ی دقیق گوش و شاید انجام تست‌های بیشتر، نوع کم‌شنوایی بیمار را مشخص می‌کند. بر اساس نوع کم‌شنوایی و علت بروز این مشکل، راهکارهای درمانی متنوعی وجود دارد. این راهکارهای درمانی از تمیز کردن کانال گوش با میکروساکشن تا کاشت حلزون گوش متغیر است.
شنوایی گوش انسان، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین حواس، نقش کلیدی در زندگی روزمره ایفا می‌کند. محدوده‌ی شنوایی انسان با افزایش سن یا به دلیل عوامل محیطی و بیماری‌ها ممکن است کاهش یابد، اما با انجام تست‌های شنوایی‌سنجی و مراقبت‌های مناسب، می‌توان از شنوایی گوش انسان محافظت کرد. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره‌ی روش‌های تشخیص و درمان، مطالعه‌ی آشنایی کامل با شنوایی‌سنجی و مشاوره با متخصصان توصیه می‌شود.
1 دیدگاه دربارهٔ «محدوده‌ی شنوایی انسان و شنوایی گوش انسان در سنین مختلف»
خوب است استفاده کردم تشکر