جرم گوش چیست؟ علت زیاد شدن جرم گوش

برای درک بهتر اینکه جرم گوش چیست، باید بدانیم این ماده ترکیبی از چربی‌ها، سلول‌های مرده پوست و ترشحات غدد داخل گوش است که به‌صورت طبیعی از گوش خارج می‌شود. با این حال، علت زیاد شدن جرم گوش می‌تواند به عواملی مانند شکل خاص مجرای گوش، استفاده مداوم از هدفون یا هدفون‌های سیلیکونی، و حتی افزایش سن مربوط باشد.

در این شرایط، اگر احساس گرفتگی یا کاهش شنوایی داشتید، از روش‌های خانگی بدون تجویز پزشک استفاده نکنید. بهترین روش درمان جرم گوش، مراجعه به متخصص گوش و استفاده از قطره‌های نرم‌کننده یا شستشوی ایمن گوش است تا از آسیب به پرده گوش جلوگیری شود.

جرم گوش دو خاصیت دارد:

• نرم کردن پوست کانال شنوایی
• محافظت مجرای گوش در برابر ورود باکتری ها (به دلیل خاصیت ضدباکتری)

اگر جرم گوش، به اندازه تولید شود، مشکلی پیش نمی آید. تولید بیش از حد جرم گوش گاهی به انسداد نسبی یا کامل کانال گوش منجر می شود. در این صورت مشکلاتی برای فرد پیش می آید. افت شنوایی و وزوز گوش از جمله این مشکلات تلقی می شود. در این نوشتار به بررسی مشکلات گوش جرم ساز و درمان آنها پرداخته شده است.

به نقل از کلینیک مایو (Mayo Clinic):

جرم گوش از گوش محافظت می‌کند، اما تجمع بیش از حد آن می‌تواند منجر به کاهش شنوایی و درد شود.

جرم گوش چیست؟

ماده طبیعی ترشح شده توسط گوش برای حفاظت گوش در برابر خشکی و باکتری ها را جرم گوش می نامند. هنگام جویدن غذا، فک ها حرکت می کنند. تحرک فک ها باعث حرکت جرم گوش در کانال شنوایی به سمت خروجی آن می شود. وقتی جرم در گوش به خروجی کانال گوش می رسد، خشک می شود و به صورت پوسته هایی فرو می ریزد.

جرم گوش توسط گوش خارجی تولید می شود، نه درون گوش. سلول های مرده پوست، موهای کنده شده و ترشحات غدد مربوطه در کانال گوش باعث شکل گیری جرم گوش می شوند.

جرم گوش که به عنوان سرومن نیز شناخته می‌شود، یک ماده مومی شکل است که توسط غدد موجود در کانال گوش تولید می‌شود و نقش مهمی در حفظ سلامت و عملکرد گوش دارد. جرم در گوش از ترکیبی از سلول‌های مرده پوست، ترشحات غدد سرومینوس و فولیکول‌های مو تشکیل شده است.

وظیفه اصلی جرم گوش محافظت از ساختارهای ظریف گوش است. این ماده به عنوان یک روان کننده طبیعی عمل می‌کند و از خشک شدن مجرای گوش و ایجاد خارش یا ناراحتی جلوگیری می‌کند. همچنین باعث به دام انداختن گرد و غبار، آلودگی و سایر ذرات خارجی می‌شود و از رسیدن آنها به قسمت‌های عمیق‌تر گوش جلوگیری می‌کند. علاوه‌براین، دارای خواص ضد باکتریایی و ضد قارچی است که به محافظت از گوش در برابر عفونت کمک می‌کند.

تولید جرم گوش یک فرآیند عادی و مداوم است که معمولاً از قسمت‌های داخلی مجرای گوش به سمت گوش خارجی حرکت می‌کند و هرگونه آلودگی به دام انداخته را، با خود حمل می‌کند. همانطور که جرم در گوش به بیرون منتقل می‌شود، به تدریج خشک شده و پوسته پوسته می‌شود یا در طول حمام کردن یا دوش گرفتن معمولی شسته می‌شود.

فشرده شدن جرم گوش چه مفهومی دارد؟

در گوش جرم ساز تولید جرم گوش بیش از حد طبیعی انجام می شود. وقتی تجمع جرم گوش به اندازه ای برسد که باعث ایجاد علائم شود، به آن فشردگی جرم گوش گفته می شود.

شایان ذکر است که بیشتر مردم اصلا نیاز ندارند که جرم گوش خود را پاک کنند. کارکرد گوش به گونه ای است که خودش پاکیزه باقی می ماند. اگر از گوش پاک کن یا وسایل دیگر برای تمیز کردن گوش استفاده شود، این امر فشردگی جرم در گوش را تشدید می کند و به ایجاد علائم منجر می شود.

گوش جرم ساز با چه علائم و عوارضی ممکن است مواجه شود؟

اگر جرم زیاد در گوش تولید و فشرده شود و به آن توجه نگردد، علائمی پدید می آید و به تدریج بدتر می شود. برخی از علائم گوش جرم ساز عبارتند از:

1. افت شنوایی
2. آزردگی گوش
3. احساس سنگینی درون گوش
4. گوش درد
5. منگی و گیجی
6. وزوز گوش

گاهی جرم گوش به حدی زیاد است که پزشک نمی تواند پرده گوش و وضعیت گوش میانی را مشاهده کند. این امر گاهی باعث می شود یک بیماری مهم گوش میانی دیده نشود و از درمان بموقع آن غفلت شده، بیمار دچار عوارض آن بیماری شود.

جرم گوش در حالت طبیعی چه رنگی دارد؟

وقتی درباره رنگ جرم گوش صحبت می شود، باید نخست دانست منظور جرم گوش تازه (خیس) است یا جرم گوش خشک شده.

رنگ جرم گوش تازه در طیف وسیعی متغیر است از جمله:

• زرد روشن
• زرد پررنگ یا عسلی
• نارنجی
• قهوه ای

جرم گوش تازه چسبناک است. جرم گوش خشک به رنگ خاکستری یا مایل به سفید است. جرم گوش خشک به صورت پوسته در می آید.

با گذشت زمان، جرم گوش، چه تازه، چه خشک، تیره می گردد. به نظر می رسد گرد و غبار عامل تیره شدن جرم در گوش با مرور زمان باشد.

جرم گوش در چه حالتی غیرطبیعی است؟

اگر جرم گوش بیشتر حالت مایع به خود بگیرد، و به رنگ سفید یا مایل به سبز (چرک مانند) باشد و فرد صبح که از بالش سر برمی‌دارد، بالش را آغشته به آن بیابد، باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه نماید. همچنین وجود خون در جرم در گوش یا سیاه بودن آن باید فوری با پزشک در میان گذاشته شود.

علل و علائم گوش جرم ساز

تولید و تجمع بیش از حد جرم گوش در کانال گوش ممکن است باعث ایجاد یک یا برخی از علائم زیر شود:

• احساس پر بودن و/یا فشار در گوش
• گوش درد
• اختلال در شنیدن که ممکن است در صورت عدم درمان بدتر هم بشود
• شنیدن صدای زنگ در گوش که به آن وزوز گوش گفته می شود
• احساس خارش در گوش
• خروج ترشحات از گوش یا بوی بد از گوش
• منگی و گیجی

تشخیص گوش جرم ساز

همه جرم گوش دارند اما فقط برخی افراد گوش شان جرم ساز است. چنین به نظر می رسد که در حدود 10 درصد کودکان و 5 درصد بزرگسالان به گوش جرم ساز مبتلا هستند.

به نظر می رسد شیوع گوش جرم ساز نزد افراد زیر بیشتر باشد:

1. کسانی که از سمعک یا از هر گونه وسایل دیگر استفاده می کنند که در کانال گوش قرار می گیرد
2. افرادی که گوش آنها موی فراوان دارد
3. کسانی که به بیماری یا شرایط خاص پوستی مبتلا هستند
4. افرادی که گوش پاک کن یا اجسام دیگر در کانال گوش خود فرو می برند
5. افراد سالخورده
6. کسانی که به عقب ماندگی نموی مبتلا هستند
7. افرادی که شکل کانال گوش آنها به صورتی است که امکان خروج طبیعی جرم در گوش را فراهم نمی نماید

بدیهی است که هر پزشکی با شنیدن شرح حال و نگاه انداختن به کانال گوش هر فرد می تواند به تشخیص گوش جرم ساز برسد.^{Earwax Blockage}

گوش جرم ساز در کودکان

فقط بیرون گوش کودکان را با حوله یا پارچه تمیز کمی نمناک تمیز کنیم. اگر کودکی زیاد گوش خود را لمس می کند یا می خاراند، یا به نظر می رسد به خوبی نمی شنود، باید با پزشک مشورت کرد.

درمان جرم گوش چیست؟

راه های زیادی برای رفع جرم گوش وجود دارد که در ادامه به بررسی درمان گوش جرم ساز و جرم گوش در خانه و توسط پزشک می پردازیم.

درمان خانگی جرم گوش

برای پاکیزه کردن کانال گوش لازم نیست چیزی درون کانال گوش فرو برده شود. کافی است با یک حوله یا پارچه تمیز فقط بیرون گوش تمیز گردد.

اگر با اقدام فوق، گوش جرم ساز تمیز نشد می توان از محلول های ویژه حل کردن جرم گوش (محلول شستشوی گوش) استفاده کرد. موارد زیر می توانند در این زمینه راهگشا باشند:

• روغن بچه
• گلیسیرین
• قطره گوش بر پایه آب اکسیژنه یا سایر پراُکسیدها
• محلول نمکی برای شستشو

از فقط یکی از محلول های فوق، چند قطره داخل گوش درگیر چکانده می شود. سپس شخص برای مدت چند دقیقه به پهلوی مخالف دراز می کشد. بدین ترتیب، محتویات گوش درگیر فرصت کافی می یابد که خیس بخورد. به طور معمول، با بلند شدن فرد، جرم گوش فشرده شده از گوش به تدریج خارج می شود. البته در گوشی که دچار مشکل پارگی پرده گوش، عفونت گوش میانی، یا بیماری گوش خارجی باشد نباید از این روش ها استفاده کرد.^{Earwax Buildup and Blockage}

به نقل از Cleveland Clinic، مرکز تخصصی بیماری‌های گوش و حلق و بینی:

شست‌وشوی گوش با آب گرم یا محلول نمکی زیر نظر پزشک، ایمن‌ترین روش برای حذف جرم گوش است.

کارهایی که نباید در خانه برای رفع جرم در گوش انجام داد

از هیچ گونه وسیله ای که در گوش فرو می رود از جمله برخی از انواع مکنده ها، برای درمان خانگی گوش جرم ساز استفاده نکنید.

گاهی برخی توصیه های غیرعلمی مانند فرستادن دود سیگار به گوش شنیده می شود. این کار خطرناک است و حتی ممکن است با عوارضی دیگر همراه باشد.

درمان گوش جرم ساز توسط پزشک

پزشک برای درمان تجمع جرم گوش ممکن است نخست از همین محلول های شستشوی گوش تجویز کند و از بیمار بخواهد پس از استفاده از آنها به مطب بیاید. سپس پزشک با وسایل تخصصی که برای تمیز کردن یا مکش کانال گوش تولید شده، جرم اضافی را از گوش خارج می نماید.

به نقل از انجمن گوش و حلق و بینی آمریکا (AAO-HNS Foundation):

حدود ۱۲ میلیون نفر در ایالات متحده هر سال به دلیل تجمع جرم گوش به پزشک مراجعه می‌کنند.

دکتر علی کوهی دانش آموخته رشته فوق تخصصی جراحی گوش و حلق و بینی از دانشگاه استنفورد آمریکا آماده پذیرش بیماران مبتلا به گوش جرم ساز در کلینیک خود در تهران هستند.

پیشگیری از تجمع و فشردگی در گوش جرم ساز

هیچ چیزی را نباید برای پاک کردن گوش در آن فرو برد. از گوش پاک کن در داخل کانال گوش نباید استفاده کرد. گوش پاک کن برای تمیزی لاله گوش (نه کانال گوش) طراحی شده است.

برخی افراد گوش جرم ساز دارند. این افراد مجبور هستند سالی یک بار برای شستشوی گوش به پزشک مراجعه کنند. اگر جرم گوش بیش از این حد است، باید با پزشک متخصص گوش و حلق و بینی مشورت نمایید.

حال که می‌دانیم جرم گوش چیست و چه نقشی در محافظت از گوش دارد، باید توجه کنیم که علت زیاد شدن جرم گوش معمولاً ناشی از تمیز کردن نادرست یا استفاده طولانی از وسایل درون‌گوشی است. بهترین راه برای درمان جرم گوش، مراجعه به پزشک متخصص گوش و استفاده از محلول‌های مخصوص است، نه فروبردن اجسام به داخل مجرای گوش که ممکن است آسیب‌زا باشد.