میگرن تعادلی یا میگرن وستیبولار چیست و چه علائمی دارد؟
میگرن همیشه و فقط به معنای سردرد نیست. برخی از انواع میگرن وجود دارند که به طور کلی سردرد جزو علائم آنها به شمار نمی‌رود و میگرن تعادلی یا وستیبولار(migraine vestibular) یکی از آنهاست.
دو نوع میگرن مشهور که مردم بیشتر آنها را می‌شناسند و با سردرد همراه هستند با دو نام زیر شناخته می‌شوند:
- میگرن معمولی یا میگرن شایع
- میگرن کلاسیک
تردیدی نیست که دو میگرن نامبرده که با سردرد همراه هستند، بسیار شایع بوده و میگرن تعادلی که یکی از انواع بدون سردرد از میگرن تلقی می‌شود، شیوع کمی دارد. در این مقاله با میگرن تعادلی یا وستیبولار آشنا شده و سپس درباره تشخیص و درمان این بیماری بیشتر می‌خوانید.
میگرن چیست؟
میگرن سردرد نیست. در واقع، میگرن شرایطی است که با نوعی تغییر در احساس همراه است و فرد را آزار می‌دهد. میگرن در هر سنی ممکن است رخ دهد و احتمال آن وجود دارد که میگرن، هر عضوی از بدن را درگیر نماید.
به عنوان نمونه، ممکن است یک کودک به گونه‌ای از میگرن گرفتار شود که علامت آن، چرخه تکرار شونده استفراغ است. میگرن شکمی ممکن است در کودکان با درد شکم و اسهال خود را نشان دهد. البته در بزرگسالان هم احتمال بروز میگرن شکمی وجود دارد اما این بیماری در بزرگسالان با نام دیگری شناخته می‌شود. میگرن شکمی در بزرگسالان به سندروم روده تحریک پذیر یا همان IBS مشهور است که مخفف این عبارت انگلیسی است: Irritable Bowel Syndrome
شاید این مثال‌ها بهتر مفهوم میگرن را مشخص نماید. میگرن می‌تواند به صورت همان بیماری حرکت یا motion sickness بروز پیدا کند. به عبارت دیگر، فرد به جای احساس تعارض در حرکت دچار تهوع می‌شود. به چنین حالتی میگرن گفته می‌شود.
یا گاهی اوقات ممکن است درد در صورت یا درد در برخی از مفاصل بدن احساس شود، بدون این که سردرد وجود داشته باشد. این موارد هم به احتمال زیاد انواع دیگری از میگرن هستند.
اکنون پس از تشریح میگرن و مفهوم آن در پزشکی به میگرن تعادلی پرداخته می‌شود.
میگرن تعادلی یا وستیبولار چیست؟
به طور کلی، عبارت میگرن تعادلی، در بین همه مجامع بین المللی و علمی، به عنوان نوعی از میگرن که با سرگیجه و علائم مرتبط با تعادل همراه است، شناخته می‌شود. مدت بروز علائم بسیار متفاوت است.
در برخی از بیماران میگرن تعادلی یا همان میگرن وستیبولار فقط چند ثانیه یا دقیقه طول می‌کشد. برعکس بیمارانی هم هستند که علائم میگرن تعادلی را برای چندین روز تحمل می‌کنند. در بیشتر افراد به طور معمول میگرن وستیبولار برای مدت چند دقیقه تا چند ساعت به درازا می‌انجامد.
تقریبا در همه موارد میگرن تعادلی با سردرد همراه نیست. البته در نیمی از افراد میگرن تعادلی به دنبال خود با سردرد همراه می‌شود. علاوه بر اضافه شدن سردرد به علائم میگرن تعادلی، احتمال افزوده شدن مشکلات بینایی یا چشمی، در ادامه میگرن تعادلی وجود دارد.
علائم میگرن تعادلی یا وستیبولار را بیشتر بشناسیم
هم اکنون پس از تشریح کلیات مربوط به میگرن تعادلی، درباره علائم این بیماری اطلاعات بیشتری بیان می شود. علائم میگرن تعادلی به شرح زیر هستند:
- تهوع
- استفراغ
- عرق سرد
- گر گرفتگی
- اسهال
- تغییرات بینایی
و از همه مهم‌تر و شایع‌تر:
- سرگیجه و احساس عدم تعادل
شاید لازم باشد درباره تغییرات بینایی بیشتر شرح داده شود. به هر مشکلی که در بینایی یا حرکات چشم به وجود بیاید این عبارت اطلاق می‌شود مانند:
- تاری دید
- احساس اجسام یا نورهای چشمک زن در اطراف خود
- عدم توانایی تطبیق دید در فواصل گوناگون
آیا میگرن تعادلی با علائم دیگری هم همراه است؟ پاسخ به این سوال مثبت است. علائم زیر با شیوع کمتر، ممکن است در افراد مبتلا به بیماری میگرن تعادلی، دیده شود.
- اختلال در تمرکز یا حواس پرتی که تقریبا غیر قابل توجیه است
- عدم توانایی در تحمل نورهای درخشان و فضاهای بسیار روشن
- عدم تحمل یا کاهش تحمل فرد نسبت به صداهای بلند
علائم عمومی و غیر اختصاصی زیر در بسیاری از افرادی که درگیر میگرن تعادلی هستند، دیده می‌شود اما این علائم بسیار عمومی هستند و نشان دهنده اختصاصی بیماری خاصی نیستند مانند:
- بی حالی مفرط
- خستگی غیر قابل توجیه و به طور معمول، خستگی زیاد
- نیاز شدید به خواب
چه کسی باید به بیماری میگرن تعادلی یا وستیبولار شک کند؟
شایع‌ترین دلیل سرگیجه مکرر و خود به خودی میگرن تعادلی است. در واقع، بیماری میگرن تعادلی پس از سرگیجه ناگهانی خوش خیم موقعیتی که با مخفف انگلیسی BPPV یا Benign Paroxysmal Positional Vertigo شناخته می‌شود، به لحاظ شیوع در رتبه دوم قرار دارد.
جالب است بدانید که ده درصد افراد مبتلا به میگرن، به نوع تعادلی آن گرفتار هستند. اگرچه میگرن تعادلی هم مردان هم زنان را می‌تواند دیگر کند اما زنان بیشتر از مردان گرفتار می‌شوند. نسبت زنان به مردان مبتلا به میگرن تعادلی سه برابر است. به عبارت دیگر، تعداد زنان درگیر با علائم میگرن وستیبولار، یا همان میگرن تعادلی، سه برابر مردان درگیر این بیماری است.
این بیماری در همه افراد در هر سنی که باشند، ممکن است رخ دهد. به نظر می‌رسد که وراثت و ژنتیک در ظهور این بیماری نقش داشته باشند، زیرا وقتی یکی از افراد یک خانواده به میگرن تعادلی مبتلاست، احتمال دیده شدن این بیماری، در سایر اعضای آن خانواده بیشتر است.
بیماری های همزمان با میگرن تعادلی یا وستیبولار
همان طور که می‌دانیم، احتمال بروز برخی از بیماری‌ها با هم بیشتر است. احتمال بروز همزمان بیماری منییر (Meniere) و میگرن تعادلی هم بسیار زیاد است. تقریبا نیمی از افراد مبتلا به بیماری منییر، همزمان با حمله منییر، حداقل یک علامت میگرن تعادلی را احساس می‌کنند.
در واقع، در هر بیمار مبتلا به بیماری منییر که علائم وی غیر منتظره و متفاوت است، باید به میگرن تعادلی هم شک داشت.
تشخیص میگرن تعادلی یا وستیبولار
مهم‌ترین نکته در تشخیص میگرن تعادلی شرح حال بیمار است. نکاتی که بیمار یا همراهان بیمار در مورد علائم فرد به پزشک می‌گویند، بیشترین کمک را در راه رسیدن به تشخیص، در خود دارد.
شایع‌ترین بیماری که علائم بیماری سرگیجه ناگهانی خوش خیم موقعیتی یا همان BPPV را تقلید می‌کند، میگرن تعادلی است. به عبارت دیگر، شایع‌ترین بیماری خوش خیمی که می‌تواند علائم سرگیجه ناگهانی خوش خیم موقعیتی را تقلید کند، بیماری میگرن تعادلی است.
حملات میگرن تعادلی به لحاظ زمانی، تفاوت چشمگیری دارند. این حملات ممکن است زمان‌های متفاوتی طول بکشند:
- چند ثانیه
- چند دقیقه
- چند ساعت
- چند روز
همان طور که در بخش‌های قبلی این نوشته گفته شد، سردرد به طور معمول جزو علائم آغاز حمله میگرن تعادلی نیست. اگر پیش از این، برای یک بیمار تشخیص بیماری منییر قطعی شده است، اما علائم همزمان عجیبی مانند شکایت‌های بینایی، فرد را آزار می‌دهد، باید به فکر بروز همزمان میگرن تعادلی و بیماری منییر بود.
در بخش‌های بالا بیان شد که مهم‌ترین علائم بینایی در میگرن تعادلی، عبارتنداز:
- تاری دید
- حساسیت به نور زیاد
همچنین بیماران، در پایان یک حمله ممکن است از خستگی شدید شکایت داشته باشند. متاسفانه گاهی اوقات، میگرن تعادلی با علائمی بسیار شبیه بیماری سرگیجه منییر همراه است.
اما میگرن تعادلی با وجود این که بیماری بسیار نادری نیست اما نام آن برای افراد عادی آشنا نیست. به همین دلیل آن را با نام‌های گوناگونی می‌شناسند. برخی از دیگر نام‌های میگرن تعادلی عبارتنداز:
- سرگیجه میگرنی
- سرگیجه همراه با میگرن
- وستیبولوپاتی (بیماری دستگاه تعادلی) همراه با میگرن
- یا سرگیجه عود کننده
با وجود این باید بدانیم نامی که توسط مجامع بین المللی برای این بیماری پذیرفته شده، میگرن تعادلی است.
درمان میگرن تعادلی یا وستیبولار
میگرن و اختلالات اضطراب و افسردگی بسیار با هم بروز پیدا می‌کنند. منشا مشترکی که بین هر سه بیماری وجود دارد، استرس است. به طور معمول، هر بیمار با یک یا چند عامل محرک برانگیخته می‌شود و علائم میگرن تعادلی در او بروز پیدا می‌کند.
درمان میگرن تعادلی بیشتر روی شناخت و کنترل این عوامل محرک بروز میگرن تعادلی تمرکز دارد. 5 عامل محرک شایع که در بیشتر بیماران بروز علائم میگرن تعادلی را آغاز می‌کنند، عبارتنداز:
- استرس و اضطراب
- مشکلات خواب شامل هم کم خوابی، هم پر خوابی
- گرسنگی و تشنگی؛ نخوردن یک وعده غذایی یا کم نوشیدن آب و سایر مایعات
- محرک های غذایی؛ بسیاری از مواد غذایی ممکن است باعث آغاز علائم شوند که مشهورترین آنها، نوشیدنی‌ها و خوردنی‌های حاوی کافئین است.
- تغییرات هورمونی مانند فرا رسیدن بلوغ جنسی در نوجوانان یا یائسگی در زنان میانسال
البته عوامل محرک به این لیست ختم نمی‌شود و بوهای شدید، تغییرات آب و هوا، دود و سایر عوامل محیطی هم ممکن است در بروز این بیماری، نقش داشته باشند. نخستین مرحله درمان آموزش بیماران و همراهان آنها است. بیماران باید بتوانند عامل محرک را پیدا کنند و شیوه زندگی خود را طوری تغییر دهند که از بروز علائم میگرن تعادلی بپرهیزند.
دکتر علی کوهی فوق تخصص جراحی گوش و حلق و بینی از دانشگاه استنفورد آمریکا در تهران، آماده پذیرش بیماران مبتلا به میگرن تعادلی هستند. برای کسب اطلاعات بیشتر با کلینیک ایشان تماس بگیرید.
منابع: