بیماری‌های التهابی گوش داخلی چیست؟ | راه های درمان التهاب گوش داخلی

از آنجا که این ساختار بسیار ظریف است، تغییرات التهابی در آن به سرعت پیشرفت می‌کنند و در صورت عدم تشخیص به‌موقع بیماری‌های التهابی گوش داخلی، منجر به آسیب دائمی در شنوایی یا تعادل می‌شوند. شناخت ماهیت این بیماری‌ها، علائم اولیه و عوامل موثر در ایجاد آن‌ها، نقش مهمی در پیشگیری و مدیریت عوارض دارد.

انواع ضایعات التهابی در گوش داخلی و ویژگی‌های آن‌ها

ضایعات التهابی گوش داخلی، بسته به علت و شدت التهاب، شکل‌ها و ویژگی‌های متفاوتی دارند. انواع بیماری های گوش داخلی، علاوه بر ساختارهای شنوایی، در بخش‌های مسئول تعادل نیز ایجاد می‌شوند و در صورت پیشرفت، آسیب‌های دائمی بر جای می‌گذارند. شناخت انواع این ضایعات، برای انتخاب روش درمان یا جراحی مناسب اهمیت بالایی دارد.

به نقل از ژورنال بین‌المللی Otolaryngology Research، سال 2022:

التهاب گوش داخلی می‌تواند ناشی از عوامل عفونی یا ایمنی باشد و اگر درمان به‌موقع انجام نشود، ممکن است منجر به کاهش دائمی شنوایی یا مشکلات تعادلی شود.

لابیرینتیت حاد (Acute Labyrinthitis)

لابیرینتیت حاد، یکی از شایع‌ترین انواع التهاب گوش داخلی است که به دنبال عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی ایجاد می‌شود. در این حالت، بافت‌های لابیرینت دچار تورم می‌شوند و مایع التهابی در آن تجمع پیدا می‌کند. این نوع ضایعه اغلب با سرگیجه ناگهانی، کاهش شنوایی موقت و وزوز گوش همراه است. اگر علت آن باکتریایی باشد، روند بیماری سریع‌تر پیشرفت می‌کند و خطر آسیب دائمی بیشتر خواهد بود.

لابیرینتیت چرکی (Suppurative Labyrinthitis)

این نوع التهاب، در اثر گسترش عفونت گوش میانی یا مننژیت به گوش داخلی رخ می‌دهد. در این حالت، چرک و باکتری‌ها وارد لابیرینت شده و باعث تخریب سلول‌های حسی و عصبی می‌شوند. ضایعات ناشی از لابیرینتیت چرکی، بسیار تهاجمی بوده و در اکثر مواقع با کاهش شنوایی شدید و دائمی همراه هستند. ویژگی بارز این ضایعه، حضور مایع چرکی در ساختارهای داخلی گوش است که در تصویربرداری MRI به وضوح دیده می‌شود.

هیدروپس اندولیمفاتیک (Endolymphatic Hydrops)

این ضایعه ناشی از تجمع بیش‌ازحد مایع اندولیمف، در مجاری نیم‌دایره‌ای و حلزون است و در نتیجه التهاب مزمن یا بیماری منییر رخ می‌دهد. هیدروپس باعث افزایش فشار داخلی و ایجاد علائمی مانند وزوز گوش، احساس پر بودن آن و سرگیجه‌های دوره‌ای می‌شود. در معاینات تخصصی، این ضایعه بدون عفونت فعال دیده می‌شود؛ اما التهاب مزمن بافتی، در اطراف مایع تجمع یافته وجود دارد.

فیبروز لابیرینت (Labyrinthine Fibrosis)

فیبروز لابیرینت، یکی از پیامدهای التهاب طولانی‌مدت یا لابیرینتیت چرکی درمان‌نشده است. در این حالت، بافت‌های ملتهب به تدریج با بافت فیبروزه (سخت و غیرقابل ارتجاع)، جایگزین می‌شوند. این تغییر، اختلال دائمی در عملکرد شنوایی و تعادلی را در پی خواهد داشت؛ زیرا مسیرهای طبیعی انتقال سیگنال صوتی و حرکتی مسدود می‌شوند. در سی‌تی‌اسکن، این ضایعه به صورت نواحی متراکم و غیرشفاف دیده می‌شود.^{Labyrinthitis and vestibular neuritis}

لابیرینتیت اوسیفیکان (Labyrinthitis Ossificans)

در این نوع ضایعه، التهاب باعث رسوب مواد معدنی و تبدیل بافت نرم لابیرینت، به بافت استخوانی می‌شود. این وضعیت پس از عفونت‌های شدید باکتریایی یا مننژیت رخ می‌دهد. ویژگی اصلی این ضایعه، از بین رفتن کامل عملکرد حلزون و مجاری نیم‌دایره‌ای است. در تصویربرداری CT، ساختارهای داخلی گوش، به جای ظاهر نرم و پر از مایع، به صورت کاملا استخوانی دیده می‌شوند.

ضایعات خودایمنی (Autoimmune Inner Ear Lesions)

این نوع ضایعه زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن، به اشتباه به بافت‌های گوش داخلی حمله می‌کند. التهاب ایجاد شده، می‌تواند به صورت پراکنده یا گسترده باشد و باعث کاهش شنوایی پیشرونده و نوسانی می‌شود. در مراحل اولیه، آسیب برگشت‌پذیر است؛ اما در صورت عدم کنترل، به فیبروز یا کلسیفیکاسیون منجر خواهد شد.

تکنیک‌های حذف ضایعات التهابی از گوش داخلی

ضایعات التهابی گوش داخلی به‌صورت تورم، تجمع مایع یا آسیب‌های بافتی در بخش‌هایی مانند لابیرینت، حلزون و کانال‌های نیم‌دایره‌ای دیده می‌شوند.

حذف این ضایعات، به منظور حفظ یا بازگرداندن عملکرد شنوایی و تعادلی انجام می‌شود و شامل رویکردهای کم‌تهاجمی یا جراحی‌های تخصصی می‌شود. انتخاب تکنیک مناسب به علت التهاب، محل درگیری و شدت آسیب بستگی دارد.

ارزیابی پیش از مداخله

قبل از آغاز هرگونه اقدام برای حذف ضایعات التهابی، بیمار باید تحت یک ارزیابی دقیق و چندمرحله‌ای قرار بگیرد. این ارزیابی انجام آزمایش‌های شنوایی‌سنجی، برای تعیین میزان و نوع کم‌شنوایی، تست‌های تعادلی مانند VNG و ENG برای بررسی عملکرد سیستم وستیبولار و تصویربرداری‌های پیشرفته MRI یا CT، جهت تعیین محل و وسعت ضایعه را در بر می‌گیرد. در برخی موارد، آزمایش‌های خونی نیز برای شناسایی عوامل عفونی یا خودایمنی انجام می‌شود. هدف از این ارزیابی‌ها، انتخاب دقیق‌ترین و ایمن‌ترین روش جراحی یا مداخله است.

جراحی لابیرینتکتومی

لابیرینتکتومی، یک روش تهاجمی است که برای بیمارانی که شنوایی خود را در گوش مبتلا، کاملا از دست داده‌اند و درگیر سرگیجه‌های شدید و مقاوم هستند، به کار می‌رود. در این عمل، جراح با دسترسی از طریق استخوان ماستوئید، بخش‌های ملتهب و آسیب‌دیده لابیرینت را به‌طور کامل برمی‌دارد. مزیت این روش، حذف کامل منبع التهاب و کنترل سرگیجه است. اما محدودیت آن، از بین رفتن دائمی شنوایی در گوش عمل‌شده است؛ بنابراین این روش فقط در شرایط خاص انجام می‌شود.

شانت اندولنفاتیک

اندولیمفاتیک شانت، یک روش کم‌تهاجمی‌تر است که برای کاهش فشار مایع اندولنف در گوش داخلی به کار می‌رود. این فشار، در نتیجه التهاب یا بیماری منییر ایجاد می‌شود و علائمی مانند وزوز گوش، احساس پری و سرگیجه از خودش نشان می‌دهد. در این روش، جراح با ایجاد یک مسیر خروجی در کیسه اندولنفاتیک، مایع اضافی را تخلیه می‌کند تا فشار کاهش یابد. این تکنیک، برای حفظ شنوایی باقیمانده طراحی شده و در مراحل اولیه بیماری استفاده می‌شود.

حذف ضایعات موضعی با میکروسکوپ

در صورتی که التهاب یا عفونت، محدود به بخش خاصی از گوش داخلی باشد، جراح می‌تواند با استفاده از میکروسکوپ جراحی و ابزارهای میکروسرجیکال، ضایعات را با دقت بالا خارج کند. این روش برای حذف لابیرینتیت موضعی یا عفونت‌های محدود پس از جراحی گوش میانی، بسیار موثر است. مزیت اصلی این تکنیک، حفظ ساختارهای سالم و کاهش خطر آسیب به بخش‌های حساس گوش داخلی است.^{What is Endolymphatic Hydrops?}

استفاده از لیزر در بیماری‌های التهابی گوش داخلی

لیزر یکی از فناوری‌های پیشرفته در جراحی گوش داخلی است که به دلیل دقت بالا و ایجاد کمترین آسیب حرارتی به بافت‌های اطراف، در حذف ضایعات التهابی کاربرد دارد. لیزرهایی مانند CO₂ یا هولمیوم YAG، بافت‌های ملتهب را تبخیر یا برش می‌دهند. جراحی لیزری گوش علاوه بر دقت بالا، خونریزی را به حداقل می‌رساند و زمان جراحی را نیز کاهش می‌دهد.

رویکرد ترانس‌ماستوئید

رویکرد ترانس‌ماستوئید، برای مواردی استفاده می‌شود که ضایعات در بخش‌های عمقی‌تر یا گسترده‌تر گوش داخلی قرار دارند و نیاز به دسترسی وسیع‌تری وجود دارد. جراح از طریق استخوان ماستوئید، وارد شده و به لابیرینت یا دهلیز دسترسی پیدا می‌کند، تا ضایعات را حذف کند. این روش برای ضایعات پیچیده و چندبخشی بسیار کارآمد است.

مراقبت‌های پس از حذف ضایعات

پس از انجام هر یک از این تکنیک‌ها، مراقبت‌های بعد از عمل نقش مهمی در پیشگیری از عفونت و بازگشت التهاب دارد. این مراقبت‌ها شامل پایش مداوم وضعیت شنوایی و تعادل، مصرف داروهای ضدالتهاب یا آنتی‌بیوتیک و در صورت لزوم، انجام توانبخشی تعادلی است. توانبخشی تعادلی به بیمار کمک می‌کند، تا عملکرد سیستم وستیبولار خود را بازیابی کرده و علائمی مانند سرگیجه را به حداقل برساند.^{Labyrinthitis}

• تلفن: 02188884831 – 09398772480

• اینستاگرام: @drkouhi

• آدرس: تهران، خیابان ولیعصر، بالاتر از پارک ساعی، نبش خیابان دوم گاندی، ساختمان پزشکان دی، طبقه ششم

تشخیص و درمان به‌موقع ضایعات و بیماری‌های التهابی گوش داخلی، می‌تواند از گسترش التهاب و بروز آسیب‌های دائمی پیشگیری کند. اقدام سریع در درمان التهاب گوش داخلی، شانس بازگشت توانایی شنوایی و تعادل طبیعی را افزایش می‌دهد. در صورت بروز علائم بیماری التهابی گوش داخلی، مراجعه به متخصص بهترین تصمیم برای حفظ کیفیت زندگی است. برای بررسی دقیق و دریافت مشاوره، می‌توانید با مطب دکتر کوهی متخصص گوش، حلق و بینی در تماس باشید.