تفاوت کیفیت شنیدن صدا با کاشت حلزون و گوش سالم

یکی از پرسش‌ها و موضوعات بسیار جالب که پس از آغاز کاشت حلزون گوش (cochlear implant) برای افراد به وجود آمد، این است که شنوایی حاصل از تحریک عصب شنوایی توسط حلزون کاشته شده چقدر با شنوایی طبیعی تفاوت دارد. شنیدن، تجربه‌ای پیچیده‌تر از آن چیزی‌ست که فقط با تشخیص صدا تعریف شود. افراد با شنوایی طبیعی، صداها را با وضوح، عمق، و ظرافت بالا دریافت می‌کنند؛ اما برای کسانی که از کاشت حلزون استفاده می‌کنند، دنیای صدا شکل متفاوتی دارد. اگرچه این فناوری پیشرفته به میلیون‌ها نفر کمک کرده تا پس از ناشنوایی یا کم‌شنوایی شدید دوباره صداها را بشنوند، اما تجربه شنیداری آن‌ها هرگز کاملاً شبیه به افراد دارای گوش سالم نیست و کیفیت شنیدن صدا با کاشت حلزون و گوش سالم تفاوت خواهد داشت.

پاسخ دادن به این پرسش را از دو جنبه می‌توان بررسی کرد. اما قبل از هر چیز توصیه می‌کنیم ویدئو زیر را ببینید.

تفاوت کمیت صدای شنیده شده توسط کاشت حلزون با شنوایی طبیعی

به لحاظ کمّی، یعنی مقایسه شدت و بلندی صدای شنیده شده پس از کاشت حلزون نسبت به شنوایی طبیعی، به راحتی قابل اندازه گیری است. خوشبختانه دستگاه‌های حلزون شنوایی می‌توانند همان کمیت صدایی که در حالت طبیعی شنیده می‌شد را به وجود بیاورند. این امر که کاشت حلزون کمیت صداها را در وضعیت بسیار نزدیک به حالت طبیعی حفظ می‌کند، با تست های مختلف ثابت شده است.

تفاوت کیفیت شنیدن صدا با کاشت حلزون و گوش سالم​

از قدیم به روش‌های مختلف سعی شده که تفاوت‌های کیفیت شنیدن با کاشت حلزون و گوش سالم بررسی شود. در وب سایت‌های بسیاری از مراکز کاشت دستگاه حلزون مصنوعی گوش مقایسه کیفیت صداها شبیه سازی شده و علاقمندان می‌توانند به آنها گوش دهند. در نرم افزارهای دستگاه حلزون گوش و با استفاده از الگوریتم‌های نرم افزاری موجود در آنها تلاش شده این تفاوت به حداقل ممکن رسانده شود.

با توجه به اینکه اخیرا کاشت حلزون برای افراد دچار ناشنوایی یکطرفه تایید شده است، شنوایی (Hearing) این بیماران کمک زیادی به شناخت کیفیت این شنوایی با این درمان کرده است. وقتی کاشت حلزون برای این افراد انجام می‌شود، آنها می‌توانند تفاوت کیفیت صدای شنیده شده در گوشی که مورد عمل جراحی کاشت حلزون قرار گرفته با گوش سالم را به ما بگویند.

در این زمینه تحقیقاتی هم انجام شده است. در این مطالعات همین افراد مبتلا به ناشنوایی یک طرفه که با عمل جراحی کاشت دستگاه حلزون مصنوعی گوش مورد مداوا قرار گرفته‌اند، بررسی شده‌اند. در این مطالعات امکان تغییرات در شاخص‌های کیفیت صدا در اختیار این بیماران قرار گرفته است.

بدین ترتیب که بیمار با شنیدن یک صدا با گوش سالم و همان صدا از راه کاشت حلزون می‌تواند شاخص‌ها را در فرکانس‌های گوناگون چنان تغییر دهد که کیفیت صداها به هم نزدیک شود. نتایج این مطالعات برداشت‌های دقیق‌تری را برای پزشکان فراهم آورده است که بتوانند درک کنند، افراد پس از انجام عمل جراحی کاشت حلزون صداها را نسبت به حالت طبیعی چطور می‌شنوند. به هر حال مسلم است که کاشت حلزون هم با محدودیت‌هایی همراه است. به عنوان نمونه، این دستگاه نمی‌تواند همه محدوده حلزون شنوایی طبیعی فرد را تحریک نماید، و همین امر، باعث محدودیت‌هایی در دامنه شنوایی فرد در فرکانس‌های گوناگون می‌شود.

آیا کاشت حلزون می‌تواند شنوایی طبیعی را بازگرداند؟

آنچه ما اکنون می‌دانیم این است که بیماران پس از کاشت حلزون یک شیفت صوتی به سمت فرکانس‌های زیر دارند. به عبارت دیگر، افرادی که از کاشت حلزون برای بهبود شنوایی کمک می‌گیرند، صداها را کمی زیرتر از آنچه در واقعیت هستند، می‌شنوند. به همین ترتیب، جریان الکتریکی که از بخش‌های مختلف الکترودها بین سلول‌های عصبی و حلزون شنوایی آغاز می‌شود از آن جا که در محیط مایع برقرار می‌شود می‌تواند به خودی خود باعث ایجاد نویز شود. به عبارت دیگر، تحریک یک فرکانس می‌تواند باعث ایجاد نویز در فرکانس‌های دیگر هم بشود.

در روزهای نخستی که دستگاه حلزون مصنوعی کاشته شده در بدن فرد روشن می‌شود و آغاز به کار می‌کند، مغز به داده‌ها و سیگنال‌های عصبی ورودی که حاصل از کاشت حلزون گوش است، عادت ندارد. اما توانایی‌های مغز انسان را نباید دست کم گرفت.

هر چه زمان می‌گذرد و مغز بیشتر با این سیگنال‌ها آشنا می‌شود، می‌تواند تفسیرهای ناشی از آنها را بهینه سازی کند و به همین دلیل است که با گذشت زمان از کاشت حلزون و همچنین با آموزش‌ها و کارهایی که برای بهبود شنوایی این بیماران صورت می‌پذیرد، کیفیت شنوایی این بیماران و توانایی شنیداری آنها به تدریج بهتر می‌شود.

چگونه می‌توان متوجه شد که چه صدایی برای ما بلند است و به سیستم شنوایی صدمه می‌زند؟

اگر هر یک از علائم و نشانه‌های زیر وجود دارد، باید احساس خطر کنیم که به احتمال قوی صدای محیطی که در آن قرار داریم، بلندتر از حد طبیعی است:

• اگر برای این که با دیگران صحبت کنید لازم است فریاد بزنید تا صدای شما به حد بلندتر از نویز محیط برسد و شنیده بشوید
• اگر سخنان فردی که در فاصله نیم متری شما قرار دارد را نمی‌توانید متوجه شوید
• اگر کسی که در مجاورت شماست می‌تواند صدای پخش شده از هدفون شما را بشنود، بدین معنی است که صدای هدفون بسیار بلند است و قدرت شنوایی شما در معرض آسیب قرار دارد

نقش بازتوانی در نتایج کاشت حلزون

به همین دلیل است که بازتوانی پس از عمل جراحی کاشت حلزون اهمیت بسیار زیادی دارد. علاوه بر این که در فواصل منظم، کارشناسان شنوایی سنجی برای اطمینان از کارکرد درست دستگاه حلزون مصنوعی گوش، و بهینه بودن تنظیمات دستگاه برای شرایط هر فرد با بیمار صحبت می‌کنند، همچنین اطلاعات ثبت شده توسط این دستگاه را مشاهده می‌کنند و بدین وسیله، اطمینان می‌یابند بیمار به چه ترتیب از این دستگاه استفاده کرده است. مراجعات بیماران به کارشناسان شنوایی سنجی از یک بعد دیگر هم حائز اهمیت فراوان است.

این کارشناسان با پیگیری آموزش‌ها و توجه به روند بازتوانی شنیداری افراد پس از جراحی کاشت حلزون، به این افراد کمک می‌کنند که کیفیت شنوایی بهتری را به دست بیاورند. این نکته در کسانی که پیش از کاشت دستگاه حلزون مصنوعی شنوایی نداشته‌اند، بیشتر اهمیت دارد. به عبارت دیگر، فعالیت‌های آموزشی و بازتوانی شنیداری که توسط کارشناسان شنوایی سنجی به انجام می‌رسد باید توسط والدین کودکان ناشنوا پس از کاشت دستگاه حلزون با دقت پیگیری و اجرا شود.^{پادکست جناب آفای دکتر کوهی در اینستاگرام}

در واقع، باید گفت یک برنامه درست و منطبق با نیازهای فردی که در مورد آموزش و بازتوانی شنوایی برای بیماران پس از جراحی کاشت حلزون تدوین می‌شود، به این بیماران اجازه خواهد داد که از کاشت حلزون بیشترین فایده و بهترین نتیجه را به دست آورند.

در نهایت، کاشت حلزون معجزه‌ای مدرن در دنیای شنوایی است، اما نمی‌تواند به‌طور کامل جایگزین ظرافت‌ها و دقت‌های گوش سالم شود و تفاوت میان شنیدن با کاشت حلزون و گوش سالم وجود خواهد داشت. درک این تفاوت، به ما کمک می‌کند تا انتظارات واقع‌بینانه‌تری از این فناوری داشته باشیم و بیش از پیش قدر سلامت شنوایی طبیعی را بدانیم. در عین حال، کاشت حلزون همچنان یکی از مؤثرترین راه‌های بازگرداندن تعامل صوتی به زندگی کسانی‌ست که برای مدت‌ها از آن محروم بوده‌اند.