اختلال عملکرد لوله اُستاش گوش چیست؟
لوله اُستاش(eustachian tube) یک راه ارتباطی ظریف است که گوش میانی را به حلق متصل می‌کند. یکی از اصطلاحاتی که به طور شایع برای این لوله استفاده می‌شود، شیپور استاش است. شباهت شکل ظاهری این کانال به شیپور باعث نامگذاری آن به این ترتیب، شده است.
وقتی فردی عطسه می‌کند یا چیزی را قورت می‌دهد یا خمیازه می‌کشد، لوله استاش باز می‌شود. در برخی شرایط خاص، باز شدن لوله استاش با صدا همراه است. صدا دادن شیپور استاش بیشتر به خاطر تفاوت زیاد فشار هوا در دو طرف آن رخ می‌دهد. باز شدن لوله استاش باعث تعادل فشار هوا در گوش میانی(Middle ear) و محیط خارج و همچنین تخلیه ترشحات گوش میانی به حلق می‌شود. اگر شیپور استاش برای مدت طولانی بسته بماند، تجمع مایع در داخل گوش میانی رخ می‌دهد.
اختلال عملکرد لوله استاش گوش چیست؟
اگر لوله استاش مسدود شود یا به درستی باز نشود، به آن اختلال عملکرد لوله استاش گوش گفته می‌شود. در زبان انگلیسی به این مشکل عبارت Eustachian tube dysfunction (ETD) اطلاق می‌شود. اختلال عملکرد هم یک عبارت دیگر است که نشان می‌دهد بخش مربوطه به درستی وظایفش را انجام نمی‌دهد.
در صورت بروز اختلال عملکرد شیپور استاش گوش، هوا نمی‌تواند به گوش میانی برسد. در نتیجه، فشار هوا در گوش میانی کم می‌شود. افزایش نسبی فشار هوای بیرون نسبت به فشار هوای گوش میانی، پرده گوش یا همان پرده صماخ را به سمت داخل گوش می‌کشد. بدین ترتیب، پرده گوش حالت کشیده و بدون انعطاف پیدا می‌کند. در این حالت، با برخورد امواج صوتی به پرده گوش، لرزش بسیار کمی در پرده گوش ایجاد می‌شود. این حالت باعث افت قدرت شنوایی(Hearing loss)می‌شود.
توصیه می‌کنیم قبل از مطالعه ادامه مطلب حتما ویدئو زیر را ببینید.
علائم اختلال عملکرد لوله استاش گوش
نشانه اصلی این ناهنجاری به صورت مبهم شدن صداها یا کاهش شنوایی بروز می‌یابد. اختلال کارکرد لوله استاش می‌تواند یک یا هر دو گوش را درگیر کند. علاوه بر افت شنوایی این اختلال با علائم دیگری هم همراه است. این علائم عبارتنداز:
گوش درد
- علت گوش درد این است که پرده گوش دچار کشیدگی شده است.
- درد حالت منقطع دارد یعنی گاهی وجود دارد و گاهی هم احساس نمی‌شود.
- به ندرت این اختلال باعث گوش درد مداوم می‌شود. اگر درد گوش تداوم دارد به احتمال زیاد یک مشکل دیگر هم وجود دارد.
وزوز گوش یا احساس زنگ در گوش
- اختلال عملکرد لوله استاش گوش به خودی خود باعث ایجاد وزوز گوش نمی‌شود. اختلال عملکرد باعث افت شنوایی می‌شود. افت شنوایی باعث بروز وزوز گوش می‌گردد.
سرگیجه و منگی
- به طور معمول سرگیجه ناشی از این اختلال خفیف است.
این علائم ممکن است از چند ساعت تا چندین روز ادامه یابد. مدت طول کشیدن علائم به عامل ایجاد کننده این اختلال بستگی دارد. در بیشتر موارد، یک سرماخوردگی ساده علت بروز اختلال عملکرد لوله استاش گوش است. با بهبود تدریجی این اختلال صدا دادن شیپور استاش آغاز می‌شود. با آغاز روند بهبودی، بیمار گاهی احساس می‌کند که افت شنوایی به طور ناگهانی برطرف می‌شود اما شاید دوباره به حالت شنیدن مبهم صداها برگردد. به طور معمول پس از مدتی تناوب این حالت، بهبودی کامل حاصل می‌شود.
علل اختلال عملکرد لوله استاش گوش
اگر لوله استاش به هر دلیلی مسدود شود، اختلال عملکرد لوله استاش گوش رخ می‌دهد. در صورت تورم سلول‌های پوشاننده داخل شیپور استاش یا بروز هر عامل دیگری که اجازه باز شدن کامل و بموقع لوله استاش را ندهد، هوا بین فضای بیرون و گوش میانی تبادل نمی‌شود و اختلال کارکرد لوله استاش گوش اتفاق می‌افتد.
در زیر به برخی از علل ایجاد این اختلال اشاره شده است:
سرماخوردگی و سایر عفونت‌های سینوس یا گوش، حلق و بینی
شایع‌ترین علت بروز اختلال عملکرد لوله استاش گوش سرماخوردگی است. گرفتگی بینی یا خلط غلیظی که در طول سرماخوردگی یا سایر عفونت‌ها ممکن است ظاهر شود، می‌تواند باعث انسداد شیپور استاش شود. این عفونت‌ها از جمله خود عفونت گوش(ear infection)، همچنین می‌توانند باعث ایجاد التهاب و تورم در سلول‌های پوشاننده لوله استاش شوند.
بسیاری از افراد مبتلا به سرماخوردگی دچار افت شنوایی می‌شنوند. بیشتر این افراد به اختلال کارکرد لوله استاش مبتلا شده‌اند. در این موارد، علائم این اختلال ممکن است برای یک هفته یا بیشتر باقی بمانند. به عبارت دیگر، عفونت و سایر علائم سرماخوردگی بهبود می‌یابند اما علائم اختلال عملکرد شیپور استاش گوش تا مدتی بعد پابرجاست. علت ماندگاری این علائم بعد از رفع عفونت و پاکسازی شیپور استاش از میکروب، بهبود تدریجی التهاب و تخلیه آرام ترشحات مخاطی موجود در گوش میانی است.
عفونت گوش میانی سروز
این عفونت با نام‌های دیگری هم شناخته می‌شود مانند وجود ترشحات چسبناک گوش یا گوش چسبنده یا چسبندگی گوش. علت برگزیدن چنین نام‌هایی این است که در زبان انگلیسی مردم آن را با عنوان Glue ear خطاب می‌کنند. این حالت در کودکان بسیار شایع است. ابتدا کودک دچار عفونت گوش میانی حاد(middle ear infection)می‌شود. بعد به دلایل خاص مانند عدم درمان بموقع یا کافی با وجود رفع عفونت، ترشحات پشت پرده گوش باقی می‌ماند. این ترشحات حالت غلیظ پیدا می‌کنند و به همین دلیل گوش چسبناک و سایر عبارات برای آن به کار رفته است.
در اوتیت میانی سروز(serous otitis)هم شیپور استاش کارکرد طبیعی خود را از دست می‌دهد. در نتیجه امکان تبادل هوا بین گوش میانی و فضای بیرون از بین می‌رود. این اختلاف فشار هوا در بیرون و داخل گوش باعث کشیدگی پرده گوش و از بین رفتن امکان لرزش طبیعی آن می‌شود. وجود ترشحات چسبناک گوش پشت پرده گوش هم این مشکل را مضاعف می‌نماید.
این مشکل در بسیاری از موارد با گذشت زمان به طور خود به خودی رفع می‌شود. در برخی کودکان انجام یک عمل جراحی کوچک برای خارج ساختن ترشحات چسبنده گوش لازم است.
انواع آلرژی
هر نوع آلرژی ممکن است باعث ایجاد اختلال عملکرد لوله استاش گوش شود. آلرژی بینی یا رینیت آلرژیک و تب یونجه یا آلرژی فصلی در بین آلرژی‌ها بیشتر به این اختلال منجر می‌شوند. با بروز آلرژی، نه تنها ترشحات گوش میانی افزایش می‌یابد بلکه التهاب در مدخل شیپور استاش هم ایجاد می‌شود. اختلال عملکرد لوله استاش ناشی از آلرژی ممکن است برای ماه‌ها با علائم خود فرد را آزار دهد.
استعمال دخانیات
مژک‌های ظریفی روی سلول‌های پوشاننده سطح داخلی شیپور استاش قرار دارند. حرکت این مژک‌ها به سمت حلق باعث خروج ترشحات گوش و پاکسازی شیپور استاش می‌شود. سیگار کشیدن و قلیان کشیدن این مژک‌ها را از کار می‌اندازد.
دود سیگار و قلیان همچنین باعث رشد بیش از حد و غیر طبیعی بافت حلق در پشت بینی می‌شود. این امر باعث می‌شود سوراخ خروجی شیپور استاش در حلق با انسداد نسبی یا کامل مواجه شود.
کسانی که به اختلال عملکرد لوله استاش گوش مبتلا می‌شوند، بعید است بدون ترک سیگار یا قلیان به طور کامل بهبودی پیدا کنند.
انسداد لوله استاش
هر عاملی که باعث بسته شدن کانال استاش شود، مسبب اختلال عملکرد شیپور استاش گوش محسوب می‌شود. به عنوان نمونه، کودکانی که لوزه در حلقِ پشت بینی یا همان لوزه سوم دارند، به احتمال قوی دچار انسداد شیپور استاش و این اختلال می‌شوند.
وجود هر گونه تومور در پشت پرده گوش یا در پشت بینی بسیار نادر است اما می‌تواند باعث اختلال عملکرد لوله استاش گوش شود. اگر چنین تومور نادری وجود داشته باشد، علاوه بر علائم این اختلال با نشانه‌های دیگری هم ممکن است همراه باشد مانند:
- سردرد
- خشونت صدا
- گرفتگی دائمی بینی
سینوزیت مزمن
همان طور که آلرژی به خصوص آلرژی بینی و سیگار کشیدن می‌توانند باعث اختلال عملکرد لوله استاش گوش برای مدت‌های مدید شوند، سینوزیت مزمن هم می‌تواند با چنین مشکلی در درازمدت همراه باشد.
شایان ذکر است از هر پنج نفری که دچار اختلال عملکرد شیپور استاش به طور مزمن هستند، در یک نفر هیچ مسببی یافت نمی‌شود. در این موارد، درمان هم دشوار می‌شود.
درمان اختلال عملکرد لوله استاش گوش
در موارد گذرای این اختلال، هیچ درمانی لازم نیست و بدون درمان بهبودی حاصل می‌شود. وقتی با بلع، جویدن یا خمیازه کشیدن مشکل به طور موقتی رفع می‌شود، به طور معمول این اختلال رو به بهبودی است.
اگر اختلال عملکرد لوله استاش گوش پایدار باشد، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. پزشک معالج ممکن است قطره یا اسپری بینی ضد احتقان مخاط یا قرص یا اسپری آنتی هیستامین یا اسپری یا قطره بینی کورتیکواستروئید (دارای کورتون) تجویز نماید.
گاهی ممکن است پزشک متخصص گوش، حلق و بینی لازم بداند که با آندوسکوپی شیپور استاش و استفاده از یک بالون، نسبت به باز کردن کانال استاش اقدام نماید.
دکتر علی کوهی دانش آموخته رشته فوق تخصصی جراحی گوش، حلق و بینی از دانشگاه استنفورد آمریکا آماده پذیرش و درمان بیماران مبتلا به اختلال کارکرد لوله استاش گوش هستند. لطفا برای اطلاعات بیشتر با کلینیک ایشان واقع در تهران، تماس حاصل نمایید.
سلام من مشکل شدید شیپور استاش گوش دارم به حدی که خونه نشین شدم واخیرا با درد گوش .گرفت
سلام من مشکل شدید از ناحیه شیپور استاش دارم به حدی هیچ کاری نمیونم انجام بدم تنفس وغذا خوردن هم برام مشکل شده واخیرا بادرد گوش همراست .لطفا منو راهنمایی فرمایید سینوزیت مزمن دارموبه چندین پزشک متخصص در کرمان شهرم مراجعه کردم اما این عارضه رفع نمیشور گوشم گیپ وپرده گوش کشیده .میشه وخلط غلیظ وچسبنده در حلق ومجاری گوش وتنفسی مشاهده میشه.باسپاس واحترام از کرمان انصاری
سلام باید ویزیت و بررسی انجام بشه اینطور نمیشه گفت. با درمان مشکلات بینی و احیانا بالون توبوپلاستی میتوان کمک کرذ.
خیلی ممنون از مطالب بسیار مفید.
لطفا در مورد نحوه ومدت زمان عمل ودرجه سختی عمل وهمچنین بایدها ونبایدهای عمل ومراقبتهای بعد از ان توضیحاتی بفرمایید .
بله حتما این موارد مطرح می شود.
سلام وقت بخیر
چندین ساله دچار کم کاری شیپور استاش هستم زندگی برام سخت شده تمام اسپری ها و داروها رو مصرف کردم ولی تاثیر نداشته این صدای تق تقی ک در گوش ایجاد میشه عصبیم میکنه نمیدونم باید چی کار کنم خستم کرده
دکتر خودم بهم بالون شیپور استاش گفته و معرفی کرده ب شما ولی هر کاری میکنم نمیتونم ازتون وقت بگیرم کمکم کنید
باید معاینه بشین حتما، نوبت بگیرین درخدمتم