آیا راه جایگزین کاشت حلزون وجود دارد؟ | راه‌های نوین درمان کم‌شنوایی بدون کاشت حلزون

کم‌شنوایی (Hearing Loss) یکی از چالش‌های شایع در جهان است که می‌تواند کیفیت زندگی افراد را تحت تأثیر قرار دهد. بر اساس آمار سازمان بهداشت جهانی (WHO)، بیش از ۴۶۶ میلیون نفر در جهان با کم‌شنوایی ناتوان‌کننده زندگی می‌کنند، و این رقم تا سال ۲۰۵۰ ممکن است به ۹۰۰ میلیون نفر برسد. کاشت حلزون به‌عنوان یک راه‌حل مؤثر برای برخی از افراد ناشنوا شناخته می‌شود، اما برای همه مناسب نیست. این مقاله به بررسی راه‌های جایگزین کاشت حلزون، از جمله پروتز گوش میانی، کاشت شنوایی ساقه مغز، و سمعک استخوانی می‌پردازد. در ادامه، فناوری‌های نوین، مزایا و معایب روش‌های جایگزین، و نقش درمان‌های توان‌بخشی را بررسی می‌کنیم تا به شما کمک کنیم بهترین تصمیم را بگیرید. اگر اعصاب شنوایی شما آسیب دیده یا کاشت حلزون برایتان مناسب نیست، گزینه‌هایی مانند پروتز گوش میانی یا سمعک استخوانی می‌توانند راه‌حل‌های مؤثری باشند.

کاشت حلزون: راه‌حلی که همیشه جواب نمی‌دهد

کاشت حلزون (Cochlear Implant) در افرادی که به‌صورت کامل شنوایی (Hearing) را در هر دو گوش خود از دست داده‌اند، می‌تواند زندگی‌شان را دگرگون سازد. افرادی که توانایی شنیدن هیچ صدایی را نداشته و نمی‌توانستند از موسیقی طبیعی لذت ببرند، حال با کمک عمل کاشت حلزون که با تحریک اعصاب شنوایی، شنیدن را فراهم می‌آورد، می‌توانند حس خوب شنیدن را تجربه کنند. با این حال، این کار برای همه افراد کارآمد نخواهد بود.

به گفته دکتر رابرت جکلر، متخصص گوش و حلق و بینی از دانشگاه استنفورد:

کاشت حلزون تنها زمانی مؤثر است که اعصاب شنوایی سالم باشند و مغز همچنان توانایی پردازش سیگنال‌های صوتی را داشته باشد.

پس راه جایگزین کاشت حلزون چیست؟

آیا به جای کاشت حلزون روش‌های دیگری برای برگشت حس شنوایی وجود دارند؟

عمل کاشت حلزون در بزرگسالان و خردسالانی که به تازگی شنوایی خود را از دست داده‌اند، بسیار جوابگو است؛ زیرا مغز آنها هنوز هم با اعصاب شنوایی در ارتباط است. به همین علت، زمانی که این اعصاب توسط این دستگاه کوچک الکترونیکی تحریک می‌شود، صداها شنیده می‌شوند. لازم به ذکر است که هر چه سریع‌تر این کاشت صورت بگیرد، بدن آنها نیز سریع‌تر با این دستگاه کنار خواهد آمد.

با این وجود، این عمل برای همه افراد دچار مشکلات شنوایی، کارساز نخواهد کرد. درواقع، برای اینکه صدا توسط این دستگاه شنیده شود، اعصاب شنوایی باید از نظر ساختار سالم باشند. از این رو، اگر شما جزو آن دسته از افرادی هستید که اعصاب گوش را از دست داده‌اید یا از ابتدا رشته‌های عصبی شنوایی نداشته‌اید، کاشت حلزون کمکی به شما نخواهد کرد و باید به دنبال راه جایگزین کاشت حلزون باشید.^{Cochlear Implants Are Not for Everyone}

فناوری‌های نوین در درمان کم‌شنوایی بدون جراحی

فناوری‌های جدید در حوزه شنوایی‌شناسی (Audiology) راه‌های نوینی را برای درمان کم‌شنوایی بدون نیاز به جراحی‌های پیچیده ارائه داده‌اند. به عنوان مثال، سمعک‌های پیشرفته با قابلیت اتصال به گوشی‌های هوشمند و تنظیم خودکار صدا، گزینه‌ای غیرتهاجمی برای بسیاری از بیماران هستند. طبق گزارش انجمن شنوایی‌شناسی آمریکا (ASHA)، در سال ۲۰۲۳، حدود ۲۸ درصد از بیماران کم‌شنوایی از سمعک‌های هوشمند استفاده کرده‌اند.

این سمعک‌ها با استفاده از الگوریتم‌های هوش مصنوعی (AI)، صداهای محیط را تحلیل می‌کنند و کیفیت شنوایی را بهبود می‌بخشند. با این حال، برای افرادی با کم‌شنوایی شدید، ممکن است این فناوری کافی نباشد.

کاشت پروتز گوش میانی (MEIs)

کاشت پروتز گوش میانی (Middle Ear Implant)، یک عمل کاربردی و راه جایگزین برای افرادی است که مشکل در ساختارهای گوش میانی دارند و حلزون و عصب شنوایی کارکرد طبیعی دارند. ولی عملکرد آن به چه صورت است؟

صدا از دو روش شنیده می‌شود؛ یکی از طریق انتقال هوا به مجرای گوش و رسیدن به حلزون شنوایی با عبور از استخوانچه‌ها، و دوم از طریق انتقال ارتعاشات صدا توسط استخوان جمجمه که مستقیم به حلزون شنوایی می‌رسد.

برخی از بیماران به علت عدم انتقال کارآمد صدا توسط استخوانچه‌ها یا هوا، شنوایی خود را از دست می‌دهند. به این امر، از دست دادن شنوایی انتقالی (Conductive Hearing Loss) می‌گویند. نوع دیگری از اختلال شنوایی، از دست دادن شنوایی حسی (Sensorineural Hearing Loss) نام دارد. در این اختلال نیز صداها به‌صورت کامل و صحیح به ارگان‌های مربوطه منتقل می‌شوند، اما حلزون گوش به درستی به این صداها پاسخ نمی‌دهد. برخی از بیماران نیز هر دو این اختلال را به‌صورت همزمان تجربه می‌کنند!

شاید تصور کنید استفاده از سمعک (Hearing Aids) یا کاشت حلزون برای همه مفید است، اما در صورتی که بیمار از عفونت‌های مکرر در گوش خود رنج می‌برد یا در گوش خارجی یا میانی دچار ناهنجاری‌های آناتومیک است، دیگر پروسه کاشت حلزون گوش، کارآمد نخواهد بود. راه جایگزین کاشت حلزون در این افراد، پروتز گوش میانی است.

عملکرد پروتز گوش میانی

پروتز گوش میانی یک دستگاه قابل کاشت است که برای مقابله با اختلالات مربوط به انتقال صدا استفاده می‌شود. این دستگاه نیز طی یک جراحی در گوش میانی کار گذاشته می‌شود تا بتواند وظیفه گوش میانی برای انتقال صدا به حلزون گوش را بر عهده بگیرد. پروتز گوش میانی شامل یک پردازنده صدا خارجی است که در پشت گوش کار گذاشته می‌شود و یکی از راه‌های جایگزین کاشت حلزون است.

کاشت شنوایی ساقه مغز (ABI)

در برخی از بیماران، اعصاب شنوایی آسیب‌دیده یا ناکارآمد است. به همین دلیل، کاشت حلزون در آنها سودی نخواهد داشت و به آنها یکی از راه‌های جایگزین کاشت حلزون یعنی کاشت شنوایی ساقه مغز (Auditory Brainstem Implant) پیشنهاد می‌گردد.

همان‌طور که از نام آن مشخص است، این پروتز، یک دستگاه الکترونیکی است که با فرستادن سیگنال‌های الکتریکی به مغز، حلزون گوش و اعصاب ناکارآمد را دور زده و شنوایی ایجاد می‌کند؛ به عبارت دیگر، این دستگاه تلاش می‌کند تا با تحریک الکتریکی ساقه مغز، جایگزین اعصاب شنوایی آسیب‌دیده باشد.

دکتر جین کولینز، متخصص جراحی مغز و اعصاب، اظهار داشته است:

کاشت ABI برای بیمارانی که به دلیل تومورهای عصبی یا ناهنجاری‌های مادرزادی اعصاب شنوایی خود را از دست داده‌اند، می‌تواند راه‌حلی حیاتی باشد.

پیچیدگی‌های جراحی ABI

از آنجایی که پروتز ABI در ساقه مغز کار گذاشته می‌شود، جراحی آن نیز پیچیده‌تر و طولانی‌تر از دیگر عمل‌های مربوط به این دسته از بیماران خواهد بود. دوران نقاهت این بیماران نیز بیشتر به طول می‌انجامد. این پروتز، راه جایگزین کاشت حلزون در آن دسته از افرادی است که اعصاب شنوایی غیرفعال دارند و تقریباً ناشنوا هستند.

سمعک استخوانی (BAHA)

راه جایگزین کاشت حلزون بعدی، دسته‌ای از سمعک‌ها هستند که در افرادی که مشکلاتی در گوش میانی یا خارجی خود دارند، پاسخ مناسبی ارائه می‌دهد. این دستگاه صدا را از طریق ارتعاش استخوان به‌صورت مستقیم برای حلزون گوش ارسال می‌کند. پس از آن، با کنار زدن گوش میانی و خارجی حس شنوایی را فراهم می‌کند. این دستگاه برای عملکرد خود، به حلزون گوش متکی است.

سمعک لنگر انداخته در استخوان پشت گوش قرار می‌گیرد. عملکرد آن نیز به این صورت است که ارتعاشات را از بیرون توسط پردازنده دریافت می‌کند. این ارتعاشات به سمت حلزون گوش روانه می‌شوند و شنوایی ایجاد می‌شود. ضمن اینکه باید تفاوت کاشت حلزون گوش و سمعک را نیز مد نظر داشته باشید.

مزایا و معایب روش‌های جایگزین کاشت حلزون

هر یک از روش‌های جایگزین کاشت حلزون مزایا و معایب خاص خود را دارند. در جدول زیر، این روش‌ها مقایسه شده‌اند:

آیا درمان‌های توان‌بخشی می‌توانند جایگزین مناسبی باشند؟

درمان‌های توان‌بخشی مانند گفتاردرمانی (Speech Therapy) و تمرین‌های شنیداری می‌توانند به بهبود مهارت‌های ارتباطی کمک کنند، اما به‌تنهایی جایگزین کاملی برای کاشت حلزون یا روش‌های جایگزین نیستند. این درمان‌ها معمولاً مکمل سایر روش‌ها هستند.

برای کودکانی که از سمعک یا پروتز استفاده می‌کنند، توان‌بخشی می‌تواند به یادگیری زبان و تکلم کمک کند. با این حال، اثربخشی آن به شدت کم‌شنوایی و زمان شروع درمان بستگی دارد.

چه زمانی باید به فکر جایگزین کاشت حلزون بود؟

اگر کاشت حلزون به دلیل مشکلات ساختاری یا آسیب عصبی برای شما مناسب نیست، باید گزینه‌های جایگزین را بررسی کنید. مشاوره با متخصص شنوایی‌شناسی (Audiologist) و جراح گوش و حلق و بینی می‌تواند به شما در انتخاب بهترین روش کمک کند.

تشخیص دقیق و انتخاب روش مناسب تنها با ارزیابی‌های تخصصی ممکن است. از اصرار بر کاشت حلزون بدون نظر پزشک خودداری کنید!

بر کاشت حلزون اصرار نکنید

اگر طبق تشخیص دکتر، عمل کاشت حلزون روی شما نتیجه‌بخش نخواهد بود، به آن اصرار نورزید. همان‌طور که در قسمت‌های بالا اشاره شد، متوجه شدیم، این عمل صرفاً برای کسانی مناسب است که به تازگی با اختلالات شنوایی مواجه شده‌اند. اگر مشکلات شما چیز دیگری است، با اعتماد به پزشک خود، راه جایگزین کاشت حلزون را امتحان کنید. اگر سوالی در زمینه این عمل و روش‌های جایگزین کاشت حلزون داشتید، می‌توانید با تماس با دکتر کوهی، فوق‌تخصص گوش و جراحی قاعده جمجمه، این شبهات را برطرف سازید و یا به کلینیک ایشان در تهران، خیابان ولیعصر مراجعه کنید.

کم‌شنوایی (Hearing Loss) دیگر یک محدودیت غیرقابل‌حل نیست! با پیشرفت فناوری‌های شنوایی‌شناسی (Audiology)، گزینه‌های متعدد و راه جایگزین کاشت حلزون مانند پروتز گوش میانی (MEI)، کاشت شنوایی ساقه مغز (ABI)، و سمعک استخوانی (BAHA) در دسترس هستند. این روش‌ها، همراه با توان‌بخشی و مشاوره تخصصی، می‌توانند کیفیت زندگی شما را بهبود بخشند. برای انتخاب بهترین راه‌حل بین سمعک یا کاشت حلزون، با متخصصان شنوایی‌شناسی مشورت کنید و از فناوری‌های نوین بهره‌مند شوید.