صدای تق‌تق گوش هنگام جویدن: درمان صدای گوش موقع غذا خوردن

هنگامی که در حین جویدن غذا، صدای تق‌تق یا فش‌فش از گوش‌های خود می‌شنوید، ممکن است این سوال برایتان پیش بیاید که علت صدای گوش هنگام جویدن چیست و چرا چنین عارضه‌ای رخ می‌دهد؟ ارتباط فک و گوش، یکی از عواملی است که می‌تواند به این نوع صداها منجر شود. در واقع، مفصل گیجگاهی فکی که در نزدیکی گوش قرار دارد، در حرکت‌های فک نقش داشته و هرگونه اختلال در این مفصل، ممکن است موجب ایجاد صدای تق‌تق گوش شود. در برخی مواقع، علت صدای گوش هنگام جویدن، می‌تواند به مشکلاتی همچون انسداد لوله استاش یا حتی التهاب در ناحیه گوش مرتبط باشد. اگرچه در بیشتر موارد، این صداها بی‌ضرر هستند؛ اما در صورت بروز مکرر، می‌توانند نشان‌دهنده یک مشکل جدی‌تر باشند.

این مقاله به بررسی ارتباط فک و گوش، نقش مفصل گیجگاهی فکی (TMJ)، اختلال عملکرد شیپور استاش، و سایر عوامل مانند التهاب گوش هنگام جویدن می‌پردازد. بر اساس آمار، حدود 10-15٪ از افراد در طول زندگی خود صداهای غیرطبیعی گوش را تجربه می‌کنند، که اغلب به مشکلات فک یا گوش مرتبط است. در ادامه، با درمان خانگی صداهای گوش، روش‌های پزشکی، و نکات پیشگیری آشنا خواهید شد.

چه عواملی می‌توانند باعث ایجاد صدای تق‌تق گوش در حین جویدن شوند؟

صدای تق‌تق گوش هنگام غذا خوردن می تواند دلایل مختلفی داشته باشد که برحسب دلیل آن، درمان متفاوتی نیز خواهد داشت. این دلایل به قدری مهم هستند که حتی می توانند موجب تهدید سلامتی شوند و بعضی اوقات نیاز است تا به پزشک مراجعه شود. شرایط مختلفی که می‌توانند علت صدای گوش هنگام جویدن محسوب شوند، به شرح زیر هستند:

اختلال عملکرد شیپور استاش

اختلال عملکرد شیپور استاش، یکی از دلایل اصلی صدای تق‌تق گوش هنگام جویدن است. شیپور استاش (Eustachian Tube)، یک لوله‌ی باریک است که ارتباط فک و گوش را از طریق متصل کردن گوش میانی به پشت بینی و قسمت فوقانی گلو برقرار می‌کند. این ساختار، در هر گوش وجود دارد و وظایفی همچون، حفظ تعادل فشار در گوش میانی، تخلیه‌ی مایعات اضافی، جلوگیری از عفونت‌های گوش و محافظت در برابر صداهای بلند را بر عهده دارد.^{Crackling in Your Ear}

این شیپور، معمولاً بسته است و هنگام خمیازه کشیدن، بلعیدن یا جویدن، باز می‌شود. اگر این لوله‌ها به درستی باز و بسته نشوند، اختلال عملکرد شیپور استاش می‌تواند علت صدای گوش هنگام جویدن باشد. این وضعیت، ممکن است همراه با علائمی نظیر التهاب گوش هنگام جویدن، احساس گرفتگی در گوش، کاهش شنوایی، وزوز گوش (Tinnitus) و حتی سرگیجه باشد.

دکتر جیمز کلارک، متخصص گوش و حلق و بینی، می‌گوید:

اختلال در شیپور استاش می‌تواند به دلیل التهاب ناشی از آلرژی یا عفونت ایجاد شود و صداهای غیرطبیعی در گوش را به همراه داشته باشد.

عواملی مانند سینوزیت، آلرژی، ریفلاکس معده، عفونت‌های تنفسی و تغییرات فشار هوا نیز می‌توانند موجب التهاب در شیپور استاش شده و علت صدای گوش هنگام جویدن به شمار آیند؛ همچنین، تحریک‌کننده‌هایی مانند دود سیگار یا آلودگی هوا نیز می‌توانند این اختلال را تشدید کرده و مشکلات تعادلی با بیماری‌های گوش داخلی را به دنبال داشته باشند.

برای کاهش این مشکل، برخی روش‌های درمان خانگی صداهای گوش می‌توانند موثر باشند و به بهبود عملکرد مفصل گیجگاهی فکی و کاهش صدای تق‌تق گوش کمک کنند.

اوتیت میانی حاد (عفونت حاد گوش میانی)

یک علت صدای گوش هنگام جویدن، اوتیت میانی حاد (Acute Otitis Media) است. ارتباط فک و گوش در این وضعیت، به دلیل تاثیر عفونت بر شیپور استاش که مسئول تنظیم فشار گوش میانی است، مختل می‌شود؛ همچنین، اگر مجرای استاش باریک یا مسدود شود، مایعات در گوش میانی تجمع کرده و منجر به عفونت گوش و التهاب گوش هنگام جویدن خواهند شد.^{Causing the Crackling in Your Ear}

افراد مبتلا به این عارضه، ممکن است صدای تق‌تق گوش در حین جویدن را تجربه کنند؛ علاوه بر این، در بزرگسالان علائمی مانند درد و التهاب گوش هنگام جویدن، اختلال عملکرد مفصل گیجگاهی فکی و مشکلات شنوایی نیز مشاهده می‌شود. برای کاهش علائم و درمان خانگی صداهای گوش، می‌توان از روش‌هایی مانند کمپرس گرم، مصرف مسکن‌ها و حفظ بهداشت گوش استفاده کرد.

انباشت جرم گوش

جرم گوش (Earwax)، ماده مومی شکلی است که وظیفه حفظ رطوبت و محافظت از گوش را بر عهده دارد؛ اما گاهی به درستی از کانال گوش خارج نشده و منجر به التهاب گوش هنگام جویدن خواهد شد. هنگامی که جرم گوش بیش از حد تجمع پیدا کند یا بر روی پرده گوش قرار گیرد، ممکن است بر ارتباط فک و گوش تاثیر گذاشته و علت صدای گوش هنگام جویدن به شمار آید.

این وضعیت، به ویژه در افرادی که از گوش‌پاک‌کن، سمعک یا هدفون‌های داخل گوش استفاده می‌کنند، شایع‌تر است؛ اما برای کاهش صدای تق‌تق گوش ناشی از انباشت جرم، روش‌هایی مانند استفاده از قطره‌های مخصوص حل‌کننده جرم گوش یا مراجعه به پزشک جهت شست‌وشوی گوش، توصیه می‌شود. اگر این مشکل با مفصل گیجگاهی فکی مرتبط باشد، درمان التهاب و تنظیم حرکت فک نیز، می‌تواند به کاهش این صداها کمک کند!

اختلالات مفصل گیجگاهی فکی

یکی دیگر از علل شایع صدای تق‌تق گوش هنگام جویدن، اختلالات مفصل گیجگاهی فکی (Temporomandibular Joint Disorders) است. مفصل گیجگاهی فکی که استخوان فک پایین را به جمجمه متصل می‌کند، در دو طرف سر و درست جلوی هر گوش قرار دارد و امکان حرکات لغزشی را فراهم می‌آورد. اگر این مفصل، آسیب ببیند یا غضروف آن دچار فرسایش شود، ممکن است به اختلال عملکردی منجر گردد.

یکی از علائم بارز این اختلال، علت صدای گوش هنگام جویدن است که می‌تواند در حین باز کردن دهان یا جویدن غذا به صورت صداهای کلیک یا صدای تق‌تق گوش شنیده شود. این صداها، اغلب به دلیل ارتباط فک و گوش ایجاد می‌شوند و می‌توانند با درد یا بدون درد همراه باشند؛ همچنین، این وضعیت می‌تواند به التهاب گوش هنگام جویدن نیز منجر شود.

دکتر سارا تامپسون، متخصص فک و صورت، اظهار می‌کند:

اختلالات مفصل گیجگاهی فکی می‌توانند صداهای غیرطبیعی در گوش ایجاد کنند که اغلب با تمرینات فک و درمان‌های خانگی قابل کنترل هستند.

برای درمان علت صدای گوش هنگام جویدن و بهبود وضعیت، درمان خانگی صداهای گوش، شامل استفاده از کمپرس گرم، ماساژ ملایم فک یا استفاده از داروهای ضد التهابی می‌تواند مفید باشد.

میوکلونوس گوش میانی (MEM)

زمانی که عضلات گوش میانی مانند عضله کشنده پرده صماخ و عضله رکابی به طور غیرارادی دچار انقباض می‌شوند، صدای تق‌تق گوش شنیده می‌شود؛ چرا که این عضلات، مسئول انتقال ارتعاشات حاصل از پرده گوش و استخوانچه‌های گوش میانی به گوش داخلی هستند. علت صدای گوش هنگام جویدن در این حالت، می‌تواند ناشی از این انقباضات عضلانی باشد که به گوش داخلی منتقل شده و باعث ایجاد صدای تق‌تق گوش می‌شود.^{Crackling Sound in Your Ear}

علت دقیق بروز میوکلونوس گوش میانی (Middle Ear Myoclonus) هنوز به درستی شناخته نشده است؛ اما این اختلال می‌تواند با ناهنجاری‌های مادرزادی، آسیب صوتی (برای مثال صدای بسیار بلند) یا انواع دیگر لرزش‌ها و اسپاسم‌ها مرتبط باشد. در برخی موارد، صدای حاصل از این انقباضات ممکن است حتی توسط اطرافیان فرد نیز شنیده شود! برای کاهش این صداها، استفاده از آرامش‌دهنده‌ها یا درمان‌های صوتی می‌تواند کمک‌کننده باشد.

بیماری منییر

بیماری منییر (Meniere’s Disease) به عنوان یک اختلال گوش داخلی، می‌تواند با سرگیجه ظاهر شده و علت صدای گوش هنگام جویدن باشد. در این حالت، ممکن است صدای تق‌تق گوش ناشی از تغییرات فشار در گوش داخلی و التهاب گوش هنگام جویدن بوده و به دنبال این تغییرات در ارتباط فک و گوش، صداهای ناهنجاری ایجاد شوند.

دوره‌های بروز علائم بیماری منییر، می‌توانند از حدود 20 دقیقه تا 2 ساعت به طول بینجامد؛ علاوه بر ایجاد وزوز گوش و کاهش شنوایی، این بیماری می‌تواند موجب احساس صداهای غیرطبیعی در گوش نیز بشود.

جدول مقایسه علل صدای گوش هنگام جویدن

درمان خانگی صداهای گوش

در بسیاری از موارد، صدای تق‌تق گوش نیازی به درمان فوری ندارد، به ویژه اگر گهگاه رخ دهد و بدون درد باشد؛ اما اگر این صداها با التهاب گوش هنگام جویدن، درد، کاهش شنوایی یا احساس پری در گوش همراه باشند، مراجعه به پزشک ضروری است! همچنین، درمان این عارضه، بسته به علت زمینه‌ای آن و ارتباط فک و گوش متفاوت خواهد بود.

در مواردی که علت صدای گوش هنگام جویدن، ناشی از عفونت باکتریایی باشد، پزشک ممکن است آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند آموکسی‌سیلین (Amoxicillin) تجویز کند. این داروها، زمانی که عفونت بیش از چند روز ادامه یابد، موثر هستند. اگر ارتباط فک و گوش تحت تاثیر انباشت جرم گوش قرار گرفته باشد نیز، پزشک ممکن است از روش‌هایی مانند قطره‌های نرم‌کننده جرم گوش یا خارج کردن دستی جرم توسط متخصص استفاده کند.

اختلال عملکرد شیپور استاش که گاهی با صدای تق‌تق گوش و احساس گرفتگی همراه است، با روش‌هایی مانند نصب لوله در پرده گوش برای تخلیه مایعات، گشادسازی شیپور استاش با بالون یا مصرف داروهای ضد احتقان و آنتی‌هیستامین درمان می‌شود؛ همچنین، درمان اختلالات مفصل گیجگاهی فکی، شامل داروهای ضد التهاب، شل‌کننده‌های عضلانی، محافظ‌های دندانی یا در موارد شدید، جراحی است!

روش‌های خانگی درمان صدای تق‌تق گوش هنگام غذا خوردن

اگر صدای گوش هنگام جویدن خفیف بوده و نشانه‌ای از یک مشکل جدی نباشد، برخی راهکارهای خانگی می‌توانند به درمان علت صدای گوش هنگام جویدن کمک کنند.

• باز کردن شیپور استاش: خمیازه کشیدن، بلعیدن یا جویدن آدامس می‌تواند فشار گوش را متعادل سازد!
• شست‌وشوی بینی: استفاده از سرم نمکی به کاهش التهاب و گرفتگی شیپور استاش کمک می‌کند.
• رفع جرم گوش در خانه: قطره‌های بدون نسخه یا روغن‌های طبیعی (بدون وارد کردن وسیله به داخل گوش)، می‌توانند به نرم کردن جرم گوش کمک کنند.
• مصرف داروهای ضد التهاب: داروهایی مانند ایبوپروفن (Ibuprofen) برای کاهش التهاب گوش هنگام جویدن مفید هستند.
• تمرینات مخصوص فک: ماساژ دادن عضلات اطراف گوش، تمرینات کششی فک و استفاده از کمپرس سرد یا گرم، می‌توانند به کاهش اختلالات مفصل گیجگاهی فکی و التهاب گوش ناشی از ارتباط فک و گوش کمک کنند.

با این حال، در صورتی که صدای تق‌تق گوش ادامه‌دار باشد یا با علائم دیگری همراه شود، مشورت با پزشک ضروری است!

بررسی نهایی علت صدای گوش هنگام جویدن: بهترین روش بهبود ارتباط فک و گوش

شنیدن صدای تق‌تق یا کلیک در گوش هنگام جویدن ممکن است ناشی از اختلال در عملکرد مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) یا به‌هم‌خوردگی تعادل فشار در ناحیه گوش میانی باشد. این صدا معمولاً با احساس گرفتگی، فشار یا پر بودن گوش همراه است. در برخی موارد، این علائم می‌تواند با احساس باد در گوش یا کیپ شدن آن همراه شود که معمولاً ناشی از انسداد نسبی یا اختلال عملکرد لوله استاش است. لوله استاش مسئول تنظیم فشار بین گوش میانی و فضای خارجی است و هرگونه اختلال در آن می‌تواند منجر به ایجاد صداهای غیرعادی یا احساس ناراحتی در هنگام جویدن یا بلع شود.

از منظر درمانی، لازم است علت دقیق بروز صدا مشخص شود, در صورت ارتباط با مفصل فک، ممکن است نیاز به درمان‌های فیزیوتراپی، داروهای ضدالتهاب یا اصلاح عادات جویدن وجود داشته باشد. اما اگر صداها ناشی از تغییرات فشار در گوش میانی باشند، مشابه آنچه در پدیده‌ی گرفتگی گوش هنگام پرواز رخ می‌دهد، درمان می‌تواند شامل مانورهای خاص (مانند مانور والسالوا)، مصرف ضداحتقان‌ها یا مراجعه به متخصص گوش و حلق و بینی باشد. بررسی کامل ساختار گوش می‌تواند به تشخیص بهتر کمک کرده و از بروز عوارض بیشتر جلوگیری کند.

تشخیص دقیق علت صدای گوش هنگام جویدن اهمیت زیادی دارد؛ زیرا در برخی موارد، مراجعه به پزشک و دریافت درمان‌های دارویی یا مداخلات پزشکی، ضروری خواهد بود. بر اساس گزارشات، حدود 20٪ از افرادی که صداهای غیرطبیعی گوش را تجربه می‌کنند، به درمان‌های تخصصی نیاز دارند. برای کاهش یا رفع علت صدای گوش هنگام جویدن، می‌توان از درمان خانگی صداهای گوش مانند باز کردن شیپور استاش با بلعیدن یا جویدن آدامس، شست‌وشوی بینی با سرم نمکی، استفاده از قطره‌های نرم‌کننده جرم گوش، مصرف داروهای ضدالتهاب و انجام تمرینات مخصوص فک استفاده کرد.

اما در صورتی که این راهکارها موثر نباشند یا علائم تشدید شوند، می‌توانید برای دریافت مشاوره تخصصی به منظور تشخیص دقیق علت صدای گوش هنگام جویدن و شروع روش مناسب درمان، با دکتر علی کوهی، فوق تخصص (فلوشیپ) اتولوژی نرواتولوژی (Otology Neurotology) (جراحی گوش و قاعده جمجمه) در تهران، مراجعه کنید. مطب: تهران، واقع در خیابان ولیعصر، بالاتر از پارک ساعی، نبش خیابان دوم گاندی، ساختمان پزشکان دی، طبقه ششم/ شماره تماس: 02188884831 – 09398772480/ پیج اینستاگرامی: drkouhi