چه زمانی باید گوش خود را شست و شو دهید؟ راهنمای کامل شست‌وشوی گوش

بسیاری از افراد تصور می‌کنند که تمیز کردن منظم گوش با شست‌وشو کاری ضروری است، اما در واقع گوش انسان به‌طور طبیعی توانایی پاک‌سازی خود را دارد. با این حال، در برخی موارد خاص، تجمع بیش از حد موم (سرومن) می‌تواند باعث احساس گرفتگی، کاهش شنوایی موقت، زنگ زدن گوش یا حتی درد شود. در چنین شرایطی، شست‌وشوی گوش می‌تواند ضروری و مفید باشد. این راهنمای شستن گوش به شما کمک می‌کند تشخیص دهید چه زمانی باید گوش خود را شست‌وشو دهید، چه روش‌هایی ایمن هستند، و چه خطاهایی می‌توانند در شستشو گوش باعث آسیب به گوش شوند.

نشانه‌های نیاز به شست‌وشوی گوش

گوش انسان به طور طبیعی سیستمی خودپاک‌کننده دارد که جرم گوش (یا موم گوش) را به سمت بیرون کانال گوش هدایت می‌کند. اما گاهی اوقات، تجمع بیش از حد جرم گوش می‌تواند مشکلاتی ایجاد کند که نیاز به شست‌وشو را نشان می‌دهد. طبق آمار، حدود 6% بزرگسالان و 10% کودکان ممکن است به دلیل انسداد جرم گوش نیاز به مداخله پزشکی داشته باشند. نشانه‌های اصلی که نشان‌دهنده نیاز به شست‌وشوی گوش هستند شامل احساس پری یا کیپ شدن گوش، کاهش شنوایی، وزوز گوش (Tinnitus)، یا حتی سرگیجه است..

روش‌های خانگی و کلینیکی شست‌وشو

شست‌وشوی گوش می‌تواند به دو روش خانگی یا کلینیکی انجام شود، اما هر کدام شرایط خاص خود را دارند. در روش‌های خانگی، استفاده از بهترین قطره گوش مانند پراکسید هیدروژن رقیق یا گلیسیرین می‌تواند جرم گوش را نرم کرده و خروج آن را آسان‌تر کند. با این حال، این روش باید با احتیاط و تحت نظر پزشک انجام شود. در روش کلینیکی، متخصصان از ابزارهایی مانند سرنگ شست‌وشوی گوش یا میکروساکشن استفاده می‌کنند که ایمن و دقیق هستند.

خطرات شست‌وشوی نادرست گوش

شست‌وشوی نادرست گوش می‌تواند به مشکلات جدی منجر شود. استفاده از ابزارهای غیراستریل، فشار بیش از حد آب، یا شست‌وشو در شرایط نامناسب (مانند وجود پارگی پرده گوش) ممکن است باعث عفونت، آسیب به پرده گوش یا حتی کاهش شنوایی شود. طبق مطالعات، حدود 12% موارد آسیب به پرده گوش به دلیل شست‌وشوی نادرست در خانه رخ می‌دهد.

دکتر مایکل استوارت، متخصص گوش، می‌گوید:

شست‌وشوی گوش بدون نظارت پزشکی می‌تواند به اندازه استفاده از گوش پاک کن خطرناک باشد.

آیا همه افراد به شست‌وشوی گوش نیاز دارند؟

خلاف باور عمومی، همه افراد نیازی به شست‌وشوی منظم گوش ندارند. گوش انسان به طور طبیعی جرم اضافی را دفع می‌کند و فقط در مواردی که علائم انسداد وجود دارد، شست‌وشو لازم است. افرادی که به طور مکرر از هدفون‌های داخل گوشی یا سمعک استفاده می‌کنند، ممکن است بیشتر در معرض تجمع جرم گوش باشند. با این حال، حتی در این موارد، شست‌وشوی خودسرانه توصیه نمی‌شود.

علائم تجمع موم گوش که نباید نادیده بگیرید

تجمع جرم گوش می‌تواند علائم مختلفی ایجاد کند که نادیده گرفتن آن‌ها ممکن است به مشکلات جدی‌تر منجر شود. برخی از این علائم عبارتند از:

• کاهش شنوایی تدریجی یا ناگهانی
• احساس پری یا فشار در گوش
• وزوز یا صدای زنگ در گوش
• درد خفیف یا خارش در کانال گوش

چه کسانی نباید گوش خود را در خانه شست‌وشو دهند؟

شست‌وشوی گوش در خانه برای برخی گروه‌ها می‌تواند خطرناک باشد. این گروه‌ها شامل موارد زیر هستند:

• کودکان؛ به دلیل حساسیت بالای گوش و احتمال آسیب به پرده گوش.
• سالمندان؛ به دلیل تغییرات ساختاری در کانال گوش و کاهش انعطاف‌پذیری پوست.
• افراد با سابقه پارگی پرده گوش؛ شست‌وشو می‌تواند باعث عفونت یا آسیب بیشتر شود.
• افراد با عفونت فعال گوش؛ شست‌وشو ممکن است عفونت را گسترش دهد.

آیا قطره‌های پاک‌کننده گوش مؤثر و ایمن هستند؟

قطره‌های پاک‌کننده گوش، مانند پراکسید هیدروژن رقیق یا روغن‌های معدنی، می‌توانند در نرم کردن جرم گوش مؤثر باشند، اما استفاده از آن‌ها باید با احتیاط و تحت نظر پزشک انجام شود. این قطره‌ها معمولا برای چند روز استفاده می‌شوند تا جرم گوش نرم شده و به طور طبیعی دفع شود. با این حال، استفاده نادرست یا بیش از حد می‌تواند باعث تحریک پوست کانال گوش شود.

مراحل شست‌وشوی گوش در مطب پزشک چگونه است؟

شست‌وشوی گوش در مطب پزشک فرآیندی ایمن و استاندارد است که معمولا در چند مرحله انجام می‌شود. در جدول زیر، مراحل این فرآیند توضیح داده شده است:

این فرآیند معمولا 10 تا 20 دقیقه طول می‌کشد و بدون درد است.

هر چند وقت یک‌بار باید گوش را تمیز کرد؟ پاسخ متخصصان

هیچ قانون کلی برای تعداد دفعات شست‌وشوی گوش وجود ندارد، زیرا نیاز به تمیز کردن گوش به عوامل فردی مانند میزان تولید جرم، ساختار کانال گوش، و سبک زندگی بستگی دارد. متخصصان معمولا توصیه می‌کنند که فقط در صورت بروز علائم انسداد (مانند کاهش شنوایی یا احساس پری) اقدام به شست‌وشو کنید. برای افرادی که مستعد تجمع جرم هستند، بررسی سالانه توسط پزشک کافی است.

شست‌وشوی گوش؛ اقدامی ضروری یا مداخله‌ای پرریسک؟

با وجود این‌که تصور رایج بر لزوم پاک‌سازی منظم گوش تأکید دارد، شواهد علمی نشان می‌دهند که در اغلب موارد، گوش نیازی به مداخله خارجی ندارد. مطابق گزارش انجمن شنوایی‌سنجی آمریکا (AAA)، کمتر از 5% افراد بزرگسال واقعا دچار تجمع جرم گوش به میزانی می‌شوند که به پاک‌سازی پزشکی نیاز داشته باشد. از سوی دیگر، حدود 12 % موارد پارگی پرده گوش ناشی از شست‌وشوی نادرست یا استفاده از ابزارهای غیراستاندارد مانند گوش‌پاک‌کن‌هاست.

مطالعه‌ای در Journal of Laryngology & Otology نیز نشان داده است که بیش از 60% مراجعه‌کنندگان به کلینیک‌های گوش و حلق و بینی به دلیل عوارض ناشی از تلاش‌های خانگی برای تمیز کردن گوش و شستشو گوش، از جمله التهاب و عفونت، نیاز به درمان پیدا کرده‌اند. این آمارها نشان می‌دهد که آگاهی درباره‌ی زمان مناسب برای شست‌وشو گوش و انتخاب روش ایمن شستن گوش، نه‌تنها از آسیب‌ به سیستم شنوایی جلوگیری می‌کند، بلکه کیفیت زندگی افراد را نیز بهبود می‌بخشد. بنابراین، شست‌وشوی گوش باید بر پایه تشخیص تخصصی، نه عادت روزمره یا نگرانی‌های بی‌پایه، انجام شود.