درمان وزوز گوش با لیزر درمانی: بررسی اثربخشی لیزر درمانی برای وزوز گوش

لیزر درمانی، به ویژه لیزر کم سطح (LLLT)، با هدف تاثیرگذاری بر عملکرد حلزون گوش و عصب شنوایی و کاهش التهاب، مورد استفاده قرار می‌گیرد و به صورت مستقیم، بر کانال گوش یا سطح خارجی گوش اعمال می‌شود. برخی بیماران پس از درمان، تجربه بهبود قابل توجهی در شدت وزوز و راحتی شنوایی گزارش کرده‌اند؛ اما هنوز سوالاتی، درباره میزان ماندگاری اثرات و پروتکل بهینه درمان، باقی مانده است.

به نقل از مجله تحقیقات گوش و شنوایی دانشگاه آکسفورد:

لیزر کم توان در برخی بیماران مبتلا به وزوز گوش باعث کاهش محسوس در شدت صدا و بهبود کیفیت زندگی شده است، اما هنوز برای تایید اثربخشی آن به کارآزمایی‌های بالینی بزرگ‌تری نیاز داریم.

در این مطلب از سایت دکتر کوهی، به بررسی اثرات، کاربردها و محدودیت‌های لیزر درمانی برای وزوز گوش خواهیم پرداخت.

لیزر درمانی کم‌توان (LLLT) برای وزوز گوش چیست؟

لیزر درمانی کم‌توان یا LLLT که با نام فوتوبیومدولاسیون (PBMT) نیز شناخته می‌شود، روشی غیرتهاجمی بوده که در سال‌های اخیر، به عنوان یک گزینه نوین برای درمان وزوز گوش مورد توجه قرار گرفته است. در این روش، از لیزرهای کم‌انرژی یا دیودهای نوری (نور مادون قرمز نزدیک) استفاده می‌شود تا فعالیت سلول‌های گوش و بافت‌های شنوایی تحریک و روند ترمیم آن‌ها، تقویت شود.

ایده اصلی این درمان، بر پایه بهبود خون‌رسانی، کاهش التهاب و تحریک فرایندهای متابولیکی سلول‌ها است. هرچند، هنوز شواهد علمی قطعی درباره میزان اثربخشی این روش وجود ندارد؛ اما برخی بیماران، بهبود قابل توجهی در شدت و آزار وزوز گوش، گزارش کرده‌اند.^{Efficacy of Low-Level Laser Therapy for Tinnitus}

مکانیسم اثر لیزر کم‌توان بر سلول‌ها و بافت گوش

اثرگذاری این روش، به توانایی نور لیزر در تحریک فعالیت سلول‌های گوش و تقویت قابلیت ترمیم طبیعی بدن، برمی‌گردد. زمانی که طول موج لیزر، به نواحی آسیب‌دیده تابانده شود، نور قادر است از لایه‌های پوستی عبور کرده و به ساختارهای عمیق‌تر گوش داخلی و حتی عصب شنوایی، برسد.

این انرژی نوری، مجموعه‌ای از واکنش‌های بیوشیمیایی را در سلول‌های هدف، فعال می‌کند که نتایج آن شامل موارد زیر است.

• تحریک فتوشیمیایی سلول‌ها: نور کم‌انرژی لیزر، با نفوذ به عمق بافت گوش، میتوکندری سلول‌های مویی داخلی را فعال می‌کند و این فرایند، منجر به افزایش فعالیت سلولی و تقویت روند ترمیم بافت‌های گوش می‌شود.
• افزایش میکروسیرکولاسیون خون: یکی از اثرات مهم LLLT، بهبود گردش خون مویرگی در گوش داخلی است. این بهبود خون‌رسانی، اکسیژن بیشتری را به سلول‌های دچار کمبود می‌رساند و می‌تواند روند بازسازی را سرعت دهد.
• تقویت ترمیم و تکثیر سلولی: لیزر کم‌توان، با تحریک تقسیم سلولی و آزادسازی فاکتورهای رشد، امکان ترمیم سلول‌های آسیب‌دیده و بهبود عملکرد بافتی را فراهم می‌کند.
• مهار سیستم عصبی سمپاتیک: برخی مطالعات، نشان می‌دهند که LLLT می‌تواند فعالیت بیش از حد عصب سمپاتیک را مهار کند. این موضوع، باعث بهبود جریان خون و سلامت بافتی در ناحیه گوش می‌شود.
• افزایش سنتر ATP: با تحریک عملکرد میتوکندری، تولید ATP یا همان انرژی سلولی بیشتر می‌شود و سلول‌ها، توانایی بیشتری برای ترمیم و عملکرد طبیعی پیدا می‌کنند.

در نتیجه، بسیاری از بیماران پس از دوره درمان با لیزر کم‌توان، کاهش در شدت وزوز گوش شبانه و بهبود نسبی کیفیت شنوایی خود را گزارش کرده‌اند؛ البته، باید توجه داشت که اثربخشی این روش هنوز برای همه افراد یکسان نیست و تحقیقات بیشتری لازم است تا میزان موفقیت آن، به طور دقیق مشخص شود.^{Low-level laser for treatment of tinnitus: a self-controlled clinical trial}

آیا لیزر درمانی برای وزوز گوش موثر است؟ تحلیل شواهد علمی

اثربخشی لیزر درمانی در درمان وزوز گوش، هنوز به طور کامل تایید نشده است. برخی پژوهش‌ها، نشان داده‌اند که این روش، می‌تواند شدت وزوز را کاهش دهد و تا حدی کیفیت زندگی بیماران را بهتر کند؛ با این حال، مطالعات دیگر و مرورهای جامع (متاآنالیزها)، به نتایج متفاوتی رسیده‌اند و در مواردی، هیچ تفاوت قابل توجهی میان لیزر درمانی و درمان ساختگی (پلاسبو) مشاهده نشده است.

به نقل از مرکز ملی اطلاعات بیوتکنولوژی آمریکا:

مطالعات ما نشان می‌دهد که لیزر درمانی ممکن است در کوتاه‌مدت اثرات مثبتی بر وزوز گوش داشته باشد، ولی اثربخشی طولانی‌مدت آن همچنان نامشخص است.

بنابراین، شواهد موجود هنوز کافی نیستند تا لیزر درمانی را به عنوان یک درمان قطعی و بلندمدت، برای وزوز گوش معرفی کنند.

بررسی نتایج مطالعات بالینی درمان وزوز گوش با لیزر درمانی

برخی کارآزمایی‌های بالینی، نشان داده‌اند که لیزر درمانی کم‌توان (LLLT) می‌تواند شدت وزوز گوش را کاهش دهد و در بهبود کیفیت زندگی بیماران، نقش داشته باشد؛ به طور مثال، در یک مطالعه روی بیماران دچار وزوز ناشی از آسیب صوتی، نتایج اولیه امیدوارکننده بود؛ اما اثرات آن، تنها برای چند ماه باقی ماند و سپس کاهش یافت.

توضیح علمی این بهبود موقت، آن است که لیزر می‌تواند عملکرد میتوکندری در سلول‌های مویی گوش داخلی را تقویت کند. این فرایند، با افزایش تولید انرژی سلولی (ATP) و بهبود خون‌رسانی، ممکن است سیگنال‌های الکتریکی نامنظم در مسیر شنوایی را متعادل کند و در نتیجه، صدای وزوز کاهش یابد. در مقابل، مطالعات دیگری وجود دارند که هیچ تفاوت معناداری بین لیزر درمانی و درمان پلاسبو، پیدا نکرده‌اند.^{Low Level Laser Therapy (LLLT)}

مرورهای علمی و متاآنالیزها نیز، تاکید می‌کنند که به دلیل محدود بودن حجم نمونه‌ها و تنوع زیاد در طراحی مطالعات، هنوز نمی‌توان به نتایج قطعی دست یافت. یکی از مهم‌ترین محدودیت‌ها، نبود اطلاعات کافی درباره ماندگاری نتایج است؛ چرا که بسیاری از پژوهش‌ها، تنها تاثیرات کوتاه‌مدت را بررسی کرده‌اند و مشخص نیست که این اثرات، در طولانی‌مدت نیز باقی بمانند یا خیر.

نکته مثبت، اینجاست که لیزر درمانی در اغلب موارد، بدون عارضه جدی گزارش شده و به عنوان روشی غیرتهاجمی و ایمن، شناخته می‌شود. تنها محدودیت اصلی آن، ابهام در اثربخشی واقعی است.

کاندیدای مناسب برای درمان وزوز گوش با لیزر کم توان چه ویژگی‌هایی دارند؟

انتخاب بیمار مناسب، نقش مهمی در موفقیت لیزر درمانی وزوز گوش دارد. مهم‌ترین ویژگی‌های کاندیداهای ایده‌آل برای این روش درمانی، به شرح زیر است.

در آخر، برای دریافت مشاوره تخصصی و خدمات درمانی LLLT، می‌توانید با دکتر کوهی، فلوشیپ گوش  و حلق و بینی در تهران، در ارتباط باشید.

1. تلفن: 02188884831
2. آدرس: خیابان ولیعصر، بالاتر از پارک ساعی ، نبش خیابان دوم گاندی، ساختمان پزشکان دی، طبقه ششم
3. اینستاگرام: @drkouhi

در نهایت، هرچند شواهد اولیه نشان می‌دهد که درمان وزوز گوش با لیزر درمانی می‌تواند برای برخی بیماران مفید باشد، اما همچنان نیاز به تحقیقات گسترده‌تر باقی است. استفاده از لیزر درمانی برای وزوز گوش به‌ویژه در قالب درمان وزوز گوش با لیزر کم توان (LLLT) ممکن است به کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی کمک کند، اما توصیه می‌شود بیماران پیش از انتخاب این روش، با متخصص گوش و حلق و بینی مشورت کنند.