آیا درمان عفونت گوش با گیاهان دارویی واقعیت دارد؟ 6 گیاهان دارویی برای عفونت گوش

توصیه‌هایی، مانند استفاده از روغن سیر، روغن درخت چای یا گیاه گل‌گاوزبان در منابع مختلف، دیده می‌شود و برخی تصور می‌کنند که این راهکارها، می‌توانند جایگزینی برای درمان‌های پزشکی باشند؛ اما پرسش اصلی اینجاست که آیا درمان عفونت گوش با گیاهان دارویی، واقعا امکان‌پذیر است یا تنها یک باور رایج و غیرمطمئن محسوب می‌شود؟

در این مطلب از سایت دکتر کوهی، ضمن بررسی جایگاه گیاهان دارویی در تسکین علائم، به محدودیت‌ها و خطرات آن‌ها نیز می‌پردازیم تا نشان دهیم که چرا درمان قطعی عفونت گوش، همچنان نیازمند مراجعه به پزشک و بهره‌گیری از روش‌های علمی است.

ادعاها درباره درمان گیاهی عفونت گوش

حامیان طب گیاهی، معتقدند برخی از گیاهان دارویی، می‌توانند در درمان عفونت گوش نقش داشته باشند. ادعا می‌شود این گیاهان، با خاصیت ضدباکتری، ضدویروس و ضدالتهاب خود، قادرند میکروب‌های عامل بیماری را مهار کرده و به کاهش تورم و درد کمک کنند؛ به عنوان مثال، سیر و روغن درخت چای، به دلیل خواص ضد‌میکروبی یا گل ماهور، برای کاهش درد و جینکوبیلوبا، جهت بهبود جریان خون در گوش داخلی، از جمله ترکیباتی هستند که در بسیاری از منابع طب سنتی، توصیه می‌شوند.

همچنین، در برخی متون طب سنتی، اشاره شده است که مصرف آنتی‌اکسیدان‌های گیاهی، می‌تواند از سلول‌های حسی گوش در برابر آسیب‌های اکسیداتیو محافظت کند و حتی، در مشکلاتی مانند وزوز گوش یا کاهش شنوایی، اثرات مثبتی داشته باشد. با این حال، باید توجه داشت که بیشتر این ادعاها، بر پایه مطالعات آزمایشگاهی یا تجربه‌های فردی است و شواهد بالینی قطعی، برای اثبات تاثیر گیاهان دارویی در درمان عفونت گوش وجود ندارد.

علاوه بر این، مصرف یا ریختن مستقیم روغن‌ها و عصاره‌های گیاهی در گوش، می‌تواند خطراتی مانند تحریک پوست گوش، ورود باکتری‌ها و حتی تشدید عفونت ایجاد کند. گاهی نیز، علائم عفونت گوش با مشکلات دیگری مانند گرفتگی گوش ناشی از سینوزیت، اشتباه گرفته می‌شود و استفاده خودسرانه از داروهای گیاهی در چنین شرایطی، نه تنها به درمان کمکی نمی‌کند؛ بلکه می‌تواند روند تشخیص و درمان پزشکی را به تاخیر بیندازد.^{Medicinal Plants for the Treatment of Earache and Tinnitus in Iran}

گیاهان دارویی برای عفونت گوش

در طب سنتی و برخی منابع علمی، گیاهان دارویی متعددی برای کاهش علائم عفونت و درد گوش معرفی شده‌اند.

• ترکیباتی مانند گل ماهور، سیر، گل همیشه‌بهار و علف چای، اغلب به صورت قطره‌های روغنی گوش به کار می‌روند. نتایج برخی مطالعات، نشان داده است که این قطره‌های گیاهی، می‌توانند در تسکین درد گوش ناشی از عفونت گوش میانی، اثری مشابه قطره‌های بی‌حس‌کننده داشته باشند. اما اگر گوش بیماری زمینه‌ای یا مشکل در پرده گوش داشته باشد، این مواد می‌توانند اثرات مخربی داشته باشند.
• گیاهان دیگری نیز، با هدف تقویت سیستم ایمنی و کمک به پاک‌سازی عفونت‌ها استفاده می‌شوند؛ برای مثال، سرخارگل و گلدن‌سیل (ختم ذهبی)، در بسیاری از فرهنگ‌ها به عنوان محرک ایمنی شناخته می‌شوند و خصوصا در مراحل ابتدایی بیماری، توصیه شده‌اند.
• علاوه بر این، اوکالیپتوس به دلیل خواص ضدالتهابی خود برای درد گوش به‌کار می‌رود.
• حتی در برخی مناطق، گذاشتن کیسه گرم پیاز روی گوش، به‌عنوان یک درمان خانگی رایج بوده است، چراکه پیاز خاصیت ضدباکتریایی و خلط‌آور دارد.
• برخی گیاهان کمتر شناخته‌شده، مانند نعناع اسپرمینت برای تقویت شنوایی و درمنه و سانتولینا برای ضایعات گوش، در طب سنتی معرفی شده‌اند.
• همچنین در کنار این گیاهان، داروهای هومیوپاتی، مانند بلادونا و کامومیل، برای علائمی خاص مثل درد ضربان‌دار یا گوش درد ناشی از دندان درآوردن در کودکان پیشنهاد می‌شوند، هرچند شواهد علمی کافی درباره اثربخشی آن‌ها وجود ندارد.

مجله درمان‌های مکمل پزشکی (2019) گزارش کرده است که روغن درخت چای به کاهش باکتری و تسکین درد در عفونت گوش کمک می‌کند.

با وجود این پیشنهادها، باید توجه داشت که استفاده از هر نوع داروی گیاهی برای درمان عفونت گوش، نیازمند مشورت با پزشک است؛ به ویژه در کودکان که حساسیت بیشتری نسبت به عوارض احتمالی دارند. اغلب این مواد از انجا که مطالعه کافی در موردشان وجود ندارد میتوانند عوارض و حساسیتهایی به همراه داشته باشند.^{Natural treatments for ear infections}

شواهد علمی در مورد درمان گیاهی عفونت گوش

در برخی تحقیقات قدیمی، اشاره شده است که روغن‌های ضروری، ممکن است توانایی نفوذ از پرده صماخ و رسیدن به بخش داخلی‌تر گوش را داشته باشند. این یافته، موجب شد تا در گذشته برخی پژوهشگران، تصور کنند که گیاهان دارویی می‌توانند در درمان عفونت گوش، نقش مستقیمی ایفا کنند.

اما پژوهش‌های جدیدتر، تصویر متفاوتی ارائه می‌دهند. شواهد علمی به‌روز، نشان می‌دهند که قطره‌های گیاهی گوش، هرچند ممکن است به کاهش موقتی درد و التهاب کمک کنند؛ اما بر روند عفونت، تاثیر قطعی ندارند و نمی‌توانند جایگزین درمان دارویی یا آنتی‌بیوتیک‌ها شوند. در واقع، اثر اصلی این ترکیبات، بیشتر تسکینی است تا درمانی.

خطرات و محدودیت‌های استفاده از گیاهان دارویی

اگرچه گیاهان دارویی، در فرهنگ‌های مختلف برای کاهش درد و عوارض بیماری‌ها، از جمله عفونت گوش استفاده شده‌اند؛ اما واقعیت این است که مصرف آن‌ها، می‌تواند با خطرات و محدودیت‌های جدی همراه باشد.

در نهایت، استفاده از ترکیبات گیاهی، بدون نظارت پزشک، نه تنها کمکی به درمان نمی‌کند؛ بلکه می‌تواند خطرناک نیز باشد.^{20 home remedies for ear infections}

روش‌های پزشکی معتبر برای درمان عفونت گوش

برخلاف باورهای رایج درباره درمان‌های گیاهی و خانگی، شواهد علمی نشان می‌دهند که تنها روش‌های پزشکی استاندارد، با هدف از بین بردن عامل عفونت، کاهش درد و جلوگیری از عوارض احتمالی، مانند کاهش شنوایی یا گسترش عفونت، می‌توانند عفونت گوش را به شکل موثر و ایمن درمان کنند.

1. آنتی‌بیوتیک‌ها: در عفونت‌های باکتریایی، پزشک آنتی‌بیوتیک خوراکی یا قطره‌ای تجویز می‌کند تا مستقیما عامل بیماری‌زا را از بین ببرد.
2. مسکن‌ها و تب‌برها: داروهایی مانند ایبوپروفن یا استامینوفن، برای کنترل درد و تب به کار می‌روند.
3. قطره‌های استروئیدی یا ترکیبی: در برخی موارد، قطره‌هایی تجویز می‌شوند که حاوی استروئید برای کاهش التهاب و تورم در مجرای گوش هستند.
4. آنتی‌هیستامین‌ها و دکونژستانت‌ها: اگر عفونت گوش، با مشکلات تنفسی یا گرفتگی شیپور استاش همراه باشد، این داروها می‌توانند به کاهش فشار و بهبود تهویه گوش کمک کنند.
5. قطره‌های موضعی: برای عفونت گوش خارجی، قطره‌های آنتی‌بیوتیک یا استروئیدی به‌طور مستقیم در مجرای گوش استفاده می‌شوند.
6. لوله‌های تهویه: جراح گوش و حلق و بینی، برای کودکانی که دچار عفونت‌های مکرر گوش می‌شوند یا تجمع مایع در گوش میانی دارند، لوله‌های کوچکی را در پرده گوش قرار می‌دهد تا تخلیه مایع، به طور مداوم انجام شود.
7. جراحی ترمیمی: در عفونت‌های مزمن یا شدید که به پرده گوش یا استخوان‌های اطراف آسیب زده‌اند، عمل‌هایی مانند میرنگوپلاستی یا تمپانوماستوئیدکتومی، برای ترمیم و حذف بافت عفونی انجام می‌شود.

حتی، اگر علائم بهبود یابند، قطع زودهنگام آنتی‌بیوتیک، می‌تواند منجر به بازگشت یا مقاومت دارویی شود. در صورت تداوم یا تشدید علائم، تب بالا یا بروز علائم در نوزادان زیر سه ماه، مراجعه سریع به پزشک ضروری است.^{Home Remedies for an Ear Infection}

چرا درمان گیاهی برای عفونت گوش توصیه نمی‌شود؟

بسیاری از داروهای گیاهی، هرگز در مطالعات بالینی دقیق و گسترده آزمایش نشده‌اند؛ از این رو، شواهد موجود، محدود به آزمایش‌های حیوانی یا گزارش‌های پراکنده است و نتایج آن‌ها، اغلب متناقض یا غیرقابل اعتماد می‌باشد. محصولات گیاهی، معمولا فاقد فرایند تولید و کنترل کیفی استاندارد هستند؛ به همین دلیل، ترکیب و میزان تاثیر یک محصول، می‌تواند به طور چشمگیری با محصول دیگر متفاوت باشد.

از سوی دیگر، برخی ترکیبات گیاهی، عوارض جانبی برای سلامت انسان به همراه دارند و تکیه بر درمان‌های گیاهی، می‌تواند باعث شود بیمار دیرتر به پزشک مراجعه کند و از دریافت آنتی‌بیوتیک یا سایر درمان‌های ضروری، محروم بماند. این تاخیر، می‌تواند به عوارضی مانند انتشار عفونت، آسیب دائمی به شنوایی یا حتی عوارض جدی‌تر منجر شود.

آیا گیاهان دارویی و درمان عفونت گوش حقیقت دارد؟

بنابراین، اگرچه برخی گیاهان خاصیت ضدالتهابی یا ضدباکتریایی دارند؛ اما جایگزین تشخیص و درمان پزشکی نیستند. به همین دلیل، برای تشخیص و درمان زودهنگام عفونت گوش، باید به دکتر علی کوهی، بورد تخصصی گوش، گلو و بینی و فلوشیپ اتولوژی نرواتولوژی، مراجعه کنید.

• تلفن: 02188884831
• آدرس: خیابان ولیعصر، بالاتر از پارک ساعی ، نبش خیابان دوم گاندی، ساختمان پزشکان دی، طبقه ششم
• اینستاگرام: @drkouhi

مجله تحقیقات فیتوتراپی (2020) گزارش کرده که بابونه به عنوان ضدالتهاب طبیعی برای کاهش درد و تورم عفونت گوش کاربرد دارد.

استفاده ایمن و هدفمند از درمان عفونت گوش با گیاهان دارویی، همراه با مشورت پزشک، بهترین نتیجه را دارد. گیاهان دارویی برای عفونت گوش، مانند کیسه گرم پیاز، سیر، روغن درخت چای و بابونه، می‌توانند نقش مکمل داشته باشند و گیاهان دارویی و درمان عفونت گوش را به یک روش طبیعی و مؤثر تبدیل کنند.