درمان جراحی تومورهای گوش خارجی | روش جراحی تومور خوش خیم گوش

تومورهای خوش‌خیم گوش خارجی، اغلب با علائمی مانند کاهش شنوایی، احساس پر بودن گوش یا ظاهر شدن توده‌ای در ناحیه لاله گوش یا مجرای شنوایی بیرونی بروز پیدا می‌کنند. اگرچه تومورهای گوش خارجی معمولا ماهیت غیرسرطانی دارند؛ اما در صورت بی‌توجهی به آنها ممکن است عملکرد شنوایی را مختل کرده یا به بافت‌های اطراف فشار وارد کنند.

گوش خارجی از ساختارهایی چون لاله گوش و مجرای شنوایی خارجی، تشکیل شده که به‌دلیل قرارگیری در معرض عوامل محیطی و ساختارهای غددی خاص، مستعد ابتلا به ضایعاتی مانند کیست‌ها، کلوئیدها، استئوم‌ها و تومورهای خوش‌خیم دیگر است.

این ضایعات به‌صورت توده‌های بدون درد، تغییر شکل لاله گوش یا انسداد مجرای شنوایی ظاهر می‌شوند. انتخاب رویکرد درمانی بسته به نوع، اندازه و محل تومور متفاوت است و هدف نهایی آن، بازگرداندن عملکرد طبیعی گوش و جلوگیری از عوارض احتمالی است.

یکی از نکات مهمی که باید بیماران بدانند، پرهیز از روش‌های خانگی یا اقدامات خودسرانه است. مثلا بسیاری از افراد می‌پرسند: آیا استفاده از گوش پاک کن خطرناک است؟ پاسخ این است که در صورت وجود تومور یا حساسیت در مجرای گوش، استفاده از گوش‌پاک‌کن می‌تواند آسیب بیشتری ایجاد کند و روند درمان را دشوارتر سازد. بنابراین تنها مراجعه به متخصص و انجام جراحی اصولی توصیه می‌شود.

اندیکاسیون‌های جراحی برای تومورهای گوش خارجی

اندیکاسیون‌های جراحی برای تومورهای خوش‌خیم گوش خارجی، به ترکیبی از عوامل بالینی، آناتومیکی و عملکردی بستگی دارد. اگرچه بسیاری از این تومورها، ماهیت غیرسرطانی دارند و در برخی موارد می‌توان آن‌ها را به‌صورت محافظه‌کارانه تحت نظر قرار داد؛ اما در شرایط خاصی، مداخله جراحی به‌عنوان انتخاب درمانی مناسب مطرح می‌شود.

تصمیم‌گیری در این زمینه، نیازمند ارزیابی دقیق وضعیت بیمار و ماهیت ضایعه است.

رشد تدریجی یا بزرگ شدن ضایعه

یکی از مهم‌ترین دلایل ارجاع بیمار به انجام جراحی، رشد تدریجی یا افزایش اندازه تومور است. ضایعاتی که با گذر زمان بزرگ‌تر می‌شوند؛ حتی اگر در ابتدا بدون علامت بوده‌اند، می‌توانند به‌مرور مجرای شنوایی خارجی را مسدود کنند، باعث تغییر شکل لاله گوش شوند یا به ساختارهای مجاور فشار بیاورند. در این شرایط، برداشت کامل ضایعه به‌منظور پیشگیری از عوارض عملکردی و زیبایی‌شناختی توصیه می‌شود.

ایجاد علائم بالینی آزاردهنده

بروز علائم بالینی نیز نقش کلیدی در تصمیم به جراحی ایفا می‌کند. تومورهایی که از جمله دلایل کیپ شدن گوش بعد از حمام، کاهش شنوایی، درد یا فشار در گوش، ترشح مداوم یا عفونت‌های مکرر شمرده می‌شوند؛ باید به‌طور جدی بررسی شده و در صورت لزوم با روش‌های جراحی درمان شوند. گاهی این تومورها با انسداد مجرای گوش موجب تجمع سرومن (واکس گوش) و ایجاد اختلال در تهویه طبیعی مجرا، نوعی هشدار برای انجام جراحی محسوب می‌شوند.

به نقل از ژورنال Clinical Otolaryngology، انتشارات Wiley Online Library:

اگرچه تومورهای خوش‌خیم گوش خارجی سرطانی نیستند، اما تأخیر در درمان می‌تواند موجب انسداد مجرای گوش و کاهش شنوایی پایدار شود.

ظاهر نامناسب

از منظر زیبایی، برخی تومورها نظیر کلوئیدها که معمولا پس از ضربه یا گذاشتن پیرسینگ در لاله گوش ایجاد می‌شوند؛ ممکن است از نظر روانی و اجتماعی برای بیمار آزاردهنده باشند. در این موارد، مداخله جراحی با هدف بهبود ظاهر لاله گوش و افزایش اعتماد به‌نفس بیمار انجام می‌گیرد.

خطر بدخیم شدن یا تشخیص افتراقی

در مواردی که ماهیت تومور مشخص نیست یا احتمال بدخیمی تومور مطرح باشد؛ جراحی علاوه بر جنبه درمانی، به تشخیص نوع تومور نیز کمک می‌کند. ضایعاتی که از نظر بالینی یا تصویربرداری ظاهر مشکوکی دارند، باید به‌طور کامل برداشته و برای بررسی هیستوپاتولوژیک ارسال شوند تا نوع دقیق آن‌ها مشخص گردد. به‌ویژه در مواردی که ضایعات، ویژگی‌های غیرمعمول مانند رشد نامنظم، خونریزی خودبه‌خود یا بافت سفت دارند؛ باید نسبت به برداشت کامل و بررسی دقیق آن‌ها اقدام شود.

اختلال در مراقبت‌های بهداشتی یا شنوایی

زمانی که درمان‌های غیرجراحی مانند تخلیه مکرر کیست یا استفاده از داروها، موثر واقع نشود یا ضایعه دچار عودهای پیاپی شود، جراحی به‌عنوان راه‌حل قطعی در نظر گرفته می‌شود. در مجموع، مداخله جراحی باید با دیدی جامع نسبت به ساختار گوش خارجی، نوع تومور، علائم بیمار و احتمال عوارض بعدی برنامه‌ریزی شود تا علاوه بر رفع ضایعه، کمترین آسیب به بافت‌های اطراف وارد شده و نتیجه‌ای پایدار حاصل شود.^{External Ear Benign Tumors}

تکنیک‌های جراحی برای اکسیزیون بدون آسیب به کانال گوش

جراحی تومورهای خوش‌خیم گوش خارجی، به‌ویژه در ناحیه مجرای شنوایی، نیازمند دقت و مهارت بالایی است؛ چرا که ساختارهای حساس آناتومیکی در این ناحیه ممکن است به‌راحتی آسیب ببینند. هدف از انجام جراحی در این موارد، برداشت کامل ضایعه با حفظ حداکثری ساختارهای سالم مجرا، به‌ویژه اپی‌تلیوم پوشاننده، پوست مجرا، بافت‌های غضروفی و استخوانی است. به همین دلیل، تکنیک‌های جراحی خاصی برای انجام اکسیزیون موثر و ایمن به‌کار گرفته می‌شوند که در ادامه، شرح داده شده‌اند:

طراحی برش محافظت‌کننده از پوست مجرا

یکی از اصول کلیدی در جراحی این ناحیه، طراحی دقیق برش اولیه به‌گونه‌ای است که پوست مجرای شنوایی خارجی آسیب نبیند. در ضایعات سطحی، برش نیم‌دایره‌ای یا بیضوی در اطراف ضایعه زده می‌شود تا امکان برداشتن کامل تومور فراهم شده و همزمان پیوستگی پوشش اپی‌تلیال حفظ شود. در برخی موارد از برش‌های پشت‌گوشی (postauricular) استفاده می‌شود تا دسترسی وسیع‌تری بدون تداخل مستقیم با پوست داخل مجرا ایجاد شود.

برداشت لایه‌به‌لایه با حفظ آناتومی

در صورتی‌ که تومور به لایه‌های عمقی‌تر نفوذ کرده باشد، برداشت با روش لایه‌به‌لایه انجام می‌شود. جراح ابتدا بافت‌های سطحی را آزاد می‌کند و با حفظ دقیق بافت سالم، توده را از زیر جدا می‌سازد. استفاده از میکروسکوپ جراحی یا لوپ‌های بزرگ‌نمایی، در این مرحله اهمیت فراوانی دارد؛ زیرا کمک می‌کند مرز بین بافت سالم و تومور به‌وضوح مشخص شود.

استفاده از ابزارهای ظریف و کم‌تهاجمی

برای جلوگیری از آسیب به بافت‌های مجاور مانند پوست مجرا، استخوان گوش یا اعصاب نزدیک، از ابزارهای ظریف جراحی مانند قیچی‌های میکرو، تیغ‌های جراحی کوچک و الکتروکوترهای تنظیم‌شده با شدت کم استفاده می‌شود. این ابزارها دقت بالا و خونریزی حداقلی را تضمین می‌کنند و احتمال آسیب به ساختارهای حیاتی را به‌شدت کاهش می‌دهند.

روش‌های حفظ پوشش اپی‌تلیال

در صورتی که بخشی از پوست مجرا به ناچار برداشته شود، پیوندهای پوستی نازک (split-thickness skin grafts) یا تکنیک‌های ترمیمی با چرخش فلپ‌های موضعی برای پوشش نواحی برداشته‌شده استفاده می‌شوند. این تکنیک‌ها مانع از تنگی مجرا (canal stenosis) یا چسبندگی بعد از عمل می‌شوند و روند ترمیم طبیعی را تسریع می‌کنند.

استفاده از جراحی آندوسکوپیک یا میکروسکوپیک

در برخی موارد خاص، جراحی آندوسکوپیک با استفاده از ابزارهای مخصوص از طریق کانال گوش انجام می‌شود. این روش که به‌صورت حداقل تهاجمی انجام می‌شود، به جراح امکان می‌دهد بدون برش خارجی، ضایعه را مشاهده کند و آن را بردارد. جراحی میکروسکوپیک نیز با بزرگ‌نمایی دقیق محل جراحی، امکان برداشتن تومور با حفظ حاشیه‌های سالم و با کمترین تخریب را فراهم می‌کند.

تکنیک‌های ترمیمی پس از اکسیزیون

پس از برداشتن تومور، اگر بخشی از ساختارهای حمایت‌کننده مجرا تخریب شده باشد؛ ممکن است نیاز به بازسازی غضروفی یا استخوانی با استفاده از گرافت‌های خودی (اتولوگ) یا مواد مصنوعی باشد. این کار با هدف جلوگیری از بدشکلی مجرا و حفظ عملکرد طبیعی آن انجام می‌شود.

موفقیت در اکسیزیون تومورهای خوش‌خیم گوش خارجی بدون آسیب به کانال گوش، نیازمند تلفیقی از دانش آناتومیکی دقیق، تکنیک جراحی پیشرفته، ابزارهای مناسب و تجربه بالینی جراح است. پیروی از این اصول باعث حفظ عملکرد طبیعی گوش می‌شود و از عوارضی نظیر عفونت، تنگی مجرا یا افت شنوایی نیز جلوگیری می‌کند.^{Ear Tumors}

• تلفن: 02188884831 – 09398772480
• آدرس اینستاگرام: @drkouhi
• آدرس مطب: تهران، خیابان ولیعصر، بالاتر از پارک ساعی، نبش خیابان دوم گاندی، ساختمان پزشکان دی، طبقه ششم

پیگیری و پیشگیری از عود پس از جراحی تومورها

اگرچه تومورهای خوش‌خیم گوش خارجی، ماهیت غیرسرطانی دارند و در اغلب موارد با برداشت کامل، درمان قطعی حاصل می‌شود؛ اما امکان عود برخی از آن‌ها، به‌ویژه در صورت برداشت ناکامل یا وجود زمینه‌های مستعدکننده، همچنان وجود دارد؛ به همین دلیل، مراقبت‌های پس از جراحی، پیگیری‌های دوره‌ای و اقدامات پیشگیرانه نقش بسزایی در جلوگیری از بروز بیماری‌های گوش خارجی و درمان آنها خواهند داشت.

• بررسی پاتولوژیک دقیق ضایعه

اولین گام در پیشگیری از عود، ارسال نمونه جراحی برای بررسی پاتولوژیک دقیق است. گزارش آسیب‌شناسی مشخص می‌کند که آیا مرزهای تومور (margins) به‌طور کامل برداشته شده‌اند یا خیر. در صورت مثبت بودن حاشیه‌های تومور (positive margins)، احتمال باقی ماندن سلول‌های توموری در محل عمل وجود دارد که در این صورت، جراحی مجدد یا درمان تکمیلی توصیه می‌شود.

• پیگیری‌های بالینی منظم

برنامه پیگیری پس از جراحی، باید به‌صورت دوره‌ای انجام شود. در مراحل ابتدایی، ویزیت‌های هر ۱ تا ۳ ماه برای ارزیابی وضعیت زخم، بررسی علائم عود موضعی و انجام معاینه کامل گوش خارجی توصیه می‌شود. در صورتی‌که روند بهبودی طبیعی باشد و عارضه‌ای مشاهده نشود، این فواصل به مرور به ۶ ماه یا یک سال افزایش می‌یابد. معاینه دقیق مجرای شنوایی با استفاده از اتوسکوپ یا در موارد خاص، اندوسکوپ، به تشخیص سریع تغییرات غیرطبیعی کمک می‌کند.

• آموزش به بیمار برای شناخت علائم هشدار

آگاه‌سازی بیمار نسبت به علائم احتمالی عود مانند ظاهر شدن توده جدید، ترشح غیرطبیعی، درد، خارش یا کاهش شنوایی اهمیت زیادی دارد. بیماران باید بدانند که در صورت بروز هر یک از این علائم، بدون تاخیر به پزشک مراجعه کنند. این آگاهی، شانس تشخیص زودهنگام عود و موفقیت درمان مجدد را افزایش می‌دهد.

• رعایت بهداشت ناحیه جراحی

در هفته‌های اول پس از جراحی، حفظ بهداشت ناحیه عمل از اهمیت زیادی برخوردار است. تمیز نگه‌داشتن گوش، پرهیز از خراشیدن یا دست‌کاری محل زخم و جلوگیری از ورود آب آلوده یا صابون به مجرای شنوایی می‌تواند از بروز عفونت و تحریک مجدد محل تومور جلوگیری کند. در برخی موارد، پزشک استفاده از آنتی‌بیوتیک موضعی یا ضدعفونی‌کننده‌های خاص را برای مدت کوتاهی تجویز می‌کند.

• کنترل عوامل مستعدکننده

برخی از تومورهای خوش‌خیم، مانند کلوئیدها یا کیست‌های اپیدرموئید، ممکن است در افرادی که سابقه خانوادگی یا زمینه ژنتیکی دارند، بیشتر رخ دهند. در چنین بیمارانی، حتی پس از جراحی موفق، احتمال عود وجود دارد. در این موارد، اقدامات مکمل مانند تزریق کورتیکواستروئید داخل ضایعه (در مورد کلوئید)، استفاده از لیزر، فشار درمانی یا در موارد خاص، پرتودرمانی موضعی ممکن است برای پیشگیری از عود توصیه شود.

• ترمیم مناسب و انتخاب روش جراحی دقیق

یکی از دلایل مهم عود تومور، انتخاب نادرست تکنیک جراحی و برداشت ناقص ضایعه است. استفاده از تکنیک‌هایی مانند برش با حفظ بافت سالم اطراف، رعایت حاشیه ایمن (safe margins) و بهره‌گیری از بزرگ‌نمایی در حین جراحی، احتمال باقی ماندن سلول‌های توموری را به حداقل می‌رساند. در صورتی‌که ترمیم محل جراحی با پیوند یا فلپ انجام شده باشد، پیگیری وضعیت خون‌رسانی و سازگاری بافت پیوندی نیز ضروری است.^{Tumours of the external ear and temporal bone}

به نقل از مجله Otology & Neurotology، انتشارات انجمن گوش و حلق و بینی آمریکا:

جراحی تومورهای خوش‌خیم گوش خارجی در بیش از ۹۰ درصد موارد باعث بازگشت کامل عملکرد شنوایی می‌شود و عوارض پس از عمل بسیار نادر هستند.

مراقبت موفقیت‌آمیز از بیمار، پس از برداشت جراحی تومورهای خوش‌خیم گوش خارجی، تنها به انجام یک جراحی خوب محدود نمی‌شود؛ بلکه نیازمند یک برنامه منسجم پیگیری، آموزش بیمار و در صورت لزوم، درمان‌های مکمل است. رعایت این اصول از عود ضایعه جلوگیری می‌کند و به حفظ عملکرد طبیعی گوش و ارتقا کیفیت زندگی بیمار منجر خواهد شد. جهت ارزیابی و درمان تخصصی این ضایعه می‌توانید از راه‌های ارتباطی، به دکتر علی کوهی، دارای بورد تخصصی گوش، گلو و بینی و فلوشیپ اتولوژی–نرواتولوژی از دانشگاه استنفورد آمریکا، مراجعه فرمایید.

در مجموع، انتخاب به‌موقع درمان جراحی تومورهای گوش خارجی می‌تواند جلوی عوارض جدی مانند کاهش شنوایی یا عفونت‌های مکرر را بگیرد. بسته به نوع ضایعه، پزشک بهترین روش جراحی تومور خوش خیم گوش را پیشنهاد می‌دهد تا بیمار بهبود کامل یابد. به خاطر داشته باشید که تومورهای خوش‌خیم گوش خارجی اگرچه سرطانی نیستند، اما در صورت بی‌توجهی می‌توانند زندگی روزمره و کیفیت شنوایی شما را تحت تأثیر قرار دهند.