اکسیژندرمانی هایپرباریک (HBOT) برای درمان سکته گوش با افزایش فشار محیطی، میزان اکسیژن محلول در پلاسما را چند برابر میکند و همین موضوع به بهبود خونرسانی عروق ظریف گوش داخلی کمک میکند. مطالعات بالینی نشان دادهاند بیمارانی که HBOT را همراه با درمان دارویی دریافت کردهاند، نسبت به درمان دارویی تنها، بهبود شنوایی سریعتر و پایدارتر داشتهاند؛ بهویژه در افرادی که دچار افت شنوایی شدید یا کامل شدهاند.
هنگامی که فشار محیط افزایش مییابد، میزان اکسیژنی که میتواند به مایعات بدن از جمله مایع گوش داخلی منتقل شود، چندین برابر میشود. این افزایش اکسیژنرسانی، به خصوص برای سلولهای حساس گوش داخلی که ممکن است به دلیل التهاب تورم یا اختلال در جریان خون آسیب دیده باشند حیاتی است. با رساندن اکسیژن بیشتر به منطقه آسیب دیده، از جمله حلزون گوش، روش اکسیژن هایپرباریک، به کاهش تورم از بین بردن سموم احتمالی و حمایت از بازسازی بافتهای آسیبدیده کمک میکند.
به نقل از راهنمای بالینی انجمن گوش و حلق و بینی آمریکا (American Academy of Otolaryngology–Head and Neck Surgery):
اکسیژندرمانی هایپرباریک در ترکیب با درمان استاندارد، بهطور قابل توجهی احتمال بهبود شنوایی در بیماران مبتلا به کاهش شنوایی ناگهانی را افزایش میدهد.
آیا درمان قطعی سکته گوش (کری ناگهانی) با اکسیژن هایپرباریک امکانپذیر است؟
روش اکسیژن هایپرباریک، میتواند به شکل قابل توجهی، به بهبود وضعیت شنوایی بیماران کمک کند. وقتی بیماران به موقع، یعنی در کمتر از دو هفته از بروز علائم، برای درمان با اکسیژن هایپرباریک اقدام میکنند، شانس بهبودی کامل یا جزئی آنها افزایش مییابد. در بسیاری از پروتکلهای درمانی، این روش به صورت مکمل و همزمان با مصرف داروهای کورتیکواستروئیدی مانند قرص پردنیزولون برای سکته گوش، تجویز میشود تا اثرات درمانی به حداکثر برسد. ترکیب این دو روش شانس بهبودی را برای بیماران مبتلا به کری ناگهانی بالاتر میبرد.
درک سکته گوش؛ عوامل و اهمیت زمانبندی در درمان
سکته گوش، یک وضعیت پیچیده است که میتواند ناشی از عوامل متعددی باشد. اگرچه در بیشتر موارد، علت دقیق آن مشخص نیست، تئوریهایی وجود دارد که شامل اختلالات ویروسی مشکلات جریان خون در عروق کوچک گوش داخلی و یا پاسخهای ایمنی غیرطبیعی است. گوش داخلی، به ویژه حلزون گوش بافت بسیار حساسی دارد و به هرگونه کمبود اکسیژن یا اختلال در خونرسانی بسیار سریع واکنش نشان میدهد.
آسیب به سلولهای مژکدار گوش داخلی، که مسئول تبدیل ارتعاشات صوتی به سیگنالهای الکتریکی هستند، اغلب برگشتناپذیر است. اهمیت زمانبندی در درمان قطعی سکته گوش، به همین دلیل است. هر ساعت تاخیر در شروع درمان، به معنای افزایش احتمال آسیب دائمی به سلولهای شنوایی است. درمان باید در یک بازه زمانی حیاتی، معمولا در اولین هفته تا حداکثر دو هفته پس از شروع علائم آغاز شود تا بهترین نتیجه را در بازیابی شنوایی داشته باشد.
مکانیسم عمل اکسیژن هایپرباریک در بهبود شنوایی
اکسیژن هایپرباریک، فشار اکسیژن جزئی در شریانها و بافتها را به طور چشمگیری افزایش میدهد. در شرایط عادی، اکسیژن عمدتا توسط هموگلوبین حمل میشود؛ اما در محیط هایپرباریک، اکسیژن بیشتری به صورت محلول در پلاسما وجود خواهد داشت.
- افزایش اکسیژنرسانی به حلزون گوش: افزایش فشار اکسیژن به حلزون گوش که در اثر اختلال خونرسانی دچار کمبود اکسیژن شده است کمک میکند. این اکسیژن اضافی، انرژی لازم برای بقا و ترمیم سلولهای شنوایی را فراهم میکند.
- کاهش تورم و ادم: اکسیژن هایپرباریک، اثرات ضدالتهابی دارد و با ایجاد انقباض عروقی جزئی در مناطق آسیبدیده به کاهش تورم و ادم در گوش داخلی کمک میکند. کاهش تورم میتواند فشار بر بافتهای عصبی و عروق را کم کرده و جریان خون را بهبود بخشد.
- پشتیبانی از ترمیم بافتی: اکسیژن اضافی فرایندهای متابولیک را که برای ترمیم بافتها و سلولهای آسیبدیده ضروری هستند تقویت میکند. این امر به خصوص در جلوگیری از مرگ سلولی سلولهای مژکدار حساس حیاتی است.
- افزایش تاثیر داروهای دیگر: بهبود اکسیژنرسانی، ممکن است تاثیر داروهای کورتیکواستروئیدی را نیز افزایش دهد که این ترکیب در درمان سکته گوش بسیار مطلوب است.
این مکانیسمهای عمل، به صورت ترکیبی در کنار هم قرار میگیرند تا به بازیابی حداکثری شنوایی در فرد مبتلا به کری ناگهانی کمک کنند.Hyperbaric Oxygenation as Adjunctive Therapy in the Treatment of Sudden Sensorineural Hearing Loss
برگرفته از مرور سیستماتیک کاکرین (Cochrane Database of Systematic Reviews):
بیشترین اثربخشی اکسیژن هایپرباریک زمانی مشاهده میشود که درمان در دو هفته اول پس از شروع علائم آغاز شود.
فرایند درمان با اکسیژن هایپرباریک؛ از مشاوره تا تکمیل دوره
فرایند درمان سکته گوش با روش اکسیژن هایپرباریک، یک برنامه مشخص دارد که باید تحت نظارت پزشک متخصص، انجام شود. این فرایند با مشاوره و ارزیابی کامل آغاز میشود و با یک دوره درمانی مشخص به پایان میرسد. مراحل اصلی درمان عبارتند از:
| مرحله | شرح فعالیت | هدف اصلی |
| مشاوره و ارزیابی | معاینه بالینی انجام آزمایشات شنوایی سنجی و بررسی سوابق پزشکی بیمار | تایید تشخیص سکته گوش و تعیین مناسب بودن درمان اکسیژن هایپرباریک |
| آمادگی | توجیه بیمار در مورد فرایند درمان و رعایت نکات ایمنی | اطمینان از همکاری بیمار و کاهش اضطراب |
| جلسات درمانی | قرارگیری در تانک هایپرباریک و تنفس اکسیژن خالص تحت فشار | افزایش اکسیژنرسانی به گوش داخلی و شروع ترمیم |
| پیگیری | انجام تستهای شنوایی سنجی دورهای در طول و پس از اتمام جلسات | ارزیابی پیشرفت درمان سکته گوش و تعیین زمان توقف درمان |
به طور معمول، هر جلسه درمانی حدود 60 تا 90 دقیقه طول میکشد و دوره کامل درمان سکته گوش با اکسیژن هایپرباریک، ممکن است شامل 10 تا 20 جلسه یا بیشتر باشد که معمولا به صورت روزانه یا با فواصل کم انجام میشود.
معیارهای انتخاب و کاندیداهای مناسب برای درمان
همه افراد مبتلا به کاهش شنوایی ناگهانی، کاندیدای یکسان برای درمان با اکسیژن هایپرباریک نیستند. این درمان، بیشتر برای افرادی مناسب است که در مراحل اولیه بیماری هستند.
- بیمارانی که تشخیص قطعی سکته گوش حسی عصبی ناگهانی در آنها تایید شده است.
- افرادی که درمان خود را در کمتر از دو هفته و در حالت ایدهآل در چند روز اول پس از شروع علائم آغاز میکنند.
- افرادی که علیرغم درمان اولیه با استروئیدها بهبود قابل توجهی در شنوایی نداشتهاند.
درمان سکته گوش با اکسیژن هایپرباریک، به خصوص در مواردی که شدت کاهش شنوایی ناگهانی بالا است یا در موارد مقاوم به درمان اولیه میتواند امیدبخش باشد.
نتایج و میزان موفقیت اکسیژن هایپرباریک در سکته گوش
نتایج درمان سکته گوش با اکسیژن هایپرباریک در مطالعات بالینی، به طور کلی به عنوان یک رویکرد موثر و ایمن در بهبود شنوایی پس از کری ناگهانی شناخته میشود. بررسیها نشان میدهند که نرخ بهبودی کامل یا قابل توجه در بیمارانی که با اکسیژن هایپرباریک درمان شدهاند میتواند بالاتر از بیمارانی باشد که تنها درمانهای استاندارد را دریافت کردهاند.
میزان موفقیت، به شدت اولیه کاهش شنوایی ناگهانی نیز، بستگی دارد. بیمارانی که میزان شنوایی آنها کمتر آسیب دیده است معمولا نتایج بهتری کسب میکنند.
به نقل از مجله پزشکی هایپرباریک و غواصی (Undersea & Hyperbaric Medicine Journal):
HBOT با بهبود اکسیژنرسانی به حلزون گوش، میتواند آسیبهای ایسکمیک گوش داخلی را کاهش دهد.
اکسیژن هایپرباریک در کنار سایر روشهای درمانی کری ناگهانی
در پروتکلهای درمانی استاندارد، کورتیکواستروئیدها جز اصلی درمان اولیه هستند. این داروها که به صورت خوراکی یا تزریق مستقیم در گوش تجویز میشوند، با هدف کاهش التهاب و تورم در گوش داخلی استفاده میشوند. اکسیژن هایپرباریک، به عنوان یک درمان مکمل عمل میکند. این روش با بهبود اکسیژنرسانی، اثرات کورتیکواستروئیدها را تقویت کرده و به بافتهای آسیبدیده فرصت بیشتری برای ترمیم میدهد.
ترکیب این دو روش، یعنی دارودرمانی و استفاده از اکسیژن هایپرباریک، بالاترین شانس را برای بازیابی شنوایی و درمان سکته گوش فراهم میکند.
ایمنی و عوارض جانبی احتمالی درمان با اکسیژن هایپرباریک
درمان سکته گوش با اکسیژن هایپرباریک، به طور کلی یک روش ایمن در نظر گرفته میشود. عوارض جانبی جدی بسیار نادر هستند؛ اما مانند هر روش درمانی دیگری ممکن است عوارض خفیفی برای برخی از بیماران رخ دهد.
- مشکلات گوش و سینوس: شایعترین عارضه آسیب به پرده گوش یا سینوسها، به دلیل تغییرات فشار است. این مشکل را میتوان با روشهای ساده مانور دادن مانند بلعیدن یا خمیازه کشیدن کنترل کرد.
- سمیت اکسیژن: در موارد بسیار نادر و به دلیل مواجهه طولانی مدت با اکسیژن خالص، ممکن است عوارض ریوی یا عصبی رخ دهد. با این حال پروتکلهای درمانی استاندارد برای جلوگیری از این وضعیت تنظیم شدهاند.
- تغییرات بینایی: برخی از بیماران ممکن است تغییرات موقتی در بینایی نزدیک خود تجربه کنند که پس از پایان درمان اکسیژن هایپرباریک برطرف میشود.
- اضطراب در فضای بسته: به دلیل قرارگیری در محفظه بسته برای برخی افراد، ممکن است احساس اضطراب یا ترس ایجاد شود.
در طول کل دوره درمان سکته گوش با این روش، نظارت دقیق پزشکان و تیم درمانی برای کاهش خطر عوارض و اطمینان از ایمنی بیمار حفظ میشود.
نقش محوری اکسیژن هایپرباریک در درمان کری ناگهانی
اکسیژن هایپرباریک، به دلیل توانایی منحصر به فرد خود در افزایش قابل توجه اکسیژنرسانی به بافتهای کمخون گوش داخلی، نقش محوری در درمان کری ناگهانی ایفا میکند. به دلیل اهمیت زمان در درمان سکته گوش، آگاهی از این روش درمانی و دسترسی سریع به آن برای بیماران مبتلا به کاهش شنوایی ناگهانی ضروری است. در نهایت تصمیمگیری برای استفاده از اکسیژن هایپرباریک، باید با مشورت متخصصین گوش حلق و بینی و بر اساس شرایط بالینی هر بیمار انجام شود. پیشنهاد میشود، حتما با یک متخصص گوش، حلق و بینی مجرب و باتجربه، مانند دکتر کوهی مشورت کنید.
- تلفن: 02191346260
- اینستاگرام: @drkouhi
- آدرس: تهران، خیابان ملاصدرا، خیابان شیخ بهایی، خیابان صائب تبریزی غربی، پلاک 34، کلینیک بساوا
در مجموع، اگرچه پاسخ درمانی در بیماران متفاوت است، اما درمان سکته گوش با روشهای هایپربار اکسیژن زمانی که زودهنگام انجام شود، میتواند شانس بازگشت شنوایی را به شکل معناداری افزایش دهد. استفاده از اکسیژن هایپرباریک برای درمان کاهش شنوایی ناگهانی بهویژه در موارد مقاوم به درمان دارویی توصیه میشود و در افتهای شدید، اکسیژن درمانی هایپرباریک برای کری ناگهانی بهعنوان یکی از مؤثرترین گزینههای مکمل شناخته میشود.
