در روش کاشت دو طرفه حلزون، هر گوش به‌طور جداگانه یک دستگاه کاشت دریافت می‌کند، اما مغز به‌صورت هماهنگ از هر دو سیگنال صوتی استفاده می‌کند تا شنوایی طبیعی‌تری شکل گیرد. این نوع کاشت نه تنها در درک گفتار در محیط‌های شلوغ مؤثر است، بلکه در کاهش فشار ذهنی هنگام گوش دادن طولانی‌مدت نیز تأثیر چشمگیری دارد. بیماران گزارش کرده‌اند که کیفیت زندگی، اعتمادبه‌نفس و تعاملات اجتماعی آن‌ها پس از عمل به طرز محسوسی بهبود یافته است.
با وجود این مزایا، کاشت حلزون دوطرفه، چالش‌هایی نظیر هزینه بالاتر، نیاز به جلسات توانبخشی طولانی‌تر و هماهنگی دقیق بین دو دستگاه را شامل می‌شود؛ اما تجربه بسیاری از بیماران بعد از کاشت حلزون دوطرفه، شامل بهبود ارتباط با محیط و احساس تعادل شنوایی در کنار توانایی آن‌ها در دنبال کردن مکالمات گروهی و زندگی روزمره است.
از این رو، در ادامه این مطلب از سایت دکتر کوهی، به بررسی مزایای این روش و در نهایت چالش‌های موجود، خواهیم پرداخت.
کاشت حلزون دوطرفه چیست؟
کاشت حلزون دوطرفه، یک روش جراحی پیشرفته است که شامل قرار دادن ایمپلنت شنوایی در هر دو گوش می‌شود تا شنوایی دوگوشی (binaural hearing) برای افرادی با کم‌شنوایی شدید یا عمیق در هر دو گوش، فراهم گردد. برخلاف کاشت یک‌طرفه، این روش تجربه‌ای نزدیک‌تر به شنوایی طبیعی ایجاد می‌کند و مزایای متعددی برای زندگی روزمره به همراه دارد.
بهبود تشخیص جهت صدا، افزایش وضوح گفتار در محیط‌های شلوغ و تجربه شنوایی طبیعی و متوازن، از مهم‌ترین مزایای کاشت حلزون دوطرفه هستند. این ویژگی‌ها، به افراد کمک می‌کنند تا در موقعیت‌های اجتماعی، محیط‌های شلوغ و فعالیت‌های روزمره، بهتر حضور پیدا کنند و خستگی ناشی از تلاش ذهنی برای شنیدن صداها، کاهش یابد.
تحقیقات، نشان داده‌اند که کودکان و بزرگسالانی که از کاشت دوطرفه بهره می‌برند، توانایی بهتری در تعیین منبع صدا و درک گفتار در محیط‌های نویزی دارند؛ علاوه بر این، کاشت حلزون دوطرفه اطمینان می‌دهد که هر گوش، بتوانند بیشترین بهره را از توانایی عصبی خود ببرند و در صورت بروز مشکل فنی در یکی از ایمپلنت‌ها، گوش دیگر همچنان شنوایی را تامین می‌کند.
کاشت حلزون گوش برای افراد مسن نیز،کیفیت زندگی آن‌ها را بهبود داده، تعاملات اجتماعی را آسان‌تر کرده و تجربه شنیداری طبیعی و متوازن‌تری به آن‌ها ارائه می‌دهد.Bilateral Cochlear Implantation
به نقل از مرکز ملی اطلاعات بیوتکنولوژی ایالات متحده (NCBI):
پروتز کاشت حلزون در دو گوش به بیماران امکان می‌دهد تا جهت صدا را ۲ تا ۳ برابر دقیق‌تر تشخیص دهند.
عملکرد حلزون دوطرفه در محیط‌های پر سروصدا
سه مکانیسم فیزیولوژیکی مهم در مغز و سیستم شنوایی، باعث می‌شوند که فرد پس از کاشت حلزون دوطرفه، تجربه‌ای طبیعی و دقیق‌تر از صداها داشته باشد. این مکانیسم‌ها، اساس شنوایی استریو را شکل می‌دهند و نقش تعیین‌کننده‌ای در جهت‌یابی صدا و تشخیص گفتار در محیط‌های پر سروصدا دارند.
| اثر | مکانیسم |
| اثر سایه سر (Head Shadow Effect) | در این حالت، سر مانند یک مانع طبیعی عمل کرده و از رسیدن بخشی از نویزهای محیطی، به گوشی که دورتر از منبع صدا قرار دارد، جلوگیری می‌کند؛ برای مثال، اگر منبع صدا در سمت راست باشد، سر مقداری از انرژی صوتی را قبل از رسیدن به گوش چپ، جذب می‌کند. در نتیجه، گوش راست سیگنال شفاف‌تر و قوی‌تری دریافت خواهد کرد. این تفاوت، به مغز کمک می‌کند تا جهت صدا را بهتر تشخیص دهد و گفتار را از نویز پس‌زمینه، جدا کند. |
| اثر ترکیب دوگوشی (Binaural Squelch) | این اثر، به توانایی مغز در ترکیب و مقایسه اطلاعات شنیداری از هر دو گوش، مربوط است. وقتی هر گوش، صدای متفاوتی از محیط دریافت می‌کند (مثلا گفتار در یک گوش واضح‌تر و نویز در گوش دیگر بیشتر است)، مغز با پردازش هم‌زمان این اطلاعات، سیگنال گفتاری را تقویت و نویز را تضعیف می‌کند. نتیجه این فرایند، افزایش وضوح گفتار در محیط‌های شلوغ مانند کلاس درس، مهمانی یا خیابان است. |
| اثر جمع دوگوشی (Binaural Summation) | زمانی که هر دو گوش، سیگنال صوتی مشابهی را هم‌زمان دریافت می‌کنند، مغز، آن‌ها را با یکدیگر ادغام کرده و شدت و وضوح صدا را تا حدود 3 دسی‌بل افزایش می‌دهد. این پدیده، موجب می‌شود فرد احساس کند صدا بلندتر، طبیعی‌تر و با تلاش شنیداری کمتر به گوش می‌رسد. به همین دلیل، افراد دارای کاشت دوطرفه، در مقایسه با افرادی که فقط یک کاشت دارند، خستگی شنیداری کمتری تجربه می‌کنند. |
این سه مکانیسم، باعث می‌شوند شنوایی فرد با پروتز کاشت حلزون در دو گوش، به الگوی طبیعی شنوایی انسان سالم نزدیک‌تر شود؛ یعنی صداها را با دقت مکانی، وضوح گفتاری و راحتی شنیداری بیشتر، درک کند.The Benefits of Bilateral Cochlear Implants for Children & Adults
چه کسانی کاندیدای مناسب کاشت حلزون دوطرفه هستند؟
انتخاب کاندیدای مناسب برای کاشت حلزون دوطرفه، یکی از مهم‌ترین مراحل موفقیت درمان است. افراد مناسب برای کاشت حلزون دوطرفه، دارای معیارهای زیر هستند:
- کم‌شنوایی حسی-عصبی متوسط تا عمیق در هر دو گوش
- عدم بهره کافی از سمعک‌های مناسب، به ویژه در درک گفتار
- داشتن وضعیت جسمی و ذهنی مناسب برای تحمل جراحی و روند توانبخشی
- درک واقعی از عملکرد ایمپلنت حلزون گوش
- آمادگی برای پیگیری جلسات برنامه‌ریزی دستگاه و تمرینات شنوایی
- شرایطی مانند کم‌شنوایی ناگهانی پس از مننژیت یا مشکلات مادرزادی خاص
- کودکان بین 2 تا 17 سال با کم‌شنوایی شدید تا عمیق
- بزرگسالان دارای 18 سال و بالاتر با شرایط مشابه و بهره‌مندی محدود از سمعک
مزیت انتخاب درست کاندیدا، علاوه بر بهبود درک گفتار و شنوایی طبیعی، شامل افزایش اعتماد به نفس، تجربه کامل‌تر صدا و داشتن یک سیستم پشتیبان در صورت بروز مشکل در یکی از ایمپلنت‌ها است.
مزایای کاشت دوطرفه برای بیماران
کاشت حلزون دوطرفه، تجربه‌ای فراتر از شنوایی معمولی ارائه می‌دهد و مزایای آن، در بهبود کیفیت زندگی بیماران با کم‌شنوایی شدید تا عمیق، کاملا مشهود است. تحقیقات گسترده، نشان می‌دهند که استفاده از دو ایمپلنت، نه تنها درک گفتار و جهت‌یابی صدا را بهبود می‌بخشد؛ بلکه خستگی ناشی از شنیدن، تعاملات اجتماعی و حتی درک موسیقی را نیز تحت تاثیر مثبت قرار می‌دهد.
به نقل از مجله پزشکی The Laryngoscope، انتشارات انجمن گوش و حلق و بینی آمریکا:
کاشت حلزون دوطرفه در کودکان باعث افزایش ۴۰٪ درک گفتار نسبت به کاشت یک‌طرفه می‌شود.
بهبود شنوایی استریو و جهت‌یابی صدا
شنیدن با دو گوش، تجربه‌ای مشابه شنوایی طبیعی ایجاد می‌کند و کاربران، می‌توانند محل و جهت صداها را بهتر شناسایی کنند که اهمیت زیادی در امنیت و فعالیت‌های روزمره دارد؛ همچنین، شنوایی دوطرفه، به مغز کمک می‌کند تا صداهای گفتاری را از نویز محیط جدا کرده و مکالمات را راحت‌تر دنبال کند.
پردازش هم‌زمان صدا از هر دو گوش، باعث ایجاد تجربه صوتی کامل‌تر و متوازن‌تر نیز می‌شود.
تاثیر بر کیفیت ارتباطات اجتماعی
کاشت دوطرفه، نه تنها به شنوایی کمک می‌کند؛ بلکه نقش مهمی در بهبود تعاملات اجتماعی دارد. برای مثال، افراد در گروه‌های اجتماعی بهتر و راحت‌تر مکالمه می‌کنند یا نیاز ذهن به تمرکز برای شنیدن، کاهش می‌یابد و انرژی کمتری مصرف می‌شود؛ علاوه بر این، با توانایی بهتر در دنبال کردن مکالمات، احتمال فاصله‌گیری از محیط‌های اجتماعی کاهش می‌یابد.
بهبود عملکرد ذهنی و کیفیت زندگی
تحقیقات، نشان داده‌اند که بیمارانی با ناشنوایی دوطرفه، تجربه شنوایی طبیعی‌تر، صدای کامل‌تر و احساس اتصال بیشتر به محیط را بعد از کاشت حلزون دوطرفه گزارش می‌کنند. آن‌ها، از بهبود درک موسیقی و صداهای محیطی، تجربه شنیداری راحت و بدون استرس نیز بهره‌مند هستند.
رشد کودک و تاثیر بر عملکرد آموزشی
برای کودکان، کاشت دوطرفه حلزون گوش، تاثیرات ویژه‌ای دارد:
- بهبود توانایی تشخیص صداهای راست و چپ در کلاس و محیط آموزشی
- تسریع در کسب مهارت‌های گفتاری و زبانی
- توانایی بهتر در جدا کردن گفتار معلم از صدای پس‌زمینه
با توجه به این مزایا، کاشت حلزون دوطرفه به ویژه در شرایطی که شنوایی با یک گوش کافی نیست، گزینه‌ای موثر برای بهبود شنوایی و ارتقای کیفیت زندگی کودکان و حتی بزرگسالان به شمار می‌رود.Bilateral Cochlear Implants If one is good, are two better?
چالش‌ها و محدودیت‌های کاشت حلزون دوطرفه
اگرچه کاشت حلزون دوطرفه، مزایای قابل‌توجهی در بهبود کیفیت شنوایی، گفتار و زندگی بیماران دارد؛ اما این روش مانند هر مداخله پزشکی دیگری، با چالش‌ها و محدودیت‌هایی نیز همراه است.
- عفونت: احتمال بروز عفونت گوش میانی یا مننژیت، خصوصا در صورت رعایت‌نشدن مراقبت‌های پس از عمل، وجود دارد.
- آسیب به عصب صورت: در طول جراحی، ممکن است عصب فاسیال (عصب حرکتی صورت) آسیب ببیند و منجر به ضعف عضلات صورت شود.
- نشت مایعات مغزی: در برخی بیماران، احتمال خروج مایع از گوش یا ناحیه برش جراحی وجود دارد.
- جابجایی یا خرابی ایمپلنت: گاهی دستگاه، از محل خود حرکت کرده یا به مرور زمان دچار اختلال عملکرد می‌شود.
- خطرات بیهوشی: همانند هر جراحی عمومی، احتمال بروز مشکلات ناشی از بیهوشی نیز وجود دارد.
- عدم بازگشت شنوایی طبیعی: حتی با دو کاشت حلزون، بازسازی کامل توانایی شنوایی طبیعی ممکن نیست و بیماران، ممکن است در درک موسیقی یا اصوات پیچیده دچار محدودیت باشند.
- محدودیت فعالیت‌های بدنی: پس از جراحی، تا چند هفته باید از فعالیت‌های سنگین یا وارد کردن فشار زیاد به بدن پرهیز کرد.
- نیاز به توانبخشی طولانی مدت: موفقیت در استفاده از کاشت دوطرفه، به تمرین‌های مکرر و پیگیری جلسات تنظیم دستگاه وابسته است.
- تداخل با وسایل الکترونیکی: ایمپلنت‌ها، می‌توانند توسط فلزیاب‌ها، سیستم‌های ضدسرقت یا امواج تلفن همراه دچار اختلال شوند.
- هزینه بالا: انجام کاشت حلزون دوطرفه، هزینه‌بر است و در بسیاری از کشورها، بیمه هزینه آن را پوشش نمی‌دهد.
با وجود این چالش‌ها، مطالعات متعدد نشان داده‌اند که مزایای کاشت حلزون دوطرفه در بهبود کیفیت زندگی، درک گفتار و کاهش خستگی شنیداری، به‌مراتب بیشتر از محدودیت‌های آن است.Cochlear Implant Candidacy Information
شنیدن دوباره هر دو گوش، با کاشت حلزون دوطرفه
کاشت حلزون دوطرفه، تحولی مهم در درمان کم‌شنوایی شدید تا عمیق است که به بیماران، امکان می‌دهد تا صداها را طبیعی‌تر، واضح‌تر و از جهات مختلف بشنوند. این روش، با بهبود شنوایی استریو، جهت‌یابی دقیق‌تر صدا و افزایش کیفیت ارتباطات اجتماعی، نه‌تنها دنیای شنیداری بیماران را بازمی‌گرداند؛ بلکه اعتمادبه‌نفس و مشارکت آن‌ها در زندگی روزمره را نیز تقویت می‌کند.
به نقل از انجمن بین‌المللی شنوایی‌شناسی (International Journal of Audiology):
مطالعات نشان داده است که کاشت دو طرفه حلزون موجب بهبود معنی‌دار درک گفتار در محیط‌های پر سروصدا و افزایش کیفیت زندگی بیماران می‌شود.
هرچند این درمان با چالش‌هایی مانند هزینه بالا یا نیاز به توانبخشی مداوم همراه است؛ اما مزایای گسترده آن، این محدودیت‌ها را کمرنگ می‌کند. برای ارزیابی دقیق شرایط، دریافت مشاوره تخصصی و انتخاب بهترین روش درمانی، توصیه می‌شود به دکتر علی کوهی، فلوشیپ اتولوژی و نورواتولوژی در تهران و دارنده بورد تخصصی گوش، گلو و بینی، مراجعه کنید.
- تلفن: 02188884831
- اینستاگرام: @drkouhi
- آدرس: خیابان ولیعصر، بالاتر از پارک ساعی ، نبش خیابان دوم گاندی، واقع در طبقه ششم ساختمان پزشکان دی
امروزه، کاشت حلزون دوطرفه به‌عنوان یک استاندارد طلایی برای درمان کم‌شنوایی شدید شناخته می‌شود. نتایج پژوهش‌ها نشان می‌دهد که پروتز کاشت حلزون در دو گوش موجب افزایش دقت مکالمه، تشخیص منبع صدا و درک استریوی محیط می‌شود. با اجرای موفق کاشت دو طرفه حلزون، بیماران نه‌تنها توان شنوایی خود را بازمی‌یابند، بلکه کیفیت زندگی، استقلال فردی و توان ارتباطی‌شان به‌طور چشمگیری افزایش می‌یابد.
