9 شرایط کاشت سمعک استخوانی برای کودکان با مشکلات ژنتیکی

این تکنیک، خصوصا برای کودکانی با کم‌شنوایی هدایتی یا ناشنوایی یک طرفه که به دلیل ناهنجاری‌های مادرزادی یا عفونت‌های مکرر، نمی‌توانند از سمعک‌های معمولی استفاده کنند، گزینه‌ای مناسب محسوب می‌شود. مزایای کاشت سمعک استخوانی برای کودکان با مشکلات ژنتیکی، شامل بهبود واضح شنوایی، افزایش کیفیت زندگی و کمک به رشد زبانی و تحصیلی کودک است.

همچنین، دستگاه‌های کاشت استخوانی نسبت به سمعک‌های معمولی، ظاهر طبیعی‌تری دارند و از نظر اجتماعی و روانی، برای بسیاری از کودکان قابل‌پذیرش‌تر هستند. با این حال، محدودیت‌هایی نیز وجود دارد؛ از جمله نیاز به ضخامت کافی استخوان جمجمه (حداقل 3 میلی‌متر) برای تثبیت ایمپلنت، احتمال بروز عوارض پوستی در برخی مدل‌ها و مشکلاتی که در انجام MRIهای آینده ایجاد می‌شوند.

از این رو، در ادامه این مطلب از سایت دکتر کوهی، به بررسی جراحی کاشت سمعک استخوانی برای کودکان با مشکلات ژنتیکی، خواهیم پرداخت.

کاشت سمعک استخوانی چیست و چگونه عمل می‌کند؟

کاشت سمعک استخوانی، یک روش نوین برای کمک به افراد مبتلا به کم‌شنوایی است که در آن، صدا به‌جای عبور از گوش خارجی و میانی، از طریق ارتعاشات استخوان جمجمه به حلزون گوش منتقل می‌شود. در مکانیسم کار این روش، ابتدا صدا توسط یک میکروفون کوچک روی دستگاه خارجی سمعک، دریافت می‌شود؛ سپس پردازشگر، صدا را به ارتعاشات مکانیکی تبدیل می‌کند.

این ارتعاشات، از راه استخوان جمجمه به حلزون گوش می‌رسند و آنجا، به پیام عصبی تبدیل می‌شوند. در نهایت، این پیام‌ها از طریق عصب شنوایی به مغز فرستاده شده و مغز، آن‌ها را به شکل صدا تشخیص می‌دهد. ویژگی مهم این روش، آن است که بخش‌های آسیب‌دیده گوش خارجی و میانی دور زده می‌شوند و صدا، مستقیم به بخش شنوایی سالم می‌رسد.^{Bone Conduction Hearing Implantation}

به همین دلیل، کاشت سمعک استخوانی برای بیمارانی که به دلیل بدشکلی مادرزادی گوش، عفونت‌های مزمن یا آسیب‌های شدید، نمی‌توانند از سمعک‌های معمولی استفاده کنند، بسیار ارزشمند است. کاشت سمعک استخوانی برای کودکان با مشکلات ژنتیکی، شامل دو بخش اصلی است:

1. بخش خارجی، شامل میکروفون و پردازشگر که صدا را دریافت و به ارتعاش تبدیل می‌کنند.
2. بخش داخلی که طی جراحی، در استخوان جمجمه کاشته می‌شود و به‌عنوان رابط انتقال ارتعاش، عمل می‌کند.

کاشت سمعک استخوانی، در بهبود کیفیت شنوایی، رشد گفتار و زبان، افزایش عملکرد تحصیلی و حتی ارتقای تعاملات اجتماعی، نقش بسزایی خواهد داشت.

تفاوت سمعک استخوانی با سمعک‌های معمولی

بیشتر سمعک‌های معمولی، صدا را از راه مجرای گوش و گوش میانی تقویت می‌کنند. این دستگاه‌ها، انواع مختلفی مثل پشت‌گوشی (BTE)، داخل‌گوشی (ITE)، داخل‌کانالی (ITC) و حتی، مدل‌های نامرئی (IIC) دارند. آن‌ها، مناسب کسانی هستند که گوش خارجی و میانی‌شان عملکرد نسبتا طبیعی دارد؛ اما مشکل اصلی در شدت یا وضوح صدا است.

در مقابل، سمعک استخوانی به جای اینکه صدا را از مسیر گوش خارجی و میانی عبور دهد، ارتعاشات صدا را از طریق استخوان جمجمه به حلزون گوش می‌رساند. به همین دلیل، اگر فردی دچار مشکلاتی مثل بسته بودن مجرای گوش، عفونت‌های مزمن گوش میانی یا ناهنجاری‌های مادرزادی باشد و نتواند از سمعک معمولی استفاده کند، این روش گزینه‌ای کارآمد محسوب می‌شود.^{Bone Conduction Hearing Aids}

چه کسانی کاندید مناسب برای این نوع کاشت هستند؟

کاشت سمعک استخوانی، برای همه کودکان مناسب نیست و در شرایط خاص، تجویز خواهد شد.

برای نوزادان و خردسالان، دستگاه‌های غیرجراحی ( Sotband یا چسبی) مناسب است؛ البته، از حدود 4 تا 5 سالگی به بعد، وقتی ضخامت استخوان جمجمه کافی باشد، دستگاه‌های جراحی نیز استفاده می‌شوند.^{bone conduction implants and middle ear implants}

دلایل استفاده از کاشت سمعک استخوانی در سنین پایین

یکی از روش‌های نوین برای کمک به کودکانی که به دلایل مختلف، نمی‌توانند از سمعک‌های معمولی استفاده کنند، کاشت سمعک استخوانی است که با انتقال صدا از طریق استخوان جمجمه، گوش داخلی را به‌طور مستقیم تحریک می‌کند و به کودک امکان می‌دهد صداها را واضح‌تر بشنود. استفاده از این سمعک در سنین پایین، اهمیت بالایی دارد؛ زیرا هرچه کودک زودتر به صدا دسترسی پیدا کند، رشد مهارت‌های گفتاری، زبانی و اجتماعی او نیز، طبیعی‌تر و سریع‌تر خواهد بود.

همچنین، این مداخله زودهنگام، از بروز مشکلاتی مانند عقب‌ماندگی در یادگیری زبان و کاهش اعتمادبه‌نفس، جلوگیری می‌کند.

به نقل از guidelines کودکان کاشت استخوانی، آکادمی شنوایی آمریکا:

کاشت استخوانی (BAHA) عمدتاً برای کودکان بالای ۵ سال با کم‌شنوایی هدایتی یا مخلوط توصیه می‌شود؛ در کودکانی زیر ۵ سال، اغلب ابتدا از Softband استفاده می‌شود.

مشکلات ژنتیکی مرتبط با کم شنوایی

بخش زیادی از مشکلات شنوایی کودکان، ریشه ژنتیکی دارد. برخی از کودکان، با ناهنجاری‌های مادرزادی گوش خارجی یا میانی، مانند آترزی (بسته بودن مجرای گوش) یا میکروتیا (کوچک یا ناقص بودن لاله گوش) به دنیا می‌آیند. این شرایط، مانع استفاده از سمعک‌های معمولی می‌شود. در چنین مواردی، کاشت سمعک استخوانی برای کودکان با مشکلات ژنتیکی، می‌تواند صدا را دور از مسیر آسیب‌دیده، به گوش داخلی برساند.

علاوه بر این، در برخی اختلالات ژنتیکی، گوش داخلی سالم باقی می‌ماند و همین موضوع، باعث می‌شود این کودکان بهترین کاندید برای بهره‌مندی از این فناوری باشند.

نتایج بالینی در کودکان

پژوهش‌ها، نشان داده‌اند کودکانی که در سنین پایین از کاشت سمعک استخوانی استفاده می‌کنند، در مقایسه با همسالان خود که بدون درمان هستند، پیشرفت چشمگیری در مهارت‌های شنیداری و گفتاری دارند.

این کودکان:

• صداها را با وضوح بیشتری می‌شنوند.
• در یادگیری زبان و صحبت کردن، عقب نمی‌مانند.
• در محیط‌های شلوغ، مانند کلاس درس، توانایی درک گفتار بهتری دارند.
• اعتماد به نفس و مشارکت اجتماعی بالاتری پیدا می‌کنند.

با این وجود، مداخله زودهنگام، نه‌تنها شنوایی را بهبود می‌بخشد؛ بلکه کیفیت زندگی کودک و خانواده‌اش را نیز ارتقا می‌دهد.

مراحل جراحی کاشت سمعک استخوانی برای کودکان

جراحی کاشت سمعک استخوانی برای کودکان با مشکلات ژنتیکی، به دو روش انجام می‌شود. انتخاب روش، به عواملی مثل سن کودک، ضخامت استخوان جمجمه و سرعت ترمیم بافت‌ها بستگی دارد. در این عمل، کودک تحت بیهوشی عمومی قرار می‌گیرد تا هیچ دردی احساس نکند؛ سپس، جراح با ایجاد برشی کوچک پشت گوش، یک پیچ یا پایه تیتانیومی را در استخوان ماستوئید قرار می‌دهد.

در روش دو‌مرحله‌ای، بعد از چند ماه و زمانی که استخوان اطراف ایمپلنت محکم شد، قطعه دوم؛ یعنی آهنربا که امکان اتصال پردازشگر خارجی صدا را فراهم می‌کند، روی پایه قرار داده می‌شود. جراحی، معمولا بین 1 تا 2 ساعت طول می‌کشد و کودک، در همان روز مرخص می‌شود. پس از چند هفته بهبودی، پانسمان برداشته شده و محل جراحی بررسی می‌گردد. در ادامه، پردازشگر صوتی روی ایمپلنت متصل می‌شود تا کودک بتواند صداها را به‌خوبی دریافت کند.^{Understanding Bone-Conduction Hearing Aids: Are They Right for You?}

دوره نقاهت، بین 3 تا 5 هفته است و رعایت مراقبت‌های پس از عمل ضروری می‌باشد تا کودک بهترین بهره را از سمعک استخوانی خود ببرد.

به نقل از مطالعه JAMA Otolaryngology بر روی کودکان کمتر از ۵ سال:

مطالعه‌ای نشان داد در کودکان زیر ۵ سال که کاشت BAHA انجام شد، در مواردی که ضخامت استخوان کافی نبود از روش دو مرحله‌ای استفاده شده است.

مراقبت‌های پس از عمل کاشت سمعک استخوانی برای کودکان با مشکلات ژنتیکی

در روزهای ابتدایی پس از جراحی، لازم است کودک استراحت کافی داشته باشد و بیشتر وقت خود را به بازی‌های آرام و فعالیت‌های سبک در خانه بگذراند. محل برش جراحی، با پانسمان پوشانده می‌شود و والدین باید طبق دستور پزشک، زمان مناسب برای تعویض پانسمان و شست‌وشوی زخم را رعایت کنند. مصرف داروهای مسکن و آنتی‌بیوتیک نیز، باید طبق نسخه پزشک انجام شود تا درد، کنترل شده و از عفونت جلوگیری گردد.

تب خفیف پس از جراحی، طبیعی است؛ اما در صورت بالا رفتن بیش از حد تب یا بهبود نیافتن آن با دارو، لازم است با پزشک تماس بگیرید؛ همچنین، تا زمان ترمیم کامل، فعالیت‌هایی مانند دویدن، ورزش‌های سنگین یا هرگونه ضربه احتمالی به ناحیه سر باید محدود شوند. بیشتر کودکان، ظرف یک هفته می‌توانند به مدرسه یا مهد کودک بازگردند؛ اما رعایت این محدودیت‌ها ضروری است.

بین 3 تا 4 هفته پس از جراحی، جراح محل بخیه و کاشت را بررسی می‌کند. در ادامه، بین هفته سوم تا دوازدهم، پردازشگر خارجی توسط شنوایی‌شناس و متناسب با نیاز کودک، تنظیم می‌شود. در کودکانی که مشکلات ژنتیکی دارند، مراقبت‌ها باید با دقت بیشتری انجام گیرد؛ زیرا  ممکن است به دلیل شرایط پوستی یا بهداشتی، بیشتر در معرض عفونت یا تحریک پوست قرار بگیرند.

از ژنتیک تا درمان با کاشت سمعک استخوانی برای کودکان

کم‌شنوایی ناشی از عوامل ژنتیکی، می‌تواند مسیر رشد زبانی و اجتماعی کودک را دشوار کند؛ اما با مداخله به‌موقع و کاشت سمعک استخوانی، این مسیر هموارتر خواهد شد. این روش، امکان شنیدن و یادگیری طبیعی را فراهم کرده و کیفیت زندگی کودکان را به شکل چشمگیری بهبود می‌بخشد.

از این رو، برای دریافت مشاوره و خدمات درمانی مرتبط، می‌توانید با دکتر علی کوهی، فلوشیپ اتولوژی و نرواتولوژی در تهران، پزشک و جراح باتجربه در زمینه درمان کم شنوایی ژنتیکی، در ارتباط باشید.

1. تلفن: 02188884831
2. آدرس: خیابان ولیعصر، بالاتر از پارک ساعی ، نبش خیابان دوم گاندی، واقع در طبقه ششم ساختمان پزشکان دی
3. اینستاگرام: @drkouhi

در پایان، کاشت سمعک استخوانی برای کودکان با مشکلات ژنتیکی زمانی بهترین گزینه است که کودک دارای شرایط فیزیکی مناسب برای کاشت باشد، و انتخاب دقیق آن باید با بررسی دقیق صورت گیرد. برای والدینی که نگران انتخاب بهترین روش هستند، کاشت سمعک باها برای کودکان با مشکلات ژنتیکی یکی از راهکارهای مؤثر است که می‌تواند کیفیت زندگی شنیداری کودک را به‌طرز چشم‌گیری بهبود دهد. مشورت با متخصص شنوایی‌شناسی و بررسی دقیق ساختار استخوانی کودک، پیش‌نیاز تصمیم‌گیری صحیح است.