رفتارهای خطرناک برای شنوایی
آیا در طول روز مراقب حس شنوایی خود هستید؟ آیا هیچ کاری انجام نمی دهید که به شنوایی آسیب بزند؟ البته همه مشکلات دستگاه شنوایی به سبب رفتارهای خطرناک و مضر برای سلامتی گوش پیش نمی آید اما آیا از این سیستم حساس در برابر عادت های آسیب زا محافظت می شود؟
سلامت دستگاه شنیداری انسان جزئی از یک زندگی سالم و بانشاط به شمار می رود. همه باید روش زندگی خود را به گونه ای برگزینند که به این سیستم حساس، آسیبی وارد نشود. در ادامه به برخی از رفتارهای خطرناک که می توانند شنوایی انسان را تهدید کنند، پرداخته شده است.
استفاده از هدفون
دشمن شماره یک حس شنوایی انسان استفاده از صدای بلند در هدفون و انواع گوشی بدون سیم یا ایِربادز (earbuds) است. صدا بلند، به ویژه اگر هر روز تکرار شود، به سلول های مویی موجود در گوش داخلی می تواند آسیب وارد کند. سلول های مویی در گوش داخلی وظیفه تبدیل امواج صوتی به سیگنال های عصبی را بر عهده دارند.
سیگنال های عصبی تولید شده توسط سلول های مویی از راه عصب شنوایی به مغز برده می شود. ناحیه مربوط به حس شنوایی مغز توانایی تعبیر و تفسیر این سیگنال ها را دارد. در نتیجه همه این فعالیت ها، صدا به صورتی که به شنیدن آن عادت دارید، درک می شود.
استفاده از هدفون یا ایِربادز احتمال رسیدن صدای بسیار بلند به گوش را افزایش می دهد. گاهی افراد همانند حالت بدون هدفون، میزان صدا را درهدفون و ایربادز تا حد بسیار زیادی بلند می کنند. صدای بلند در این حالت می تواند به بخش های مختلف دستگاه شنوایی آسیب بزند.
یکی از راهکارهای پیشگیری از آسیب به شنوایی این است که مدت استفاده از هدفون و وسایل مشابه را محدود کنید.
عدم محافظت از گوش در محیط کار
برعکس هدفون هایی که در بالا به آنها اشاره شد، برخی هدفون برای محافظت گوش در برابر صدای بلند ساخته شده اند. صدای بلند در محیط کار می تواند برای شنوایی خطرناک باشد و به سیستم شنوایی آسیب وارد نماید. در چنین محیط کاری، لازم است از گوش و سیستم شنیداری حفاظت به عمل آید.
کارکنان برخی از صنایع و مشاغل بیشتر در معرض آسیب شنواییِ ناشی از صدای بلند در محیط کار قرار دارند. به عنوان نمونه، افرادی که در حرفه های مربوط به موسیقی فعالیت دارند، بهتر است در هنگام اجرا، گوش خود را با وسایل حفاظتی در برابر صداهای بلند حفاظت کنند تا شنوایی آنها آسیب نبیند.
کاهش شنوایی ناشی از آسیب های محیط کار به موسیقی محدود نیست. در مشاغل زیر هم احتمال کاهش شنوایی به دلیل عدم محافظت از گوش در برابر صداهای بلند وجود دارد:
- نظامی ها
- کارگران معادن
- کارگران خط تولید
- کارکنان و کارگران صنعت حمل و نقل
- نجارها
- آهنگرها
کم تحرکی و ورزش نکردن
شاید کمتر کسی حدس بزند که ورزش نکردن برای شنوایی هم خطرناک باشد؛ اما حقیقت این است که کم تحرکی شاید به قدرت شنوایی هم آسیب وارد نماید. چگونه؟
ورزش نکردن و کم تحرکی باعث افزایش وزن و چاقی می شود. چاقی برای بسیاری از دستگاه های بدن مانند قلب و دستگاه گردش خون مضر است و احتمال وقوع برخی بیماری های مزمن مانند دیابت را افزایش می دهد.
هر دوی این مشکلاتِ ناشی از چاقی می توانند میزان خون رسانی به بافت های گوش را کاهش دهند. کم شدن خون رسانی به گوش، به ویژه گوش داخلی، ممکن است برای شنوایی افراد خطرناک باشد.
بنابراین کم تحرکی و ورزش نکردن به عنوان یک رفتار خطرناک برای شنوایی به شمار می آید. شایسته است با ورزش منظم و کنترل وزن، احتمال ابتلا به بیماری های مزمن مانند دیابت و مشکلات قلبی را به حداقل ممکن برسانید.
استعمال دخانیات یا قرار گرفتن در معرض دود دخانیات
سیگار، قلیان، و سیگار الکترونیک برای سلامت انسان ضررهای متعددی دارد. یکی از آنها به ویژه در سالمندان کاهش قدرت شنوایی است.
طبق پژوهش های انجمن ریه آمریکا دود کردن هر سیگار باعث رها شدن بیش از 7000 ماده شیمیایی می شود. بسیاری از این مواد برای سلامت انسان ضرر دارند. برخی از این مواد می توانند به مکانیسم های حساس سیستم شنوایی آسیب وارد کنند. از جمله این مواد مضر می توانند به عصب شنوایی صدمه بزنند.
در نهایت، دود سیگار و سایر انواع دخانیات، چه ناشی از استعمال آن توسط خود فرد باشد، چه به صورت دست دوم و حاصل سیگار کشیدن دیگران باشد، برای سلامت دستگاه شنوایی، خطرناک محسوب می شود.
بی توجهی به علائم عفونت گوش
عفونت مزمن گوش می تواند آسیب های بسیار جدی به سلول های مویی شنوایی یا استخوان های در برگیرنده و محافظ گوش داخلی وارد نماید. اگر نسبت به عفونت حاد گوش بی توجهی صورت پذیرد، احتمال استقرار عفونت مزمن افزایش می یابد. بنابراین بهتر است به محض مشاهده علائم عفونت گوش به پزشک مراجعه کنیم. تکمیل دوره درمان عفونت گوش میانی طبق تجویز پزشک معالج اهمیت زیادی در بهبود کامل و پیشگیری از مزمن شدن عفونت دارد.
بی توجهی یا سهل انگاری نسبت به مداوای کامل عفونت گوش گاهی عواقب خطرناکی در پی دارد. بیشتر این عفونت ها ناشی از استقرار باکتری ها هستند. اگر دوره درمان کامل نشود، شاید علائم عفونت بهبود یابد اما باکتری همچنان در اعماق گوش به فعالیت خود ادامه می دهد.
عفونت مزمن گوش می تواند حتی به تخریب اجزای گوش میانی و گوش داخلی منجر شود. اما عواقب عفونت مزمن گوش فقط به افت شنوایی محدود نمی شود. اگر عفونت مزمن گوش درمان نشود، ممکن است به شرایط خطرناکی منتهی شود که حتی زندگی انسان را در معرض تهدید قرار دهد مانند آبسه مغزی.
مصرف زیاده از حد نوشیدنی های الکلی
زیاده روی در نوشیدن مشروبات الکلی می تواند قدرت مغز را در شناخت و تعبیر صداها با اختلال رو به رو سازد. شواهد علمی نشان می دهد که مقادیر زیاد الکل برای مغز به شدت خطرناک است. ناحیه مسوول شنوایی هم در مغز از خطرات الکل در امان نیست. تداوم زیاده روی در مصرف نوشیدنی های الکلی ممکن است برای کارکرد طبیعی عصب شنوایی و نواحی حساس گوش داخلی هم خطرناک باشد.
عدم رعایت بهداشت دهان و دندان
آثار منفی دندان خراب و لثه بیمار روی سلامت بسیاری از دستگاه های بدن انسان باورنکردنی است. رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان باعث رشد و تکثیر باکتری ها در دهان می شوند. این باکتری های مضر می توانند از راه وارد شدن به گردش خون به هر جایی از بدن راه یابند. به عنوان نمونه، رسیدن این باکتری ها به قلب می تواند گردش خون فرد را تحت تاثیر قرار دهد. کم شدن خون رسانی به همه بدن از جمله به دستگاه شنوایی آسیب وارد می نماید.
سخن پایانی
شنوایی حسی است که تا پایان زندگی برای هر انسانی لازم و ضروری است. گاهی اوقات شنیدن لحظه لحظه از صداهای زندگی تاثیر بسیار زیادی روی کیفیت زندگی انسان می گذارد. بنابراین به جاست که با دقت زیاد مراقب سلامت سیستم شنوایی خود باشید.
در بالا رفتارهای خطرناک برای شنوایی بازگو شد. شما می توانید با پرهیز از این رفتارها و مراقبت از سیستم شنوایی، تا پایان عمر از حس شنیداری خود لذت ببرید و از آن به بهترین نحو استفاده نمایید.
دکتر علی کوهی دانش آموخته رشته فوق تخصصی جراحی گوش و حلق و بینی از دانشگاه استنفورد آمریکا در کلینیک خود واقع در تهران آماده پذیرش بیماران محترم هستند.