علل ایجاد و راه‌های درمان بیماری گوش شناگر
گوش شناگر (swimmer’s ear) عفونتی است در مجرای گوش بیرونی که پرده گوش تا قسمت بیرونی سر را در بر می‌گیرد. این عفونت اغلب توسط آبی ایجاد میشود که بعد از شنا در گوش باقی می‌ماند و محیط مرطوبی را ایجاد می‌کند که به رشد باکتریها کمک می‌کند.
فرو کردن انگشت، گوشپاککن، یا اشیاء دیگر در گوش نیز با آسیب زدن به لایه نازک پوست داخلی که مجرای گوش را پوشش می‌دهد، می‌تواند منجر به بیماری گوش شناگر شود.
گوش شناگر، آماس و تورم گوش خارجی (otitis externa) نیز نامیده میشود. رایج‌ترین علت این عفونت، باکتری‌هایی است که به پوست داخل مجرای گوش هجوم می‌برند. گوش شناگر را معمولا میتوان با قطره گوش درمان کرد. درمان سریع می‌تواند به پیشگیری از عوارض و عفونت‌های جدی‌تر کمک کند.
در این مقاله خواهید خواند:
علائم و نشانه‌های بیماری گوش شناگر
نشانه‌های بیماری گوش شناگر در ابتدا معمولا خفیف هستند، اما در صورتی که عفونت درمان نشود یا گسترش پیدا کند این نشانه‌ها می‌توانند تشدید شوند. پزشکان اغلب مراحل پیشرفت گوش شناگر را بر طبق خفیف، متوسط و پیشرفته طبقه‌بندی می‌کنند.
علائم و نشانه‌های خفیف گوش شناگر
- خارش در مجرای گوش
- قرمزی مختصر در داخل گوش
- ناراحتی خفیف که با کشیدن گوش بیرونی (لاله گوش) یا فشار دادن «برآمدگی» کوچکِ جلوی گوش (زبانه گوش) تشدید میشود.
- تخلیه مقداری مایع شفاف و بی‌بو
علائم و نشانه‌های متوسط گوش شناگر
- خارش شدیدتر
- افزایش درد
- قرمزی گسترده‌تر در گوش
- تخلیه شدید مایع
- احساس پر بودنِ داخل گوش و انسداد جزئی مجرای گوش همراه با تورم، مایع و چرک‌های باقیمانده
- کاهش شنوایی یا واضح نبودن صداها
علائم و نشانه‌های پیشرفته گوش شناگر
- درد شدیدی که ممکن است به صورت، گردن یا داخل سر نیز کشیده شود
- انسداد کامل مجرای گوش
- قرمزی یا تورم گوش بیرونی
- تورم در گره‌های لنفاوی گردن
- تب
چه موقع باید درمان بیماری گوش شناگر را آغاز کنیم؟
حتی اگر علائم یا نشانه‌های خفیفی از گوش شناگر دارید، با پزشک تماس بگیرید. در صورتی که هر یک از علائم و نشانه‌های زیر را دارید، فورا با پزشک تماس بگیرید یا به اورژانس مراجعه کنید:
- درد شدید
- تب
علل و عوامل ایجاد بیماری گوش شناگر
گوش شناگر، عفونتی است که معمولا به علت باکتریها ایجاد میشود. گاها قارچ یا ویروس هم می‌تواند باعث عفونت گوش خارجی شود.
همانطور که گفته شد، گوش شناگر که به عنوان اوتیت خارجی نیز شناخته میشود، عفونت یا التهاب مجرای گوش است، که مسیری است که از گوش خارجی به پرده گوش منتهی میشود. معمولاً به دلیل باقی ماندن آب در گوش پس از شنا یا سایر فعالیت‌های آبی ایجاد میشود و محیطی مرطوب ایجاد می‌کند که باعث رشد باکتریها یا قارچها میشود. در ادامه برخی از علل ایجاد گوش شناگر آورده شده است:
- قرار گرفتن در معرض آب: شایع‌ترین علت گوش شناگر، قرار گرفتن طولانی مدت در معرض آب است، به‌ویژه در استخرها، جکوزی‌ها یا آب‌های طبیعی. هنگامی که آب وارد کانال گوش میشود، می‌تواند لایه محافظ جرم گوش را که به جلوگیری از عفونت کمک می‌کند، شسته و گوش را در برابر باکتریها یا رشد قارچ حساس‌تر کند.
- ضربه یا آسیب به کانال گوش: هرگونه آسیب به پوست ظریف پوشاننده کانال گوش، می‌تواند خطر ابتلا به گوش شناگر را افزایش دهد. خراشیدگی ممکن است در اثر قرار دادن اشیاء در گوش، استفاده از گوش پاک‌کن یا سنجاق سر، برای تمیز کردن گوش با اجسام تیز ایجاد شود.
- رطوبت و گرما: رطوبت بالا و دمای گرم، محیطی مساعد برای رشد باکتریها و قارچها ایجاد می‌کند. تعریق بیش از حد یا زندگی در آب‌وهوای مرطوب، می‌تواند احتمال ابتلا به گوش شناگر را افزایش دهد.
- حفظ رطوبت: برخی فعالیت‌ها یا شرایطی که منجر به احتباس رطوبت در گوش میشود، می‌تواند خطر عفونت را افزایش دهد. این موارد شامل پوشیدن گوش گیر و استفاده از هدفون‌هایی است که رطوبت را به دام می‌اندازد، یا حتی تجمع بیش از حد موم که آب را در گوش حبس می‌کند.
- محرک‌های شیمیایی: قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی یا محرک‌های خاص، می‌تواند باعث التهاب و افزایش حساسیت به گوش شناگر شود. به‌عنوان مثال میتوان به محصولات مو، مانند اسپری‌ها یا رنگ‌های مو و کلر موجود در استخرها اشاره کرد که می‌تواند باعث تحریک پوست ظریف مجرای گوش شود.
- سیستم ایمنی ضعیف: افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، مانند افراد مبتلا به دیابت، HIV/AIDS یا تحت درمان‌های سرکوب کننده سیستم ایمنی، بیشتر در معرض عفونت‌هایی مانند گوش شناگر هستند.
توجه به این نکته ضروری است که گوش شناگر مسری نیست و از فردی به فرد دیگر منتقل نمی‌شود. انجام اقدامات پیشگیرانه مانند خشک نگه داشتن گوش‌ها، اجتناب از عوامل تحریک کننده و رعایت بهداشت مناسب گوش، می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به گوش شناگر کمک کند. اگر مشکوک هستید که گوش شناگر دارید یا علائمی مانند گوش درد، خارش، قرمزی یا ترشح را تجربه می‌کنید، بهتر است برای تشخیص دقیق و درمان مناسب با یک متخصص گوش مشورت کنید.
سیستم‌های دفاعی طبیعی گوش
مجرای گوش بیرونی، یک سیستم دفاعی طبیعی دارد که آن را تمیز کرده و از عفونت پیشگیری می‌کند.
ویژگی‌های پیشگیرانه شامل موارد زیر می‌شوند:
- غددی که یک ماده چسبناک (جرم گوش/ ear wax) تولید می‌کنند. این ترشحات، نوار نازک و ضد آبی را بر روی پوست داخل گوش تشکیل می‌دهند. جرم گوش، کمی اسیدی بوده که این خاصیت به جلوگیریِ بیشتر از رشد باکتری کمک می‌کند.
- پوست سالم سد دفاعی مهمی در مقابل نفوذ عوامل بیماریزا است. بهمین دلیل دستکاری و زخمی کردن پوست جزو علل شایع عفونت‌های گوش خارجی است.
- غضروفی که تا حدی مجرای گوش را پوشش می‌دهد. این غضروف کمک می‌کند تا اجسام بیگانه به مجرای گوش وارد نشوند.
عفونت گوش شناگر چگونه روی می‌دهد؟
اگر به بیماری گوش شناگر مبتلا هستید، سیستم دفاعی طبیعی گوش‌تان از کار افتاده است. شرایطی که می‌تواند سیستم دفاعی گوش را تضعیف کرده و رشد باکتریها را افزایش دهد شامل این موارد میشود:
- رطوبت بیش از حد در گوش. تعریق شدید، هوای مرطوب طولانی‌مدت یا آبی که در گوش پس از شنا یا استحمام باقی می‌ماند، می‌تواند محیطی مطلوب برای رشد باکتریها ایجاد کند.
- خراشیدگی یا آزردگی در مجرای گوش. پاک کردن گوش با گوشپاککن یا سنجاق مو، خراشیدگی داخل گوش به دلیل فرو کردن انگشت، یا قرار دادن هدفون یا سمعک بر روی گوش می‌تواند باعث شکستگی‌های کوچک در پوست شود که رشد باکتریها را به دنبال دارد.
- واکنش‌های حساسیت‌زا. محصولاتِ مختص مو یا جواهرات می‌توانند موجب آلرژی و عوارض پوستی شوند که عفونت را افزایش می‌دهند.
عوامل خطرساز و موثر در ابتلا به بیماری گوش شناگر
عواملی که می‌توانند خطر گوش شناگر را در شما افزایش دهند، شامل این موارد می‌شوند:
- شنا
- وارد شدن آب به گوش که دارای سطوح بالایی از باکتریها است
- پاکسازی تهاجمی مجرای گوش با گوشپاککن یا اشیاء دیگر
- استفاده از ابزارهای خاصی همچون هدفون یا سمعک
- حساسیت‌های پوستی یا آزردگی ناشی از جواهرات، اسپری مو، یا رنگ مو
عوارض بیماری گوش شناگر
معمولا بیماری گوش شناگر در صورتی که سریعا درمان نشود مشکلی ایجاد نمی‌کند، اما ممکن است عوارضی به دنبال داشته باشد.
- کم‌شنوایی موقتی. ممکن است شنوایی مبهم شود که معمولا پس از پاکسازی عفونت‌ها بهتر میشود.
- عفونت طولانی‌مدت (آماس و تورم گوش خارجی مزمن). عفونت گوش بیرونی معمولا در صورتی مزمن تلقی میشود که علائم و نشانه‌ها برای بیش از سه ماه باقی بمانند. عفونت‌های مزمن در صورتی شایع‌تر هستند که شرایطی وجود داشته باشد که درمان را دشوار کند، مثلا سویه نادر باکتریها، واکنش پوستی ناشی از آلرژی، واکنش آلرژیک به قطره‌های گوش آنتی‌بیوتیک، عارضه پوستی مانند درماتیت یا پسوریازیس، یا ترکیبی از عفونت باکتریایی و قارچی.
- عفونت عمقی بافت (سلولیت). گوش شناگر به ندرت می‌تواند به لایه‌های عمقی و بافت‌های پیوندی پوست گسترش یابد.
- آسیب به استخوان و غضروف (عفونت استخوان اولیه قاعده جمجمه). این یکی از عوارض نادر بیماری گوش شناگر است که هنگامی رخ می‌دهد که عفونت به غضروف گوش بیرونی و استخوان‌های بخش تحتانی جمجمه گسترش یابد، که این باعث درد شدید میشود. افراد مسن‌تر، افراد دارای دیابت یا افراد دارای ضعف سیستم ایمنی در معرض خطر بالای این عارضه هستند.
- عفونت گسترده‌تر. اگر گوش شناگر به عفونت استخوان قاعده جمجمه پیشرفته تبدیل شود، این عفونت می‌تواند گسترش یافته و بر سایر بخش‌های بدن مانند مغز یا اعصاب مجاور تاثیر بگذارد.
پیشگیری از بیماری گوش شناگر
برای پیشگیری از ابتلا به گوش شناگر این نکات را رعایت کنید:
- گوش‌هایتان را خشک نگه دارید. بعد از شنا یا حمام، گوش‌هایتان را کاملا خشک کنید. فقط گوش بیرونی‌تان را آهسته و به آرامی با یک حوله یا پارچه نرم خشک کنید.
- از قرار دادن اشیاء خارجی در گوش‌تان خودداری کنید. هرگز سعی نکنید به شدت گوش‌تان را بخارانید یا برای بیرون آوردن چرک گوش‌تان از چیزهایی مانند گوشپاککن، گیره کاغذ، یا سنجاق سر استفاده نکنید. استفاده از این وسایل می‌تواند باعث شود ماده به عمق بیشتری از مجرای گوش‌تان فرو برود، پوست نازک داخل گوش‌تان را آزرده کند، یا پوست را پاره کند.
- از گوش‌هایتان در مقابل مواد حساسیت‌زا محافظت کنید. هنگامی که در حال استفاده از محصولاتی همچون اسپری مو یا رنگ مو هستید، در گوش‌هایتان گلوله‌های پنبه بگذارید.
- بعد از عفونت یا جراحی گوش، احتیاط کنید. اگر به تازگی عفونت گوش داشته‌اید یا جراحی گوش انجام داده‌اید، قبل از شنا کردن با پزشک‌تان مشورت کنید.
تشخیص بیماری گوش شناگر
پزشکان معمولا می‌توانند بیماری گوش شناگر را طی یک بار ملاقات بیمار در مطب تشخیص دهند. اگر عفونت‌تان پیشرفته باشد یا ادامه بیابد، ممکن است نیاز به بررسی بیشتر داشته باشید.
مراحل تشخیص گوش شناگر
احتمالا پزشک بر اساس نشانه‌هایی که گزارش می‌کنید، سوالاتی که می‌پرسد، و یک بار معاینه در مطب، بیماری گوش شناگر را تشخیص خواهد داد. شاید در اولین ملاقات با پزشک، نیازی به تست آزمایشگاهی نداشته باشید. ارزیابی اولیه‌ی پزشک معمولا شامل این موارد خواهد شد:
- معاینه کردن مجرای گوش با یک ابزار دارای لامپ (اتوسکوپ). ممکن است مجرای گوش قرمز، متورم و پوسته پوسته به نظر برسد. یا ورقه‌هایی از پوست یا سایر چرک‌های باقیمانده در مجرای گوش وجود داشته باشند.
- معاینه گوش میانی (پرده گوش) برای اطمینان از اینکه پاره نشده یا آسیب ندیده باشد. اگر به نظر برسد که پرده گوش مسدود است، پزشک با یک دستگاه بادکش کوچک یا ابزاری که در انتهایش حلقه یا قاشقکِ کوچکی وجود دارد، مجرای گوش را پاکسازی خواهد کرد.
بر اساس ارزیابی اولیه، شدت علائم یا مرحله بیماری گوش شناگر، ممکن است پزشک، ارزیابی بیشتر از جمله ارسال یک نمونه از مایع گوش‌تان برای آزمایش از لحاظ وجود باکتری یا قارچ را توصیه کند.
به علاوه:
- اگر پرده گوش‌تان آسیب دیده یا پاره شده است، پزشک احتمالا شما را به یک متخصص گوش و حلق و بینی (ENT) ارجاع خواهد داد. این متخصص، گوش میانی‌تان را معاینه خواهد کرد تا تشخیص دهد که آیا آنجا مکان اصلی عفونت است یا خیر. این معاینه به این دلیل مهم است که بعضی از درمان‌هایی که عفونت مجرای گوش بیرونی را هدف‌گیری می‌کنند برای درمان گوش میانی، مناسب نیستند.
- اگر عفونت‌تان به درمان پاسخ نمی‌دهد، ممکن است پزشک در جلسه بعدی از جرم یا چرک باقیمانده در گوش‌تان نمونه‌برداری کند و آن را به آزمایشگاه بفرستد تا میکروارگانیسمی که موجب عفونت‌تان شده است را شناسایی کند.
درمان بیماری گوش شناگر
هدفِ درمان این است که عفونت متوقف شده و مجرای گوش التیام پیدا کند. در ادامه به برخی از راه های درمان گوش شناگر اشاره می کنیم.
پاکسازی
پاکسازی مجرای گوش بیرونی برای کمک به جاری شدن قطره گوش به تمام نواحی دارای عفونت، لازم و ضروری است. پزشک از یک دستگاه مکش یا کورت گوش استفاده خواهد کرد تا چرک، توده‌های جرم گوش، پوست‌های ورقه‌ورقه، و سایر چرک‌های باقیمانده را پاکسازی کند.
داروهایی برای عفونت
برای اکثر مواردِ گوش شناگر، پزشک قطره گوشی را تجویز خواهد کرد که بر اساس نوع و جدی بودن عفونت، ترکیبی از مواد تشکیل‌دهنده‌ی زیر می‌باشد:
- محلول اسیدی برای کمک به احیای مجدد محیط آنتی‌باکتریال طبیعیِ گوش
- استروئید برای کاهش التهاب
- آنتی‌بیوتیک برای مبارزه با باکتریها
- داروی ضد قارچ برای مبارزه با عفونت ایجاد شده توسط قارچ
از پزشک بپرسید که بهترین روش برای مصرف قطره گوش چیست. بعضی از تدابیری که ممکن است به شما در استفاده از قطره گوش کمک کنند، شامل موارد زیر می‌شوند:
- بطری را چند دقیقه در دست‌تان نگه دارید تا دمای قطره به دمای بدن نزدیک‌تر شود و به این صورت آزردگی ایجاد شده توسط قطره‌ی سرد را کاهش دهید.
- چند دقیقه به پهلو دراز بکشید طوری که گوش‌تان رو به بالا قرار گیرد تا قطره به داخل تمام طول مجرای گوش‌تان جاری شود.
- در صورت امکان، از کسی بخواهید تا کمک‌تان کند قطره را در گوش‌تان بریزید.
- برای ریختن قطره در گوش یک بچه یا فرد بزرگسال، گوش را به بالا و عقب بکشید.
اگر مجرای گوش‌تان کاملا بر اثر تورم، التهاب یا چرکِ بسیار زیاد مسدود شده است، ممکن است پزشک یک گلوله پنبه یا نوار پانسمان را در گوش‌تان فرو کند تا آن را خشک کرده و به فرو بردن دارو به داخل مجرای گوش‌تان کمک کند.
اگر عفونت‌تان پیشرفته‌تر است یا قطره گوش رفع نمی‌شود، ممکن است پزشک آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی تجویز کند.
قطره درمان گوش شناگر
قطره گوش آنتی‌بیوتیک قوی، معمولاً برای درمان عفونت‌های باکتریایی مرتبط با گوش شناگر استفاده میشود. آنها به از بین بردن باکتری‌های عامل عفونت کمک می‌کنند. قطره‌های گوش آنتی‌بیوتیکی که معمولاً تجویز میشود شامل سیپروفلوکساسین (Cetraxal، Ciloxan)، افلوکساسین (Floxin Otic) و نئومایسین با پلی میکسین B و هیدروکورتیزون (Cortisporin Otic) است.
در مواردی که التهاب و تورم قابل توجهی وجود دارد، ممکن است قطره گوش استروئیدی تجویز شود. این قطره‌ها به کاهش التهاب، تسکین خارش و بهبودی کمک می‌کنند. برخی از قطره‌های گوش استروئیدی نیز ممکن است حاوی آنتی‌بیوتیک برای اثربخشی بیشتر باشد. به‌عنوان مثال میتوان به سیپروفلوکساسین با هیدروکورتیزون (Cipro HC)، نئومایسین با پلی میکسین B و هیدروکورتیزون (Cortisporin Otic) و اسید استیک با هیدروکورتیزون (VoSoL HC) اشاره کرد.
اگر عفونت ناشی از یک ارگانیسم قارچی باشد، ممکن است قطره گوش ضد قارچ توصیه شود. این قطره‌ها به از بین بردن قارچ و کاهش علائم کمک می‌کنند. قطره‌های گوش ضد قارچ معمولاً شامل کلوتریمازول (Lotrimin AF) و اسید استیک با هیدروکورتیزون (VoSoL HC) است.
داروهایی برای درد
ممکن است پزشک توصیه کند که آزردگی و ناراحتی ایجاد شده به علت گوش شناگر را با مسکن‌های بدون نسخه مانند ایبوپروفن، ناپروکسن سدیم یا استامینوفن تسکین دهید. اگر دردتان شدید است یا گوش شناگرتان پیشرفته‌تر است، ممکن است پزشک دارویی قوی‌تر برای تسکین درد تجویز کند.
دکتر علی کوهی فوق تخصص جراحی گوش حلق و بینی از دانشگاه استنفورد آمریکا، آماده پذیرش و درمان بیماران مبتلا به گوش شناگر و هر بیماری مربوط به گوش در کلینیک خود واقع در تهران هستند. برای کسب اطلاعات بیشتر و رزرو نوبت تماس بگیرید.
نتیجه گیری
به طور خلاصه، گوش شناگر یک عفونت شایع است که می‌تواند به دلیل قرار گرفتن در معرض آب رخ دهد. با رعایت بهداشت گوش و انجام اقدامات پیشگیرانه مانند استفاده از گوش گیر، میتوان خطر ابتلا به گوش شناگر را به حداقل رساند. برای تشخیص دقیق و درمان مناسب، مهم است که با یک متخصص گوش مشورت کنید. آنها می‌توانند وضعیت شما را ارزیابی کنند و بر اساس نوع و شدت عفونت، مناسب ترین درمان را تعیین کنند.
دکتر علی کوهی، فوق تخصص جراحی گوش و قاعده جمجمه از دانشگاه استنفورد آمریکا است، که می‌توانید برای درمان گوش شناگر خود به مطب ایشان در تهران مراجعه کنید. راه‌های ارتباطی با ایشان شامل:
تلفن: 02188884831 – 09398772480
آدرس پیج اینستاگرام: drkouhi
آدرس مطب: تهران خیابان ولیعصر بالاتر از پارک ساعی نبش خیابان دوم گاندی ساختمان پزشکان دی طبقه ششم
همچنین از طریق سایت ایشان، می‌توانید بصورت آنلاین نوبت ویزیت بگیرید:
منبع:
سلام ممنون بابت لطلاعات مفیدی که در اختیار قرار میدین مقاله خوبی بود خلاصه و مفید.
سلام ممنون از همراهی شما