آزمون های الکتروفیزیولوژیک گوش
در تست های شنوایی عادی، همکاری بیمار در نتایج حاصل از این تست ها نقشی حیاتی ایفا می کند. پرسش این جاست که اگر بیمار نتواند همکاری خوبی داشته باشد، چه کار باید کرد. به عنوان نمونه، شنوایی نونهالی که هنوز نمی توان همکاری او را برای انجام تست شنوایی عادی جلب کرد، چگونه باید ارزیابی شود.
آزمون های الکتروفیزیولوژیک شنوایی گوش پاسخ این پرسش به شمار می رود. در این نوشتار در مورد این تست، توضیحاتی داده می شود. در انتهای این مقاله، شما اطلاعات خوبی درباره انواع و چگونگی آزمون های الکتروفیزیولوژیک گوش به دست آورده اید.
آزمون الکتروفیزیولوژیک گوش چیست؟
شنوایی سنجی الکتروفیزیولوژیک نوعی از تست شنوایی است که معاینه کننده بدون نیاز به همکاری بیمار، پاسخ های دستگاه شنوایی فرد را مورد ارزیابی قرار می دهد. این تست ها به مشارکت فعال بیمار نیاز ندارند. بررسی عادی بیمارانی که همکاری خوبی هم دارند، با این تست ها تکمیل می شود.
آزمون های الکتروفیزیولوژیک گوش تک تک مراحل شنوایی را از محیطی ترین جزء شنوایی تا قشر مغز مسوول حس شنوایی مورد بررسی قرار می دهند. بنابراین این آزمون ها نه تنها برای تست کارکرد شنوایی گوش، بلکه برای ارزیابی کارکرد اجزای شنوایی بالاتر از گوش هم کاربرد دارد.
با بررسی شنوایی از راه تست های الکتروفیزیولوژیک می توان آستانه شنوایی را تعیین کرد. همچنین هر گونه آسیب در هر جایی از کل مسیر شنوایی که باشد، به احتمال قوی با این تست ها مشخص می گردد.
انواع آزمون های الکتروفیزیولوژیک گوش
انجام این تست ها نه تنها به دستگاه های پیشرفته بلکه به کارشناس شنوایی سنجی مجرب و آموزش دیده نیاز دارد. در ادامه انواع آزمون های الکتروفیزیولوژیک گوش بررسی می شوند.
بررسی سیگنال های ارسالی اوتوآکوستیک (OAE)
در اواخر دهه 1970 میلادی، آزمون اتوآکوستیک اِمیشن (Otoacoustic emissions) برای نخستین بار تعریف و تشریح شد. محرک شنیداری، به عنوان نمونه یک تحریک صوتی، باعث می شود سلول های مویی خارجی که در گوش داخلی قرار دارند، به حرکت در بیایند. حرکت موهای ظریف موجود روی این سلول ها یک سیگنال صوتی پدید می آورد.
این سیگنال نه فقط در جهت رسیدن به عصب شنوایی بلکه در همه جهت ها حرکت می کند. به عبارت دیگر، سیگنال حاصله به سمت پرده گوش هم می آید. اگر در محل کانال گوش خارجی، الکترودهای حسگر مینیاتوری گذاشته شود، این سیگنال قابل ثبت خواهد بود.
این سیگنال ها به خوبی از سیگنال های حاصل از نویز (noise) یا سر و صدای زمینه محیط قابل افتراق است زیرا این سیگنال قابل تکرار است و در محدوده زمانی مشخصی بعد از وارد آمدن تحریک صوتی، ثبت می شود.
برای انجام آزمون فیزیولوژیک OAE از محرک های صوتی مختلف استفاده می شود. این محرک ها به صورت اصواتی در مدت زمانی کوتاه با فرکانس های متغیر تولید می شوند.
الکترودهای حسگر سیگنال الکتریکی در نزدیک ترین جای ممکن به پرده گوش در کانال گوش خارجی کار گذاشته می شود. باید مطمئن شد که الکترودها چسبندگی مناسبی به پوست دیواره کانال شنوایی دارند.
به طور معمول انجام این تست مدتی بسیار کوتاه در حد یکی دو دقیقه زمان می برد. انجام آزمون الکتروفیزیولوژیک OAE به هیچ پیش شرط یا پیش نیازی احتیاج ندارد.
بررسی پاسخ شنیداری ساقه مغز (ABR)
این تست که در زبان انگلیسی به آن Auditory Brainstem Response گفته می شود، برای شناسایی – یا در اصطلاح پزشکی غربالگری – افت شنوایی یا ناشنوایی کامل کاربرد دارد. این آزمون الکتوفیزیولوژیک گوش به ویژه در نوزادان کاربرد دارد. همچنین برای بررسی حس شنوایی کودکان و بزرگسالانی که به هر دلیل همکاری خوبی ندارند، گزینه مناسبی به شمار می رود.
با این روش می توان مسیر شنوایی و کارکرد ساقه مغز در پاسخ به محرک صوتی را بررسی نمود. یکی از مزایای آزمون الکتروفیزیولوژیک ABR این است که حتی در زمان رشد و نمو نوزاد می توان به بررسی وضعیت مشکل احتمالی در سیستم شنوایی وی پرداخت.
برای انجام تست ABR بهتر است فرد در خواب یا در حال استراحت باشد. الکترودهای ABR روی پوست سر بیمار گذاشته می شود. گوشی هایی که امواج صوتی از آنها پخش می شود در گوش فرد گذاشته می شود. واکنش ها و سیگنال های عصبی حاصل از پخش هر محرک صوتی ثبت و ضبط می شود.
آزمون الکتروفیزیولوژیک ABR دستی ممکن است یک ساعت طول بکشد. تست های ABR اتوماتیک یا به اصطلاح AABR هم وجود دارد. این تست اتوماتیک بین 4 تا 8 دقیقه زمان نیاز دارد. با آزمون ABR می توان آستانه شنوایی فرد از جمله نوزاد را مشخص کرد.
در صورت شک به کم شنوایی یک کودک، به ویژه اگر تست OAE در دسترس نباشد، این آزمون درخواست می شود.
شنوایی سنجی با پاسخ برانگیخته قشر مغز (CERA)
این آزمون الکتروفیزیولوژیک گوش در انگلیسی با عبارت Cortical Evoked Response Audiometry شناخته می شود. انجام این تست هم مانند سایر تست های الکتروفیزیولوژی گوش به همکاری بیمار نیاز ندارد. به این نوع تست ها، آزمون های عینی (objective) هم گفته می شود.
از تست CERA برای تعیین آستانه شنوایی افراد می توان استفاده کرد. در این آزمون الکتروفیزیولوژیک گوش هم الکترود حسگر روی سر بیمار گذاشته می شود. محرک های صوتی در گوش بیمار پخش می شوند. واکنش به این محرک ها به توسط الکترود حسگر ثبت و در دستگاه ضبط می گردد.
از روی وجود پاسخ ها و کیفیت واکنش های ثبت شده می توان آستانه شنوایی فرد را مشخص نمود. در این تست الکتروفیزیولوژیک به هیچ عنوان به هیچ پاسخ یا واکنشی از سوی بیمار نیاز نداریم. به عبارت دیگر، تست CERA به طور کامل عینی و ابژکتیو محسوب می شود.
پاسخ های تولید شده توسط سلول های عضلانی برانگیخته در دستگاه تعادلی (VEMP)
اگر لازم باشد بدون نیاز به همکاری بیمار، وضعیت کارکرد سیستم حفظ تعادل او سنجیده شود، از تست VEMP استفاده می شود. این حرف ها مخفف عبارت Vestibular Evoked Myogenic Potential است.
این آزمون هم بر اساس الکتروفیزیولوژی عصبی تهیه شده است. در این تست، کارکرد درست بخش هایی از گوش داخلی و اعصاب انتهای آن که مسوول حفظ تعادل بدن هستند، سنجیده می شود.
در گوش داخلی، اجزایی وجود دارد که به ارگان اوتولیتیک (otolithic) معروف است. این ارگان ها در بخش هایی با نام ساکول و اوتریکل قرار دارند. پاسخ هایی که این اجزا در برابر تغییرات وضعیت تعادلی از خود صادر می کنند، تست VEMP را شکل می دهد.
کاربرد آزمون الکتروفیزیولوژیک VEMP در تشخیص علت مشکلات تعادلی بیمار است. وقتی یک فرد به عدم تعادل گرفتار می شود، تست VEMP می تواند در تشخیص افتراقی علت این مشکل پزشک را هدایت نماید. بدیهی است که تشخیص درست، زیربنای درمان مطمئن محسوب می شود.
بنابراین تست VEMPهیچ ارتباطی با بررسی حس شنوایی ندارد. این تست امکان تشخیص دقیق تر بسیاری از اختلالات موجود در گوش داخلی را فراهم می آورد که ممکن است سبب اختلال در حفظ تعادل بدن شده باشد.
بنابراین متوجه شدید که تست های الکتروفیزیولوژیک گوش برای پایش فعالیت مغز و اعصاب شنیداری/تعادلی طراحی شده اند. این آزمون ها پاسخ های عصبی و الکتریکی را در برابر محرک های صوتی یا تعادلی ثبت و ضبط می کنند.
در همه این تست ها، الکترودهایی روی پوست در ناحیه خاصی از گوش، سر یا گردن قرار داده می شود. سپس تحریک مربوطه وارد می گردد، به عنوان نمونه، محرک صوتی در کانال گوش پخش می شود.
این تست ها به طور کامل غیرتهاجمی هستند و بدون درد انجام می شوند. هر چه فرد آرامش بیشتری داشته باشد و در حال استراحت باشد، نتایج تست ها قابل اظمینان تر خواهند بود.
دکتر علی کوهی فوق تخصص جراحی گوش و حلق و بینی از دانشگاه استنفورد آمریکا آماده پذیرش بیماران در کلینیک خود واقع در تهران هستند.
سلام آزمون الکتروفیزیولوژیک گوش در کلینیک شما قابل انجام است؟
سلام خیر.